Uluslararasi sempozyumu
Yüklə 26,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
178 Türk-Oğuz Sanatında ve Dünya İnançlarında Koyun Resimleri Hemen yerden bulunmuş ve hemen döneme ait olan banyonun üzerinde de koyunların şekilleri vardır (Britanya Müzesi’nin sergisi). Belki, bu ban- yo İnanna (İştar) tanrıcasına ibadet sırasında kullanılmıştır. Resimde kamış evinin yanına yaklaşan koyunlar çekilmiştir. Orada daha iki kuzu vardır. Bu görüntüyü sadece vannanı yüce yerde konulduğunda iyi görmek olur. Buna göre belki de o tapınaklarda ibadet sırasında kullanmış. Resimde kamışlar- dan kurulmuş ev Urukda İnanna tanrıçasının sembolü olmuştur. Belki, bu ko- yunlar İnanna tanrıçasına tabi olan ve onun gösterdiği yolda giden insanları tecessüm ediyor. Demek bu tür inançlar hala MÖ IV binyılda olmuştur ve Sümerlerden başka uluslara geçmiştir. İlginçtir ki, buna benzer koyun heykellerine eski Türklerin kültürel mira- sında da rastlanmaktadır. Onlar da kurbanlık koyunların resimlerini çekimiş, heykellerini yapmıştırlar. Bu gelenek hatta Türklerin İslam’ı kabul ettiğinden sonra da devam etmiştir. Azerbaycan ve Anadolu topraklarında orta yüzyıl- larda Siyah-Qoyunlu ve Ak-Qoyunlu denilen türk devletleri oluşluşturlar. Koyun çizimi bu devletlerin resmi simgesi olmuştur. Belki bu gelenek, eski Türklerin Sümerlerin nesli olduğunun daha bir delilidir.Azerbaycanda da bunlara benzer eski koyun heykelleri vardır. Buna örnek olarak, Türkiye ve Azerbaycanda bulunmuş koyun heykelleri göstermek olar (resme bak). Bu yeykeller daha çok mezarlar üstünde kurulmuş, bu da onların mistik inançla- rı ile ilişkisini göstermektedir. Bu ola bilsin, oğuzların islamöncesi totemist inanclarının gösterileridirler. Azerbaycanda
Türkiyede 179 Aydın ALIZADE Henüz XIX yüzyılın ortalarında İngiliz araştırmacısı Raulinson Sümer di- lindeki bazı kelimelerin Türkçe kelime ile benzerliğini iddia etmiştir. Bundan sonra biginler arasında bu soruda çok çekişmeler olmuştur. Buna karşı olanlar Sümer dilindeki başka kelimelerin Kafkas, Hint, Endonezya uluslarına daha yakın olmasını iddia etmişlerdir. Günümüzde bu tartışmalar sürmektedir. An- cak, Sümerlerin Türklerin soyların olmasının bir delili olarak koyun resimleri da gösterilebilir. Belki de erkekliğin ve gücün sembolü olan bu imgeleri Sü- merlerin soyundan Türkler tüm Yakın Doğuda yaygınlaştırmışlardı. Ayrıca eski Mısır’da insanlar koyun başlı Hnum tanrısına tarınmışlar. Onun tapınakı Elefantina adasında olmuş ve şimdi İngilterenin Ashmolean Museum’una o tapınakdan götürülmüş barelyefi (yarım kabartması) yerleş- tirilmiştir. O insanları ve hayvanları kilden yaratan çömlekçi tanrı idi. Tanrı Hnum insan kaderini de çözürdü. Aynı zamanda Hnum verimliliyin tanrısı, Nil nehrinin koruyucusu ve su verilmesinin garantörü olarak da tanınmıştır. Hem de Hnum bir başka tanrıların örneğin, Amon’un, Ra’nın tecessümü gibi kabul ediliyordu. Koyun ve maneviyat (ruh) eski Kıpti dilinde “ba” kelimesi ile ifade ediliyordu. Buna göre de bu tanrı koyun başlı olmuştur.
