Türk Dilinde Konuşan Ülkelerin politikasına Destek Fonu Bu kitap Türk Dilinde Konuşan Ülkelerin politikasına Destek
Yüklə 144 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ÇOLPONBƏY BAZARBAYEV (1949-2002)
ÇOLPONBƏY BAZARBAYEV (1949-2002) Qırğız torpağı bir çox pərəstişkarların kumirinə çevrilmiş dünya səviyyəli Çolponbəy Bazarbayev kimi cahanşümul istedadlardan heç vaxt məhrum olmamışdır. Onun artistlik yüksəlişi sürətli oldu. Frunzedə M.Kurenkeyev ad. Musiqi-Xoreoqrafiya məktəbində təhsil aldığı illər və Moskva Akademik Xoreoqrafiya Məktəbindəki təcrübə artıq onu peşəkar səhnədə uğurlu debütə hazırladı. “Qu gölü” baletindəki ilk çıxışından sonra dərhal mütəxəssis və tamaşaçıların diqqətini cəlb etdi. Az sonra hamı tərəfindən milli balet truppasının lideri kimi tanınmış Bazarbayev “Yatmış gözəl”, “Şelkunçik”, Don Kixot”, “Karmen-süita”, “Əbədiyyət”, “Tomiris”, “Rəqqasə”, “Çolpon” və başqa baletlərdə aparıcı partiyaları ifa edirdi. Onun repertuar siyahısında həm müasir, həm də tarixi tematika əsas hissəni tuturdu. Aktyorun istedadı qəhrəmanlıq obrazlarında tam açıldı. Onların içində xüsusi aparıcı yeri rəşadətli Spartak tutur. O, döyüşdə hünərvərcəsinə məğlubedilməz, sevgilisi ilə görüşdə nəzakətli və sədaqətlidir. O həmçinin bəstəkar K.Moldobasanovun “Ana düzü” balet-oratoriyasındakı Qasım obrazını da qayğı və sevgi ilə, yalnız ona xas böyük ustalıqla yaratmışdı. Dünyanın bir çox səhnələrində ona əl çalaraq alqışlamışlar. O, başqalarının şeirdə, mahnıda və ya kətan üzərində verdikləri hər şeyi rəqsdə anlada bilmişdi. Bizdə xalq arasında yaraşıqlı kişiləri “cigittin-qulu” adlandırırlar ki, bu da “igidin gülü” deməkdir. Çolponbəy Bazarbayev həqiqətən də təkrarolunmaz cazibəyə və misilsiz istedada malik insan idi. Təəssüf ki, bu gün biz Allah tərəfindən verilmiş bu istedadı itirmişik. Çolponbəy nadir hallarda rast gəlinəcək ürəyiaçıq, ziyalı, həyatsevər, dərin yumor hissinə malik insan idi. Sadalanan bütün xüsusiyyətlərdən başqa həm də həddən ziyadə nadir natiqlik qabiliyyətinə malik idi. Onun qəfil faciəvi ölümü nəinki doğma və yaxınlarını, həmçinin bütün sevən pərəstişkarlarını sarsıtdı. Hamı ürəyində ağlayırdı. Bir həqiqəti dərk etdim ki, ulduzların səmadan yerə enməsi təhlükəlidir. O isə sözün əsil mənasında ulduz idi. 256 SABIRƏ QUMUŞƏLIYEVA (1917-2007) Aktyor ər-arvadın ikisinin də eyni dərəcədə istedadlı olması, tamaşaçıların sevgisini paralel qazanması və zaman keçdikcə öz millətinin mənəvi liderinə çevrilməsi nadir haldır. Qırğızıstan Respublikasının xalq artısi Muradbəy Rəsulov – Sabirə Qumuşəliyevanın həyat yoldaşıdır. Deyilənə görə, ölümündən qabaq o, sevimli arvadına deyibmiş ki, xanımı, ərinin teatr incəsənətinin ulduzuna çevrilməyindən ötrü kölgədə qalaraq əlindən gələni edibmiş. Amma əslində hər şey əsla belə olmamışdı. Sabirə Qumuşəliyeva kölgədə qalmadı. Məhsuldar ömrünün 67 ilini səhnədə keçirərək, 2000-ci ildə Qırğızıstanda ali fərqləndirmə mükafatı – “Qırğızıstan Respulikasının Xalq Qəhrəmanı” mükafatını alan ilk qadın oldu. S.Qumuşəliyeva – daxili gözəllik, qırğız qadınının istedadının mücəssəməsidir, milli ənənələri, azadlıq ruhunu, qabiliyyəti kövrəkliklə qoruyan insandır. Onun rejissor T.Okeyevin “Alova idaət et” filmində Urkui ana