Tst en 15287-2 ics

Ek L

(Bilgi için)

Bitişikte bulunan malzemelerin sıcaklığının hesaplanması yöntemi

Açıklama
1 t_calc

2 t_c

3 (1/Ʌ)_sp

4 t_u

5 (1/Ʌ)_sp

6 t_u

7 (1/Ʌ)

8 D_ni

9 D_ha
Şekil L.1 - Hava sistemli baca sistemi örneği

L.1 Bitişikte bulunan malzemelerin sıcaklığının hesaplanma yöntemi

Aşağıdaki Eşitlik (L.1) (1/Ʌ)_wp’nin bilinen bir değeri için kullanılabilir:
°C (L.1)
t_wp hesaplanan hava şartlarına karşı koruyucu sıcaklığı °C
t_f ilgili duman yolu gaz sıcaklığı °C
x baca dış yüzeyinden hava şartlarına karşı koruyucu

yüzeyine kadar olan mesafe m

α_i iç ısı transfer katsayısı W/(m².K)
α_a dış ısı transfer katsayısı W/(m².K)
(1/Λ) duman yolu kanalı ısıl direnci m².K/W
D_ha duman yolu kanalı dış çap m
D_h baca (astar) iç çapı m
(1/Ʌ)_spB havalanan hava açıklığı ısıl direnci m².K/W
D_hiB hava kanalı iç çapı m
(1/Ʌ)_B hava besleme kanalı ısıl direnci m².K/W
(1/Ʌ)_sp baca sistemi ve bitişikte bulunan yanabilir malzeme arasındaki

boşluğun ısıl direnci m².K/W

(1/Ʌ)_w yanabilir iç yüzeyli bitişikte bulunan duvarın ısıl direnci m².K/W
d_wp hava şartlarına karşı koruyucu kalınlığı m
D_haB baca sistemi dış çapı m
t_u ortam sıcaklığı °C
Eşitlik (L.2) yanabilir malzemeye en az 40 mm’lik doğal havalanan bir boşluk x için kullanılabilir.
°C (L.2)
Burada
t_a baca dış yüzeyi ile hava şartlarına karşı dayanıklılık

malzemesi iç yüzeyi arasındaki sıcaklık farkı K

İçsel ve dışsal ısı transfer katsayısı için genel değerler şunlardır:
α_i = 15 W/(m².K)
α_a = 8 W/(m².K)
ve sıcaklıklar için :
t_u = 20 °C
t_a = 15 K (deneyimlerden) en az 40 mm mesafeler için

L.2 Bitişikte bulunan malzemelerin sıcaklık hesaplaması için örnekler

Baca sistemi giriş verileri (Ek A’ya bakılmalıdır):

• 
  Baca (astar) iç çapı D_h = 0,105 m
  

• 
  Duman yolu kanalı dış çapı D_ha = 0,157 m
  

• 
  Hava kanalı çapı D_hiB = 0,2 m
  

• 
  Hava kanalı dış çapı D_haB = 0,43 m
  

• 
  Havalanan hava açıklığı kalınlığı d_spB = 0,0215 m.
  

Ek A, Çizelge A.3’te verilen 200 °C ve x = 20 mm ve 25 mm için:

• 
  Havalandırılmış hava açıklığının ısıl direnci (hava besleme kanalı) (1/Λ)_spB = 0,055 m²K/W
  

Gösterim: Baca EN 15287-2 – T400 – N1 – D – 3 –G50

- İlgili duman yolu gaz sıcaklığı t_f = 400 °C

- Baca ısıl direnci (1/Ʌ) = 0,217 m²K/W

- Hava besleme kanalı ısıl direnci (1/Ʌ)_B = 0,104 m²K/W
Hava şartlarına karşı koruma malzemesi giriş verileri:
- Hava şartlarına karşı koruma malzemesi ısıl direnci: (1/Ʌ)wp = 0,1 m²K/W,
- Hava şartlarına karşı koruma malzemesi kalınlığı d_wp = 0,01 m,
- Baca dış yüzeyi ile hava şartlarına koruma malzemesi arasındaki mesafe x = 0,02 m.
Ek A, Çizelge A.3’te verilen 200 °C ve x = 20 mm için:

• 
  Baca sistemi ve hava şartlarına karşı koruma arasındaki boşluğun ısıl direnci: (1/Λ)_sp = 0,101 m²K/W
  

Eşitlik (L.1)’e göre bitişikte bulunan malzemelerin sıcaklığı aşağıda belirtilmiştir:

Eşitlik (L.2)’ye göre hava koşullarına karşı dayanıklı malzemeye kadar en az 40 mm olan doğal olarak havalandırılan bir boşluk için bitişikte bulunan malzemenin sıcaklığı aşağıda belirtilen şekilde belirlenir:

Ek M

(Bilgi için)

Malzemelerin ve bileşenlerin kontrolü, taşınması ve mahalinde depolanması

M.1 Genel

Montaj tasarımı ve ürün imalatçısı montaj talimatları olmalı ve bu talimatlar takip edilmelidir.
Not - Montajın, yalnızca uzman bir montaj personeli tarafından yapılması tavsiye edilir.

