Tushunchasi

JOURNAL OF INNOVATIONS IN SCIENTIFIC AND EDUCATIONAL RESEARCH 
VOLUME-2, ISSUE-15 (28-February)
 
51
Mezo omillar – etnik ko`rsatmalarni shakllantirish, shaxsning milliy hayot
 
va etnikaro munosabatlarning u yoki bu hollarini qabul qilishi, insonlarning o`z
 
xalqi 
tarixi va hozirgi hayoti haqida qarashlari va fikrlari; bola yashaydigan va
 
Bolalar va 
yoshlar ijtimoiy ta`minoti va himoyasi
 
rivojlanadigan mintaqaviy shart-sharoitlarning 
ta`siri; yashaydigan joy turi (shahar,
 
tuman markazi, qishloq); ommaviy 
kommunikatsiya vositalari va b.
 
Mikro omillar – yashash joyi va ijtimoiy muhitni tashkil qiladigan oila,
 
ta`lim muassasalari, tengdoshlar guruhi va b. Mana shu eng kichik muhitni, ya`ni
 
bola 
o`sadigan muxitni 
sotsium 
yoki 
mikrosotsium 
deb ataladi.
 
Sotsium (kichik muhit) – 
bola sotsiolizatsiyasi uchun muhim ahamiyatga
 
ega. Bu yaqin ijtimoiy muhitni bola 
asta-sekin o`zlashtiradi. Boshida u (bola),
 
asosan, oilada rivojlanadi, so`ng yangi 
muhitlarni o`zlashtiradi – maktabgacha
 
muassasalar, maktab, maktabdan tashqari 
muassasalar, o`rtoqlar davrasi,
 
diskotekalar va h.k. Yoshi ulg`aygani sari bola 
tomonidan o`zlashtirilgan ijtimoiy
 
muhit «hududi» tobora kengayib boradi.
 
Bolaning 
sotsiumda rivojlanishiga ijtimoiy maqomning ta`siri juda kata
 
bo`ladi. Ijtimoiy maqom 
tug‘ma, orttirilgan 
bo`ladi.
 
Tarbiya tarixan vujudga kelgan ijtimoiy hodisa bo`lib, 
xulqni boshqarish va
 
belgilash kabi bir-birini talab etadigan va belgilaydigan tarkibiy 
qismlar axloqiy
 
ong, axloqiy faoliyat va axloqiy munosabatlarning murakkab 
yig`indisidir.
 
Inson jamiyatda bir vaqtda bir qancha o`rinlarni egallashi mumkin. Masalan,
 
ayol 
kishi o`qituvchi, rafiqa, ona, qiz bo`lishi mumkin. Xayotiy davrlarda
 
egallagan o`rni 
insonga muayyan bir talablarni qo`yadi va shu bilan birga unga
 
qandaydir huquqlarni 
beradi. Jamiyatda insonning o`zini tutishi muayyan bir
 
huquq va majburiyatlar bilan 
tavsiflanadi, sotsiologiyada bu 
ijtimoiy maqom 
deb
 
ataladi.
 
Ba`zi bir maqomlar bizga 
tug`ilishimizdan beriladi. Insonning ijtimoiy
 
maqomi jinsi, millati, tug`ilgan joyi, ism-
sharifi va boshqa omillardan kelib
 
chiqadi. Bunday maqomlar