Toshkent davlat iqtisodiyot untversiteti m. S. Qosimova, M. A. Yusupov

mos keluvchi marketing funksiyalari shakllanadi va doimo tartibga solib boriladi.
Respublikamizda iqtisodiy islohotlami amalga oshirishdan asosiy maqsad —
bozor munosabatlarini tashkil etish, bozomi turli tuman zarur tovar va
xizmatlar bilan to’ldirib, iste’molchilarni saralab tovar xarid qilishiga keng
imkoniyatlar yaratib, pirovard natijada xalqning farovon turmush sharoitini
ta’minlashdan iborat.
Xalqimizning farovon turmushini yaratishda, keng iste’mol tovarlari bilan
bozomi to’kin sochin qilishda, aholiga turli-tuman xizmatlar ko’rsatishni tashkil
etishda tadbirkorlikning ham o’z o’mi bor. Chunki tadbirkorlik faoliyati qancha
rivojlansa, moddiy ishlab chiqarish va xizmat ko’rsatish ham shunchalik
rivojlanadi.
2.4. Talabning holati va rivojlanishfga ko’ra marketing turlari
Marketing talabni qondirishga qaratilgan faoliyat bo’libgina qolmay, balki
talabga ta’sir ham qilishdir. Xo’sh, bu ta’sir qanday bo’lishi kerak, boshqa
mahsulotlar ishlab chiqarishga o’tish va yangi talabni vujudga keltirish kerakmi?
Marketing faoliyatining bu aniq maqsadlarini - bozorda mavjud bo’lgan vaziyatni
hisobga olish bilan, xaridorlar qiziqish darajasi bilan, korxonaning o’z iqtisodiy
va ijtimoiy vazifalari bilan, u yoki bu bozorga kirishi bilan aniqlanadi. Shunday
qilib, talab marketing maqsadini, shu bilan birga kerakli marketing strategiyasini
tanlashga imkon beradi. Bir necha talab darajasini va unga mos keluvchi bir

---

qancha strategiyasini alohida ajratib ko’rsatish mumkin. Quyidagi talab darajasi
va unga mos keluvchi marketing turlarini ko’rib chiqamiz.
1. Salbiy talab. Agar xaridorlaming ko’pchilik qismi tovami qabul qilmasa
va undan qochsa, bozor salbiy talab vaziyatida bo’ladi. Marketing xizmatlarining