M.2 Malzemelerin ve bileşenlerin kontrolü, taşınması ve mahallinde depolanması

M.2.1 Malzemelerin teslimat kontrolü

Montaj yapılmadan önce, teslimat irsaliyeleri ve ürün sertifikalar tasarım özelliklerine göre kontrol edilmelidir.
Malzemeler ve bileşenler teslim alındığında, malzemelerin ve bileşenlerin durumları gözden geçirilmelidir.
Zarar görmüş ya da belirtilmiş şekilde olmayan her türlü ürün reddedilmelidir.

M.2.2 Montaj yapmadan önce kontrol

Montaj yapan kişi montajın tamamlanması için gereken tüm bileşenleri kontrol etmelidir.

M.2.3 Mevcut bacanın kontrolü

Yeniden astarlanmış veya dönüştürülmüş baca tasarımının gerçekleştirilebilmesi amacıyla mevcut baca ile ilgili tüm onarım işleri yürütülmelidir. Mevcut baca onarımı, yenilenme ve dönüştürülme işleminden önce yapılmalıdır. Onarım, yeniden astarlanmış veya dönüştürülmüş bacanın gerekli yangın direncine sahip olmasını sağlamalıdır. (Madde 4.2.3 bakılmalıdır)
Not - Bir baca kurulumunun yangın direnci (dıştan dışa) CEN/TC 127’nin çalışma konusudur.
Mevcut bir bacanın yenilenmesi sırasında, duman yolu temiz ve engellerden arındırılmış olmalıdır.
Yapısal dayanıklılığın sağlanmasına yönelik onarım işleri gerçekleştirilmelidir.
Mevcut baca, boyutlarının uygunluğu ve oluşturulmuş olan gaz sızdırmazlığı için kontrol edilmelidir.
Mevcut baca için yangın direnci kriteri oluşturulmalıdır.

M.2.4 Mahalline taşıma ve depolama

Baca kısımları ve bileşenlerinin kırılmasını ile bozulmasını önleyecek ve özelliklerinin korunmasını sağlayacak şekilde baca kısımları ve bağlantı elemanları taşınmalıdır.
Bileşenler, üreticinin talimatları doğrultusunda orijinal ambalajında temiz ve kuru bir alanda depolanmalıdır.

M.2.5 İşin düzenlenmesi

Baca güzergahına erişim imkanı olması, astarın onarımı amacıyla yeterli zamanın verilmesi ve diğer esnaf ile işbirliğinin düzenlenmesinin sağlanması amacıyla montajcı, yüklenici ile birlikte hareket etmelidir.
Not - Montajcı, baca güzergâhının uygun şekilde yerleştirilmesini etkileyen oluklar, borular, elektrik kabloları, elektrik kutuları gibi tüm bileşenleri kontrol etmelidir.
Tasarımın yapısal tadilatı, kirişler gibi, gerektirmesi durumunda, bu işin yapılabilmesi için planlanması gereklidir.

EK N

(Bilgi için)

Bacayı hizmete alma

N.1 Genel

Baca montajının bitirilmesinden sonra ve ısıtma cihazının çalıştırılmasından önce, fiziksel muayene ve işletim kabiliyetine yönelik iki tip kontrol belirlenmelidir.
Fiziksel kontrollerin başarılı olması durumunda, duman yolu bütünlüğü bir ya da daha fazla işlevsel kontroller ile kanıtlanmalıdır.

