Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2022/ 5 - SON 
346 
tuproqning ifloslanishi, ya‘ni qishloq xo‗jaligi ishlab chiqarishi jarayonida 
pestitsidlar, mineral o‗g‗itlar (nitratlar) va sh.k. ko‗p ishlatilishi tufayli tuproqlarda 
turli xil zararli (zaharli) moddalarning me‘yordan ortiq darajada to‗planishi; 
tuproqning radioaktiv ifloslanishi, ya‘ni yadroviy portlashlar, shuningdek radioaktiv 
moddalar ishlatadigan korxonalarda texnik-texnologik buzilishlar oqibatida tuproqda 
radionuklidlarning tabiiy yoki antropogen to‗planishi; 
6) tuproqning harbiy harakatlar (urush) tufayli yemirilishi. 
Geoekologik tadqiqotlarning asosiy vazifasi – manfaatlari doimo ziddiyatli 
tabiat, aholi va ishlab chiqarish o‗rtasida eng oqilona va maqbul o‗zaro murosani 
(muvofiqlikni) izlab topishdan iborat. 
Geoekologiyaning juz‘iy vazifalari quyidagilardan ibort: 
1) ekosfera va atrof-muhitga antropogen ta‘sir ko‗rsatish manbalarini, 
ularning jadalligi va makoniy-muvaqqat taqsimlanishini o‗rganish; 
2) har xil tabiiy muhitlar va tarkibiy qismlarning ifloslanish va yemirilish 
darajasini o‗rganish hamda ularning o‗zgarish sur‘atini doimiy ekologik nazoratga 
olish; 
3) geoekotizimlarga geoekologik bosimlarni (yuklarni), ularning ierarxik 
(bosqichma-bosqich taqsimlanish) darajalarini o‗rganish va muhit barqarorligini 
baholash, geoekotizimlarni me‘yorlash va tartibga solish hamda biotaning turli xil 
texnologik jarayonlardan ta‘sirlanishini, ya‘ni ularga munosabatini o‗rganish; 
4) antropogen ta‘sirlarni baholash, bashorat qilish va modellashtirish; 
5) geoekotizimlardan eng maqbul tarzda foydalanish bo‗yicha tavsiyalar 
ishlab chiqish. 
Adabiyotlar 
1. Abdullaev S.I., Janqobilov I.X. Geoekologiyaning tadqiqot obyekti, 
maqsadi va vazifalari // O‗zbekiston geografiya jamiyati VII-s‘ezdining materiallari. 
Toshkent, 23-24 noyabr 2006 yil. – B. 226-228. 
2. Сочава В.Б. Введение в учение о геосистемах. – Новосибирск, 1978. – 
319 с 
3. Витченко А.Н. Геоэкология. – Минск: БГУ, 2002. – 101 с. 
4. Голубев Г.Н. Геоэкология. Учебник для студентов высших учебных 
заведений. – М.: Изд-во ГЕОС, 1999. – 338 с. 
5. Голубев Г.Н. Геоэкология. – М.: «Аспект-Пресс», 2006. – 288 с. 
6. Nigmatov A.N. Geoekologiya va uning asosiy muammolari / O‗zMU 
axborotnomasi, 2004, 3-son.
7. Rafiqov A.A., Sharipov Sh.M. Geoekologiya. – Toshkent: «Adib», 2014. – 
104 b. 

---