Toziholmasael
Yüklə 4,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- QARIŞIYA ÇIXAN YENİ MƏSƏLƏLƏR BANKLARIN HÖKMLƏRİ Banka pul qoymaq və kiredit almaq Məsələ 2881
- Məsələ 2882
- Məsələ 2883
- Məsələ 2884
- Məsələ 2886
| 600 QARIŞIYA ÇIXAN YENİ MƏSƏLƏLƏR
müştərək banklardan borc edilən məbləğdən artıqlaması ilə verilməsi şərti ilə borc almaq, riba və haramdır. Əgər bir şəxs bu qaydada borc alarsa borcun özü səhih, şərt isə batildir. Artıq məbləği almaq və vermək haramdır. Qeyri banklardan artıq qaytarmaq şərti ilə almaq da eyni hökmdədir. Məsələ 2882: Borcun riba olmasında (artıq məbləğ qaytarmaq şərti ilə) şərti dilə gətirmək lazım deyil. Hətta tərəflərin borcun əslindən artıq qaytarmaq niyyəti olsa ribalı borcdur. Məsələn bank və müştəri faizsiz borcun heç bir mənfəətinin olmadığını lakin uzun müddətli və ya qısa müddətli əmanət qoymağın müəyyən bir mənfəəti olduğunu bilsələr, bu halda müştəri pulunu bu əmanət bölmələrinin birinin hesabına qoysa, bu borc riba və haramdır. Məsələ 2883: Ribadan qurtarmaq üçün müəyyən yollar qeyd edilib, o cümlədən: 1-Borc alan şəxs, misal üçün, bankdan, yaxud onun vəkilindən müəyyən bir malı həqiqi qiymətindən on və, yaxud iyirmi faiz artıqlaması ilə alır və, yaxud hər hansı bir malı onun həqiqi qiymətindən az qiymətə banka satır və müamilə əsnasında şərt edilir ki, bank iki tərəfin razılaşdığı məbləği müəyyən bir müddətdə ona borc versin. Belə vəziyyətdə bankdan borc götürmək riba deyildir. 2-Borcu alverə çevirsinlər. Məsələn, nəqd pulu müyyən müddətə qiymətindən artıq dəyərə satsın. Belə olan halda əgər pullar fərqli olarsa məsələn: İran riyalını dollara satarsa eybi yoxdur. Əgər pullar fərqli olmasa məsələn: min İran riyalını min
İzahlı şəriət hökmləri 601
iki yüz İran riyalına satsa düzgün olması qeyri mümkün deyil. Bunu izahı 2904-ci məsələdə qeyd olunacaq. 3-Bir malı müəyyən vaxta nisiyə satır, sonra onu az məbləğə alır, belə müamilə iki şərt daxilində düzgündür: 1. Satan zaman almaq şərti qoymasın; 2. Müamilə edən zaman, müamilə etməkdə ciddi olsun. Al-ver zahiri olmasın. Məsələ 2884: Əgər bir malı nisiyə alıb müəyyən olunan vaxta qiymətini ödəyə bilməsə, qərardad bağlanan zaman şərt edilməsinə baxmayaraq gec ödədiyinə görə artıq nəsə almaq olmaz. Başqa söz ilə desək gecikdirdiyi üçün borcludan artıq məbləğ ala bilməz.
haqqında deyilənlər islami dövlət banklarına və sərmayə qoyanları müsəlman olan banklara aiddir. Lakin əmanət qoyan gəlir əldə etmək sərmayəsi mallarının ehtiramı olmayan kafirlərin bankı olsa, icazəlidir. Çünki onlardan riba almaq icazəlidir. Amma onlardan artıq qaytarmaq şərti ilə borc almaq haramdır. Amma dinində ribalı müamilə icazəli olan zimmi kafirdən müamilə baş tutandan sonra riba almaq ilzam qaydasına əsasən icazəlidir.
Kredit iki növdür: 1. Xarici malları ölkəyə daxil etmək istəyən bir şəxs banka müraciət edərək kredit götürmək istəyir (kredit götürməsi üçün sənəd verir). Nəticədə bank öhdəsinə götürür ki, ölkəyə gətirilən xarici əmtəələrin sənədlərini kredit sahiblərinə təhvil versin və onun məbləğini əmtəəni ixrac edən şəxsin hesabına köçürsün. Tərəflərin arasında vəkalət yaxud yazmaq vasitəsi ilə müamilə qurtarandan və əmtəələrin keyfiyyət və kəmiyyətini bəyan edən listi aldıqdan sonra, əmtəənin qiymətinin bir hissəsini (məsələn: 602 QARIŞIYA ÇIXAN YENİ MƏSƏLƏLƏR
onda birini) bankın hesabına köçürür, bank bütün müamiləni xaricə mal göndərənə elan edir və onun qiymətini satıcıya ödəyir. Bankların işi ixrac olunan və idxal olunan mallar üçün hesab açmaqda eynidir. Hər ikisi üçün gərək qanuna əsasən bankda hesab açılsın. Bank da verdiyi sözə əsasən malın qiymətini mal göndərənə ödəyib, nizamnaməyə əsasən sənədləri qəbul etməyə vizifəlidir. 2. Bankda hesab açmağın başqa bir növü də vardır. Belə ki, satıcı heç bir şəxs ilə müamilə etmədən malların siyahısını xaricdə olan banka göndərir, bank da vəkil olaraq malların siyahısını bir şəxsin və ya bir neçə şəxsin ixtiyarında qoyur ki, siyahıda qeyd olunan əmtəələri almaq istəyirsə bankdan kredit götürməsi üçün sənəd versin, bank da malların qiymətinin onda birini yaxud onda ikisini almaqla onu müştəriyə satır.
hamısının banklarda açılması və bu işlərin
banklar tərəfindən köçürülməsi caizdir. Məsələ 2887: Bank gördüyü işin, kiredit götürülməsi üçün hesab açması və sifariş verəndən təəhhüdat açması üçün müəyyən məbləği cüalə yaxud icarə şəraiti olarsa, icarə ünvanında alması icazəlidir. Məsələ 2888: Əgər bank hesab açılanda bütün yaxud malın bir miqdarının qiymətini özü ödəyərsə bir müddətdən sonra müştəridən (ixarcçıdan və ya idxalçıdan) ödədiyindən artıq alarsa iki halda düzgündür. 1. Bank, bank xidmətlərinin məsələn: borcu ödəməyə verdiyi sözün, malı ixrac edən ilə əlaqə saxlaması və sənədləri alıb alıcıya təhvil verməsi üçün mənfəət alarsa, bu çür mənfəət almaq icazəli və cüalə ünvanındadır. 2. Bank alıcının öhdəsində olan xarici valyutanı ölkədə işlənən pula satsa (o valyutanın və mənfəətinin dəyərində) al-ver əqdi alınan və satılanın müxtəlif olduğu halda icazəlidir.
Yüklə 4,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|