N.2 Fiziksel kontroller

Fiziksel kontroller aşağıda belirtilenleri göstermelidir:

1. 
   Montajın tasarıma uygun olduğunu,
   

2. 
   İmalatçının montaj talimatlarının takip edildiğini,
   

3. 
   Duman yolu güzergâhının tasarıma uygun olduğunu,
   

4. 
   Baca tanıtma etiketinin bacayı doğru olarak tanıttığını,
   

5. 
   Baca tasarımının ısıtma cihaz performansını karşıladığını,
   

6. 
   Bileşenlerin montaj sırasında hasara uğramadığını,
   

7. 
   Isıtma cihazı ile baca arasındaki duman yolu bağlantı boruları ve adaptörlerinin doğru şekilde birleştirildiğini,
   

8. 
   Baca bağlantı borusu ve yanabilir malzeme arasındaki mesafenin Madde 4.3.8.3.2’ye uygun olduğunu,
   

9. 
   Baca ile yanabilir malzemeler arasındaki mesafenin doğru olarak gerçekleştiğini,
   

10. 
    Herhangi bir yangın durdurucu, gömlek ve tavan desteğinin doğru bir şekilde montajının yapıldığını,
    

11. 
    Test etmek, temizlemek ve bakım için olan açıklıkların ulaşılabilir olduğunu,
    

12. 
    Tüm yardımcı donanımların doğru bir şekilde montajının yapıldığını,
    

13. 
    Tüm birleşenlerin, bağlantı elemanlarının, birleştirici elemanlarının, kilitleme bantlarının gibi güvenli bir şekilde montajının yapıldığını,
    

14. 
    Hava şartlarına karşı koruma için bileşenlerin doğru bir şekilde montajının yapıldığını,
    

15. 
    Baca üst erişiminin ulusal mevzuatı karşıladığını,
    

16. 
    Baca çıkışı konumunun madde 4.3.18 ile uyumlu olduğunu,
    

17. 
    Bacanın kattan, tavandan veya duvarlardan geçtiği durumlarda herhangi bir boşluğun yabancı maddelerden, gazdan, sudan veya elektrik malzemelerinden arındırıldığını,
    

18. 
    Takviye havalandırmanın madde 4.3.1’e uygun olduğunu,
    

19. 
    Duman yolu ve takviye havalandırmanın engellerden arındırıldığını, örneğin birleştirme malzeme ve enine kesitin tüm uzunluk boyunca muhafaza edilmesini,
    

Not - Bu aşağıda belirtilen uygun yöntemlerden birisiyle gerçekleştirilebilir:

1) Duman yolu boyunca bir ölçüm aletinin geçirilmesi ile,

2) Bir kamera veya bir ayna ile gözlemlenmesi ile.

20. 
    Yapısal dayanıklılığı veya verimliliği veya temizlik imkânını etkileyen örneğin, antenler, çamaşır ipleri, bayraklar gibi dış elemanlar bacaya bağlanmadığını,
    

21. 
    Herhangi bir yıldırım korumasının uygun bir şekilde montajının yapıldığını,
    

Yeniden astarlanmış veya dönüştürülmüş bacalarda aşağıdaki ek kontroller yapılmalıdır:

22. 
    Mevcut bacada yapılmış açıklıkların kapatılması,
    

23. 
    Astar ve mevcut baca arasındaki boşluğun tüm yabancı maddelerden arındırılması sağlanmalıdır.
    

N.3 İşlevsel kontroller

N.3.1 Baca akış testi

Isıtma cihazı için istenilen konumda bir duman kibriti kullanılarak baca akışı görüntüleme deneyi gerçekleştirilmelidir. Oda içine herhangi bir duman geri tepmesinin olmadığı durumlarda, deneye bir duman pelleti kullanılarak devam edilmelidir.
Ancak, bir duman geri tepmesi varsa, duman yolu şaloması veya diğer vasıtalar ile ısıtılmalıdır. Akış görüntüleme deneyi hemen tekrarlanmalıdır. Duman geri tepmesi devam ediyorsa, giderilmesi gereken problemler bulunmaktadır. Duman geri tepmesinin bulunmadığı durumlarda, deney duman pelleti kullanılarak devam edilmelidir.
Duman pelleti yandığı sırada, ısıtma cihazı konumunda bir duman geri tepmesi yoksa, duman yolu boyunca duman sızıntısı bulunmuyorsa ve sadece doğru terminalden duman tahliyesi sağlanıyorsa deney başarılıdır.
Ancak, ısıtma cihazı konumunda bir geri tepme varsa veya bacadan sızıntı varsa veya iki veya daha fazla terminalden tahliye oluyorsa, test başarısız kabul edilir. Isıtma cihazı, hatalar tespit edilmeden, düzeltilmeden ve tekrar edilen bir kontrol başarılı olmadan montajı yapılmamalıdır.

