Toshkent farm atse vtikainstituti

Na’matakni vegetativ yo‘1 bilan ko‘paytirish usullari
Na’matak 
turlarini 
vegetativ 
ko‘paytirish 
umgTdan 
ko‘paytirishga nisbatan ancha qulayligi mavjud, shu bilan birga 
ularni tezroq hosilga kirishi ham kuzatilgan.
165

---

Bu usul bilan ko‘paytirishda 30-35 sm uzunlikda о‘simlik 
poyalaridan olinib qalamchaiar tayyorlanadi. Ulami uch tomonlarini 
yuqoriga qilib bog‘-bog‘ qilinib yerga ko‘mib qo‘yiladi. Mart oyining 
boshlarida qaiamchalami qator oralig‘i 70-75 sm, ko‘chat oralig‘i 
30-35 sm qilib, olingan qalamchaiar ekib chiqiladi. Qaiamchalami 
10-15 sm qismi tuproqdan chiqib turishi kerak. 0 ‘simlikni ikki yil 
mobaynida yaxshi parvarishlab o ‘stiriladi, Uchinchi yilga borganda 
mart oyining birinchi o‘n kunligida plantatsiyalar hosil qilish uchun 
tayyorlangan yerga qator oralig‘i 5-6 m, ко‘chat oralig‘i 2,0-3,0 
m masofada ekib chiqiladi. 0 ‘simlikni ekishda ко‘chat va qator 
oralig‘iga ishlov berish va uning hosilini terib olish hisobga olinishi 
lozim,
N a’matak ekilgan jo ‘yaklar yakinidan sug‘orish uchun egatlar 
olinadi.
Jo‘yaklardagi tuproq to ‘la namlanadigan darajada jildiratib 
sug‘oriladi, keyin kultivatsiya qilinadi, chuqurlardan о ‘sib chiqqan 
yirik begona o ‘tlar qo‘lda yulib tashlanadi. Bunda shuni ham 
nazarda tutish kerakki, kultivatsiya chuqur botganida yoki qo‘l 
kuchi bilan chuqur chopilganida ildiz tarmog‘i zararlanishi mumkin. 
Ildiz zararlangan yerda bachkilari ko‘payib ketadiki, u о‘simlik 
turining rivojlanishiga xalaqit beradi, tup hosili kamayadi. Hosil 
bo‘lgan ildiz bachkilari asta olib tashlanishi kerak. Agar uning ildiz 
tarmog‘i yaxshi rivojlanganbo‘Isa, nobud bo‘igan ko‘chatlar o ‘miga 
ekiladi. Agar ildizlari yaxshi rivojlanmagan, kesilgan bo‘Isa, yaxshi 
rivojlanguniga kadar alohida yerga o‘tqazib qo‘yiladi. Tavsiya 
etilgan agrotexnikaga qa’tiy amal qilinganda navli na’mataklar 
ekilganidan keyingi ikkinchi yili mevaga kiradi. K o‘chatlar 2-3 yili 
va undan keyingi yillarda qiyg‘os mevaga kiradi.
N a’matak ekilgan yerlarga gektar hisobiga 110 kg azot, 80 kg 
fosfor va 60 kg kaliy o‘g‘iti beriladi. 0 ‘g ‘itlar sug‘orishdan oldin 
berilishi maqsadga muvofiq bo‘ladi.
N a’matak poyalari 5 yiigacha о ‘sib turadi, keyin ular о‘sib 
chiqishi bilan almashtiriladi. Eski poyalar vaqti-vaqti bilan qirqib 
tashlanadi. Yoki har 6-7 yilda ekinzorning barcha poyalari olib 
tashlanib, yoshartirilgan ekinzor bir yildan keyin gulga va mevaga
166

---

kiradi. N a’matakning asosiy kasalligi yaproq va yosh poyalari. 
shoxchalarga kuyasimorv zamburug' tushishidir. Unga qarshi 
kurashish uchun o‘simlik oltingugurt kukuni bilan seven qorishmasi 
vositasida ishlov beriladi. Har gektar yerga 20-30 kg oltingugurt va 
1-2,4 kg seven solinadi.
N a’matak bilan ish olib borilganda qalin qo’lqop kiyish zarur 
bo‘ladi. Unga ishlov berishda va ulardan foydalanishda maxsus 
ko‘nikma va bilimga ega bo‘lgan mutaxassislar shug‘ullanishi kerak.