rolu bənzərsiz ifa olunmuşdur. Əminəm, elə bir tamaşaçı tapmaq olmaz ki, bu filmi seyr edərkən göz yaşına hakim kəsilsin. Dərininə varsaq, Sabirə Qumuşəliyeva – yeni nəsillərə xeyir-dua verən ikinci Umay-ənədir. İndi qırğız kino və teatrını Sabira Qumuşəliyevanın uğurları olmadan təsəvvür etmək olmaz. Düşünürəm ki, gözəllik təkcə cavanlıqda olmur. Sönməz gözəllik qocalığa qədər gedə bilər. Bayramların birində meydanda bayraq ağacının yanındam keçən xalq artisti S.Qumuşəliyevanı görəndə öz düşüncələrimdə bir daha əmin oldum. O, qüsursuz formada idi: milli geyimdə və miniatür dikdaban tuflidə özünə əminliklə və mərdanə, yalnız ona xas ləyaqətlə və əsil aristokratlar sayağı addımlayırdı. Diqqət etdim ki, onun gözəlliyinə valeh olan təkcə mən deyilmişəm. Bir zamanlar rəssam Çuykov qırğız qızının şəklini çəkmişdi. Şəkil elə belə də adlanırdı: “Sovet Qırğızıstanın qızı”. Deyəsən, rəssam elə Sabirə- əkənin özünün şəklini çəkmişdi. Onun cavanlığını elə belə də təsəvvür edirdim. 257 ÇINGIZ AYTMATOV (1928 – 2008) Qırğızıstanın xalq yazıçısı, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, Lenin mükafatı laureatı, Qırğızıstanın və dünyanın bir çox ölkələrinin Dövlət mükafatı laureatı, Qırğızıstanın Milli Qəhrəmanı, əsərləri planetin yüzlərlə dilinə tərcümə edilmiş şəxs Talas vilayətinin Şəkər kəndində anadan olmuşdur. Çingiz Aytmatov “altmışıncılar” nəslindəndir. Bu, maarifpərvər ruhun, yaxud söylənildiyi kimi, “fizik və liriklərin” ən yaxşı dövrü idi. Hər halda, azadlığın toxumunu məhz onlar səpmişdilər və insana qarşı olan ictimai quruluşa qarşı səslərini ucaldan onlar olmuşdu. Ç.Aytmatovun bütün həyatı – xalqa ləyaqətlə xidmətdə və üzərinə düşən vəzifəni yerinə yetirməkdə bizim üçün nümunədir. O, həqiqətə və xeyirə möhkəm inamın bariz nümunəsidir. Bü gün dünya ədəbiyyatını Çingiz Aytmatovun ismi və onun misilsiz əsərləri olmadan təsəvvür etmək mümkün deyildir. O, dünyada əbədi və sönməz mənəvi dəyərlərin təsdiqinin güclü toplusunu özündə daşıyan yazıçı kimi tanınmışdır. “Cəmilə”, “İlk müəllim”, “Üzbəüz”, “Qırmızı alma”, “Qırmızı örpəyimdə qovaqcıq”, “Dəvə gözü”, “Oğulla görüş”, “Çətin keçid”, “Ağ paroxod” povestləri, “Cəllad kötüyü”, “Çovğunlu yarımstansiya” (“Gün var, əsrdən uzun”), “Əlvida, Gülsəri!”, “Dəniz qırağında qaçan ala it”, “Kassandranın damğası” romanları və adlarını xatırlatdığım başqa bir çox ölməz əsərlər onun qələminin bəhrəsidir. Məhz Qırğızıstan, bu “sirli ölkə” (vaxtilə rus səyahətçiləri bizim diyarımızı belə adlandırırdılar) dünyaya XX yüzilliyin parlaq, görkəmli yazıçısını – Çingiz Aytmatovu bəxş etmişdir. Məhz Aytmatov, Yeniseyin yuxarı axarlarından qırğız səma dağları Ala-Too yüksəkliyinə qədər köçəri dünyasının yaratmış olduğu ən yaxşı yaradılışın – mənəvi müdrikliyin tükənməz bulağına çevrilmiş xalq dastanı “Manas”ın baş qaldırdığı mənbəyində dayanmışdı. Bütün dünya Ç.Aytmatovun yaradıcılığı sayəsində min illik inkişaf tarixinə malik qırğız xalqını, onun mədəniyyətini, ənənələrini, dünyagörüşünü, fəlsəfəsini, arzu- diləklərini və can atdığı məqsədlərini tanıdı. Bununla da o sanki cahanın qırğız obrazını çəkmişdi. Yazıçı öz yaradıcılığında milli dəyərləri dünya mədəniyyətinin ən mütərəqqi uğurları ilə 258 Yüklə 144 Kb. Dostları ilə paylaş:
|