N.3.2 Duman testi

Isıtma sistemi, bağlanmışsa, deney sırasında çalışıyor durumda olmamalıdır.
Yöntem A:

Tüm açıklıklar kapatılmalıdır. Baca girişine veya herhangi bir alt giriş noktasına, 10 m azami uzunluktaki bir baca için 0,2 Pa/m basınçlı havalandırma veya 10 m uzunluğundan daha uzun bir baca için 2 Pa basınçlı havalandırma ile düzenlenmiş bir fan bağlanmalıdır. Bacanın üstüne duman akışının kontrolü için bir akış tüpü montajı yapılır böylece bacanın duman ile dolması sağlanır.

Baca girişi önünde bulunan fanla haznedeki özel bir yağ yakıcısıyla duman üretilir.
Alternatif yöntem:
Yöntem B:

Başlamadan önce, baca yolu bir gaz alev lambası veya benzer ısıtma cihazları ile yaklaşık 10 dakika boyunca ısıtılması tavsiye edilir. Isıtma cihazı kül kapağı ve (yerleşmiş ise) termostat kapalı komunda olmalıdır. Herhangi bir kurum kapısı veya duman yolu giriş kapısı kapalı olmalıdır.

Duman pelletleri, ısıtma cihazı yanma odasına veya bacanın alt kısmına veya ısıtma cihazı iç kısmına yerleştirilmeli ve ateşlenmelidir. Bacanın metal astarlı olması durumunda, pelletlerin metal bacalarda kullanım için uygun olması önemlidir. Duman oluşmaya başladığında, ısıtma cihazı, ısıtma cihazı iç kısmı veya bacanın alt kısmı kısıtlandırılmalı ve dumanın yukarı doğru çıkışına izin verilmelidir. Dumanın bacadan yükseldiği gözlemlendiğinde, sadece 50 mm çaplı bir açıklıktan atmosfere çıkışı için terminal belirli bir ölçüde contalanmalıdır.
Boyutlardaki herhangi bir değişime uyum sağlayabilen şişirilebilir bir balon kesesi bu iş için uygundur. Alternatif olarak plastik torba terminalin üzerinden yerleştirilebilinir ve kenarlar contalanabilir.
Baca ve (bağlanmış ise) duman yolu borusu, sızdırmazlık kontrolü için uzunluğu boyunca gözlenmelidir. Duman deneyinin en az 5 dakika devam etmesine izin verilmelidir. Önemli münferit kaçaklar araştırılmalı ve gerekli ise N.3.3 maddesi doğrultusunda bir basınç testi yapılmalıdır.

N.3.3 Gaz sızdırmazlık deneyi

Yöntem A: Basınç deneyi
Basınç deneyi ortam sıcaklığında gerçekleştirilmelidir.
Baca çıkışının hava geçirmez bir conta ile sızdırmazlığı sağlanmalıdır. Baca uçlarının uygunca kapatıldığına emin olmak için, üretici bir adaptör sağlayabilir. Herhangi bir drenaj sisteminin de dâhil olduğu diğer tüm açıklıkların kapalı olduğuna emin olunmalıdır.
Bir hava kaynağı ve debimetre, hava geçirmez conta kullanılarak bacaya bağlanmalıdır. Bir manometre doğrudan duman yoluna bağlanmalıdır. Baca tasarımına uygun olan deney basıncının gerçekleştirilmesi ve sürdürebilmesi için gerekli bir hızda havanın, hava kaynağından duman yoluna gönderilmesi sağlanmalıdır (EN 1443:2003, Tablo 5’e bakılmalıdır.)
Hava akış debisini kaydetilmelidir.
DİKKAT: Güvenlik gereği, pozitif basınçlı bacaların, 200 Pa değerini geçmeyen basınç altında mahallinde deneye tabi tutulması tavsiye edilir. Mahallinde yapılan pozitif basınçlı deneylerde her durumda dikkatli olunması gereklidir. Herhangi bir uç kapağı bağlanmalı ve dikkatli bir şekilde sıkılmalıdır.
Azami sızdırma değerinin EN 1443:2003 Tablo 5’de belirtilen değerden fazla olmadığı durumlarda, yeterli bir sızdırma oranı elde edilmiştir. Yeterli bir sızdırma değerinin elde edilmedi durumlarda, bu durumun nedenleri araştırılmalıdır. Ancak negatif basınçlı bacalar için, izin verilen sızdırma değerinin üçte ikisinden fazla bir sızdırma değeri kaydedildiğinde, duman yolundaki tek bir açıklığının sonucu olarak sızıntının meydana geldiğini veya daha genel bir sızıntı yapısının (genel: EN 1443’e bakılmalıdır) olduğunu saptamak için ileri bir araştırma tavsiye edilir.