Ra Ayrıca başka Mısır tanrıları da koyun görkeminde tasvir edilirler. Bunun örneği tanrı Ran’ın Tebesde koyun imgesinde heykelidir. Mısır’da ruhun ve koyunun aynı kelimeyle ifade edilmesinden ileri gel- miştir. “Ba” kelimesi yaratıcı, ruhveren koyun tanrı obrasında olan Hnuma ait edilmiştir. Sonra bu anlayış tüm dünyada yayılmış, hatta eski Türklerin inançlarında olmuştur. Hemen yerden bulunmuş ve hemen döneme ait olan banyonun üzerinde de koyunların şekilleri vardır (Britanya Müzesi’nin sergisi). Belki, bu ban- yo İnanna (İştar) tanrıcasına ibadet sırasında kullanılmıştır. Resimde kamış evinin yanına yaklaşan koyunlar çekilmiştir. Orada daha iki kuzu vardır. Bu görüntüyü sadece vannanı yüce yerde konulduğunda iyi görmek olur. Buna göre belki de o tapınaklarda ibadet sırasında kullanmış. Resimde kamışlar- dan kurulmuş ev Urukda İnanna tanrıçasının sembolü olmuştur. Belki, bu ko- yunlar İnanna tanrıçasına tabi olan ve onun gösterdiği yolda giden insanları tecessüm ediyor. Demek bu tür inançlar hala MÖ IV binyılda olmuştur ve Sümerlerden başka uluslara geçmiştir. İlginçtir ki, buna benzer koyun heykellerine eski Türklerin kültürel mira- sında da rastlanmaktadır. Onlar da kurbanlık koyunların resimlerini çekimiş, heykellerini yapmıştırlar. Bu gelenek hatta Türklerin İslam’ı kabul ettiğinden sonra da devam etmiştir. Azerbaycan ve Anadolu topraklarında orta yüzyıl- larda Siyah-Qoyunlu ve Ak-Qoyunlu denilen türk devletleri oluşluşturlar. Koyun çizimi bu devletlerin resmi simgesi olmuştur. Belki bu gelenek, eski Türklerin Sümerlerin nesli olduğunun daha bir delilidir.Azerbaycanda da bunlara benzer eski koyun heykelleri vardır. Buna örnek olarak, Türkiye ve Azerbaycanda bulunmuş koyun heykelleri göstermek olar (resme bak). Bu yeykeller daha çok mezarlar üstünde kurulmuş, bu da onların mistik inançla- rı ile ilişkisini göstermektedir. Bu ola bilsin, oğuzların islamöncesi totemist inanclarının gösterileridirler. Azerbaycanda
Türkiyede 180 Türk-Oğuz Sanatında ve Dünya İnançlarında Koyun Resimleri Eski Türkler Mısırla her zaman ilişkide olmuşlardır. Henüz milattan önce III binyılda “Hiksoslar” denilen ulus Mısır’ı ele geçirmiş, orada kendi yöne- timlerini kurmuştur. Birçok bilginler onların Türkler olduklarında dururlar. Daha sonra, artık islamlaşmadan sonra, bin yıla yakın zaman için Mısır’ı İh- şidiler, Tuluninler, Memlük, Osmanlılar gibi Türk soylu hanedanlar yönet- mişler. Böylece Türklerin mitolojisine koyun imgeleri bu ilişkilerin sonu ge- çebilerdi. Öte yandan, her şeyin tersine olduğunu da tahmin edilebilir. Belki, Mısır mitolojisine koyun imgeleri Türklerden geçmiş (hiksosların araşılığı ile). Bu olasılığa da ciddi bakılmalıdır. Aynı zamanda, belirtilmelidir ki, doğanı tecessüm eden çoban tanrısı gö- rüntüsü çeşitli kültürlerde yer almıştır. Eski Sümerler, Yunanlılar, Romalı- lar koyunların çevresinde bulunan çoban tanrılarının obrazını oluşturdular. İlginçtir ki, monoteist (tek tanrılı) dini geleneklerde de bazı kutsal kişiler ve peygamberler de belli zaman çoban olmuşlardır. Onlar bu görüntüde tasvir ediliyorlardı. Örneğin Hıristiyanlıkta İsa bazı durumlarda koyunları otaran çoban gibi tasavvur edilmiş. Eski Ahit’te İsa diyor: “Ben iyi çoban; iyi çoban koyunlar uğruna canını verir” (Yuhanna incili 10: 11). Rivayetlere göre, İsa hayvanlar için yemlik gibi belirtilen yerde doğmuştur ve onu ilk ziyaret eden- ler çobanlar olmuşlardır (Lukas incili 2:15,16).
Hıristiyan papazları de kendilerini “Pastor” (çoban) adlandırılır. Yani bu- rada insanlar yollarını azmış koyunlara benzetilir. Pastorlar ise, bu sürüyü yöneltip, onu kurtuluş yoluna sürer. Sürüden geriye kalmış ve azmış koyun korku ve dehşet içinde oluyor, nereye gittiğini, ne yaptığını anlamıyor. Tan- rı yolundan sapan insanlar da onlara benzetiliyor. Bu tür insanlar karanlıkta
Yüklə 26,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|