Turkiy xalqlar adabiyoti
60
Ozarbayjon ma’rifatparvarlik adabiyotida yozuvchi va dramaturg Mirza Fatali
Oxundovning o’rni beqiyosdir.
U dastlabki savodini eski maktabda chiqargach, bilim olishni o’quv yurtlarida davom
ettiradi. Bilim olishga bo’lgan ishtiyoqi tufayli bir necha tillarni o’zlashtiradi. U Tiflisdagi
rus-tatar bilim yurtida ta’lim oladi, rus tili va adabiyotni puxta o’rganadi.
Rus klassik
shoirlari A.S.Pushkin, M.Yu.Lermontov kabilarning asarlarini zo’r ishtiyoq bilan o’qiydi.
Mirza Fatali Oxundov davrdagi ijtimoiy voqealarga tanqidiy ko’z bilan qaraydi. Xalqning
qoloqlik, qashshoqlik va nochorlikda hayot kechirishining
sababi jaholot va savodsizlik,
nodonlik ekanligida deb biladi hamda bunga qarshi kurashadi. Kambag’al va
dehqonlarning farzandlarini o’qitish borasida amaliy faoliyat ko’rsatadi. U arab alifbosini
lotin yozuvi shaklida qayta tuzdi.
M.F.Oxundov Ozarbayjon realistik adabiyotining asoschisi sifatida e’tirof etiladi.
Ma’lumki, XIX asrning ikkinchi yarmida Rusiya, Kavkaz va Kavkaz orti o’lkalarida
dramaturgiya yangi yo’nalishlarda rivojlandi.
Shuningdek, M.F.Oxundovning Ozarbayjon
milliy teatrining shakllanishida o’rni kattadir. “Mulla Ibrohim Xalil kimyogar” (1850),
“Xasis kishining sarguzashti” (1852) va “Tabiatshunos Muse Jordan” (1850) komediyalari
realistik metodda yaratilgan.
Savollar
1.
Ozarbayjon xalq og’zaki ijodi namunalari haqida so’zlang.
2.
Ozarbayjon xalq dostonlari to’g’risida ma’lumot bering.
3.
Ozarbayjon xalq ertaklarining turlari, mavzulari, obrazlari haqida so’zlang.
4.
Nizomiy Ganjaviy adabiy merosi qaysi janrdagi asarlardan tashkil topgan?
5.
Nasimiy she’riyatining g’oyaviy-badiiy xususiyatlari qanday?
6.
Fuzuliy she’riyatining obrazlari qaysilar?
Adabiyotlar:
1.
Ариф М. Азербейджанская литература.- М., 1979.
