Toshkent farm atse vtikainstituti

Melilotus altissimus Thuill 
(bo‘yi
1,5 m keladigan ikki yillik o ‘simlik bo‘lib, Sobiq Ittifoqning 
Janubi-o‘arbiy jismida va Oltoy o‘lkasida uchraydi) va xushbo‘y 
qashqarbeda 
- Melilotus suaveolens Ledeb. 
(dorivor qashqarbeda 
o‘sgan yerlarda uchraydi) o‘simliklari ham ishlatiladi.
Dorivor qashqarbedani o ‘stirish texnologiyasi
Qashqarbeda dorivor o ‘simliklar dehqonchiligida ahamiyati 
katta.
0 ‘zbekistonda tarqalgan barcha, tuproqlarda o ‘saveradi. 
0 ‘simlik qurg‘oqchilikka, sovuqqa va sho‘rlanishga juda chidamli, 
Qashqarbeda dukkakli o ‘sim!iklar oilasiga mansub bo‘lganligi 
uchun tuproqni biologik azot bilan boyitadi. Sho‘rlangan 
tuproqlarga ekilganda sizot suvlarini pasaytiradi va sho‘tlanish 
darajasini kamaytiradi. U asal beruvchi o‘simlik ham hisoblanadi. 
Qashqarbeda ikki yillik о‘simlik bo‘lib, bo‘yi 75-200 sm ga etadi.
2.08

---

Qashqarbeda oziq-ovqatda va farmakologiyada dorivor o ‘simlik 
sifatida foydalaniladi. Uning guli va mevasidan xushbo‘y kumarin 
moddasi olinadi. 0 ‘simiikni ekish uchun yerlami kuzda 25-28 sm 
chuqurlikda shudgor qilinadi va 50-60 kg superfosfat o‘g ‘iti bilan 
oziqlantiriladi. Qashqarbedani kuzda yoki erta bahorda um g‘idan 
ko‘paytiriladi. Uni har xil o'simliklardan bo‘shagan yerlarda ekish 
mumkin. Davlat andozalariga sifati bo'yicha to‘g‘ri keladigan 
urugMar ekiladi. Yerlami boronalab, mola bilan tekislab urug‘i erta 
bahorda don ekadigan mashinada ekiladi, gektariga 20-25 kg um g‘ 
sarflanadi. Ekish chuqurligi 2-3 sm dan oshmasligi kerak. Ko‘pineha 
qashqarbeda qoplovchi ekinlar bilan qo‘shib ekiladi. Uning о‘suv 
davri 85-140 kun davom etadi. Bahorda ekilgan o‘simlik 5-6 kunda 
unib chiqadi. Shonalash davrida tez o ‘sib, sutkalik o ‘sishi 3-5 sm 
ga to‘g ‘ri keladi. Erta bahorda o‘sishi boshlanadi. Gullash davri 
14-15 kun davom etadi. Mevasi etilganda to‘kiladi. Qashqarbedaga 
mineral azot ko‘p ishlatilmayai, chunki o‘zi azot to‘playdi. Shuning 
uchun ko‘proq fosforli va kaliyli o‘g ‘itlar talab qilinadi. Dasilabki 
rivojlariish davrida uning fosforga extiyoji katta. Bu davrda 
fosfor etarli bo‘Isa, keyingi davriarda ham u yaxshi rivojianadi. 
Kaiiyning ta’siri fosforga nisbatan kam bo‘ladi. Shu bois birgalikda 
qo‘llanilsa yaxshi natija beradi. Qashqarbeda ekilgan tuproqlaming 
turi, unumdorligi, mexanik tarkibiga qarab vegetatsiya davomida 
90-110 kg fosfor va 50-60 kg kaliy q c‘llash tavsiya etiladi. Bu 
o ‘g ‘itlar organik o ‘g ‘itlarga qo‘shib yoki bir qismi ekishdan oldin 
va birinchi o‘rimdan keyin berilsa uning rivojlanishi tezlashadi va 
hosildorligi yuqori bo‘ladi. Tuproq tarkibida azot etarli bo‘lmasa, 
uning unumdorligi past bo‘Isa, ekishdan oldin 40-50 kg azotli o ‘g ‘it 
solish tavsiya qilinadi. Qashqarbedani o ‘sishi va rivojlanishida 
mikro o ‘g‘itlardan (molibden, bor va marganets) ham foydalanish 
maqsadga muvofiq bo‘ladi.
Mikroo‘g‘itlar boshqa mineral o‘g ‘itlarga vauruqqa aralashtirilib 
solinadi. Qashqarbedani o‘g ‘itlash sug‘orishdan oldin amalga 
oshirilishi lozim.