Toshkent farm atse vtikainstituti

Dorivor nreparatlari. 
Qora zira mevasi, efir moyi (qandga 
1 -3 torochi tomizib iste’mol qilinadi) va meva suvi. Mevasi me’ da 
yig‘malari-choylari tarkibiga kiradi.
Qora zira o‘simligmi o‘stirish texnologiyasi
0 ‘zbekistonning tog‘li va tog‘oldi mintaqalarida tabiiy 
holda uchraydi. Qora zira Tosbkentning Botanika bog‘ida 1947 
yildan buyon ekilib kelinadi. U ikki yillik o ‘simlik hisoblanadi. 
Issiqlikka talabchan emas, sovuqqa chidamli.
Qora zirani urug‘ini kuzda va erta bahorda eksa ham bo‘ladi. 
Q ‘simlikni yaxshi o‘sishi va rivojlanishi uchun unumdor 
(sug‘oriladigan tipik va to‘q tusli bo‘z tuproqlar) yerlami ajratish 
maqsadga muvofiq bo‘ladi. Bu o‘simlik hozirgi kunda keng 
maydonlarda Ukrainaning qora tuproqlarida ekib kelinmoqda.
Yerlami kuzda 25-28 sm chuqur haydab, go‘ng va fosfor 
o‘g‘iti bilan oziqlantirib, begona o‘tlar qoldiqlaridan tozalab 
qo‘yish lozim.
Erta bahorda yerlami boronalab va mola bilan tekislab begona 
o‘tlardan tozalanadi.
99

---

Tuproq harorati 12-14°S bo Uganda, mart oyining oxiri va 
aprel oylarining boshlarida yoppasiga qatorlab yoki keng qatorlab 
(45, 60 sm) ekiladi. Gektariga 4-5 million dona urug‘ sarflanadi. 
Ekish chuqurligi 2-3 sm dan oshmasligi kerak.
Ekinlami parvarishlasli maysalar yerdan ko‘karib chiqqandan 
keyin amalga oshiriladi. Bahorgi yoqqan yomg‘irlar natijasida 
hosil bo‘lgan qatqaloqlami va begona o4larni yo‘qotish 
maqsadida qator oralariga ishlov beriladi.
Birinchi oziqlantirish gektariga 40 kg dan azot va 30 kg 
dan kaliy o ‘g‘iti berib sug‘oriladi. Sug‘orishdan keyin albatta, 
kultivatsiya qilib qator oralari yumshatiladi va tup sonlari ko‘payib 
ketgan bo‘lsa yagana qilinadi. Ikkinchi oziqlantirishni iyunning 
oxiri va iyul oylarining boshlarida 30 kg azot va 20 kg fosfor 
o‘g ‘iti bilan oziqlantiriladi va sug‘oriladi. Vegetatsiya davomida 
qator oralari 4-5 marta yumshatiladi, 6-7 marta sug‘oriladi 
va begona o‘tlar, zararkunandalarga va kasalliklarga qarshi 
kurashiladi. Qora ziraning birinchi yili o‘q ildizi va barg xaltasi 
rivojlanadi, iekin gullamaydi. Ikkinchi yili erta bahorda boron a 
qilinadi va begona o‘tlardan qator oralari tozalanadi. 0 ‘simlik tez 
rivojlanadi va gullaydi. 0 ‘suv davomida azotli, fosforli va kaliyli 
o‘g ‘itlar bilan oziqlantiriladi. Iyun va iyul oylarida qora ziraning 
mevasi pisha boshlaydi. Uning 60% mevasi pishib etilganda hosil 
don kom'baynlari bilan yig‘iladi,
Uning mevasi tibbiyotdan tashqari ziravor sifatida konserva 
ishlab chiqarishda va non yopishda qo‘llaniladi. Undan tashqari 
yaxshi asal beruvchi o‘simlik hisoblanadi.