Yöntem B: Gaz için eş merkezli hava besleme kanallarında O₂ ölçümü

Isıtma cihazı girişinde yanma havasının O₂ yoğunluğunun ölçümüyle, yanma havasına giren herhangi bir duman yolu gazını tespit etmek mümükündür.

Azalan O₂ yoğunluğunun sınır değerleri terminalin yapısına ve konumuna bağlıdır.
Referans değeri olarak kabul edilebilen değerler aşağıda belirtilmiştir:
1. O₂ içeriğindeki azalmanın hacimce % 0,4’ten fazla olmadığı durumlarda ve geri beslemenin mümkün olmadığı bacalarda ve
2. O₂ içeriğindeki azalmanın hacimce % 2,0’dan fazla olmadığı durumlarda ve geri beslemenin mümkün olduğu bacalarda (örneğin, yağmur başlıklı veya bir çıkma çatı altındaki çıkışlı bacalar için).
Referans değer, ölçüm aletinin kalibrasyonu sonrasındaki değerdir. Ölçüm aletinin hava ile kalibrasyonu montaj odasında mümkündür. Yanma havasının kontamine olması durumunda örneğin, fabrikalarda veya atölyelerde, kalibrasyon dış ortam havasında yapılmalıdır.
Not - Örnekler:

Ölçüme başlamadan önceki kalibrasyon sonucu: hacimce O₂ değeri %20,8’dir.

Ölçüm sonucu: hacimce O₂ değeri %20,2’dir.

Azalma miktarı: hacimce %0,6’dır.

No 1’de belirtilen koşul gerçekleşmemiştir,

No 2’de belirtilen koşul gerçekleşmiştir.

EK O

(Bilgi için)

Muayene, temizlik ve bakım için öneriler

O.1 Genel

Montajcı, kullanıcıya Madde O.2 ve Madde O.3’te yer alan bilgilerin verilmesini sağlamalıdır.

O.2 Muayene ve temizlik

Bacanın etkinliği ve güvenliği doğru ve düzenli temizlik ve/veya muayeneye bağlıdır. Baca temizliği ve muayenesi belgelendirilmelidir.
Bu belgelendirme kullanıcı ve/veya uzman personel tarafından saklanmalıdır.
Bir temizlik programı gerekli olduğunda ele alınmalıdır.
Normal temizleme yöntemi fırça kullanılarak yapılmalıdır, plastik bacalar için çelik imal edilmiş fırçalar, metal astar bacalar için ise siyah çelikten imal edilmiş fırçalar kullanılmamalıdır. Normal temizlik yönteminde herhangi bir farklılık, üreticinin temizlik talimatları doğrultusunda olmalıdır.
Not - Yılda en az bir defa bacanın muayenesinin uzman bir personel tarafından yapılması tavsiye edilir.

O.3 Bakım

Yapının iyi bir durumda kalmasını sağlamak amacıyla bacanın gerektiği şekilde muhafazası sağlanmalıdır. Herhangi bir bileşenin verimliliğini etkileyen bir bozulma işareti verdiğinde profesyonel bir tavsiye olarak değiştirilmeli ve herhangi bir kaçak olduğunun tespit edilmesi halinde hatalar düzeltilmelidir.

Kaynaklar

[1] EN ISO 13732-1, Ergonomics of the thermal environment - Methods for the assessment of human

responses to contact with surfaces - Part 1: Hot surfaces (ISO 13732-1:2006)
[2] CEN/TR 1749, European scheme for the classification of gas appliances according to the method of

evacuation of the combustion products (types)

[3] EN 1859, Chimneys – Metal chimneys – Test methods.
[4] EN 12391-1, Chimneys - Execution standard for metal chimneys - Part 1: Chimneys for nonroomsealed heating appliances.
[5] EN 13216-1, Chimneys - Test methods for system chimneys - Part 1: General test methods.
[6] EN 13501-2, Fire classification of construction products and building elements – Part 2: Classification using data from fire resistance tests, excluding ventilation services.
[7] EN 14297, Chimneys – Freeze-thaw resistance test method for chimney products.

1⁾ TSE Notu: Atıf yapılan standardların Türkçe adı ve numarası 3. ve 4. kolonda verilmiştir. * işaretli olanlar bu standardın basıldığı tarihte İngilizce metin olarak yayımlanmış olan Türk Standardlarıdır.

2⁾ TSE Notu: Atıf yapılan standardların Türkçe adı ve numarası 3. ve 4. kolonda verilmiştir. * işaretli olanlar bu standardın basıldığı tarihte İngilizce metin olarak yayımlanmış olan Türk Standardlarıdır.