Türk Keneşi ve Türk Dünyasında Eğitim İşbirliği
Darhan KYDYRALİ
1
Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi veya diğer bir ifadeyle Türk
Keneşi adına sizlere bugün Eskişehir’de hitap etmekten büyük onur duyuyo-
rum. 2013 Yılı Türk Dünyası Kültür Başkenti olan Eskişehir’de birçok önem-
li etkinliğe eş zamanlı olarak imza atılmaktadır. Böylece Eskişehir’in sahip
olduğu kültürel ve bilimsel miras geniş kitlelerle buluşma şansı bulmaktadır.
Bu bağlamda, böyle bir toplantının Eskişehir’de gerçekleştiriliyor olmasının
konusu ve zamanlaması açılarından ne kadar isabetli olduğunu belirtmek is-
terim. Bu kapsamda, toplantıyı düzenleyenleri isabetli seçimleri için tebrik
ederim.
Keneş 2009’da kurulduğundan bu yana eğitim alanında dört üye ülkemiz
olan Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye arasında eğitim alanın-
daki işbirliğini geliştirmeye devam etmektedir. Nitekim 2012 yılında gerçek-
leştirilen Eğitim Bakanları ve Kültür Bakanlıkları ilk toplantılarının ardından
düzenlenen Devlet Başkanları Zirvesi’nin ana konusu da “Eğitim, Kültür ve
Bilim sahalarında işbirliğinin geliştirilmesi” olmuştur.
Bu çerçevede, Devlet Başkanlarının talimatları doğrultusunda hem lise,
hem üniversite düzeyinde sözkonusu işbirliğinin artarak devam ettirilme-
si hususunda çalışmalarımızı hızlı bir şekilde sürdürüyoruz. Bu çerçevede,
çalışmalarımızı ilgili devlet makamlarının yanısıra çok sayıda üniversite ve
ilişkili kurumlarımız olan TÜRKSOY, TÜRKPA ve Türk Akademisi ile eşgü-
düm içerisinde yürütüyoruz. Danışma organımız olan Aksakallar Keneşi’nin
değerli mensupları tarafından sözkonusu projelerimiz en yüksek seviyede
destekleniyor.
Geçtiğimiz yılın Ağustos ayında Kırgızistan’da gerçekleştirilen ilk Eğitim
Bakanları Toplantısında, Türk Keneşi Eğitim Bakanları Konseyi’nin kurul-
masına ve Türk Üniversiteler Birliği’nin ihdas edilmesine ilişkin önemli ka-
rarlar alınmıştır. Bununla birlikte Bakanlar Konseyi toplantısında ortak tarih
ders kitabı, ortak edebiyat ders kitabı, ortak alfabe gibi önemli konular görü-
şülmüştür.
Sizlere kısaca bahsettiğim, gelenekselleşen çalışmalarımızın bir devamı
olarak, Eğitim Bakanları Konseyi’nin 2. Toplantısı’nın bu ayın sonuna doğru
1 Prof. Dr., Türk Konseyi (Keneşi) Genel Sekreter Yardımcısı/Kazakistan
262 Türk Keneşi ve Türk Dünyasında Eğitim İşbirliği
Eskişehir’de Eğitim Bakanı Sayın Nabi Avcı’nın evsahipliğinde düzenlenme-
si planlanmaktadır.
Üniversiteler Birliği
Bu noktada çalışmalarımızın önemli bir meyvesi olan ve Eskişehir Os-
mangazi Üniversitesi’nin de kurucu üye olarak içinde bulunduğu Türk Üni-
versiteler Birliği’nden kısaca bahsetmek istiyorum. 2013 yılında İstanbul ve
Bişkek’te gerçekleştirilen toplantıların ardından Türk Üniversiteler Birliği ve
Yükseköğretim Alanı Oluşturma Yönergesi 15 kurucu üye üniversite tarafın-
dan kabul edilmiştir.
Kurucu üyeleri; Azerbaycan’dan Azerbaycan Mimarlık ve İnşaat Üni-
versitesi, Azerbaycan Tıp Üniversitesi ve Bakü Devlet Üniversitesi; Kaza-
kistan’dan A.Yesevi Uluslararası Kazak Türk Üniversitesi, Al-Farabi Kazak
Milli Üniversitesi, L.N. Gumilyev Avrasya Milli Üniversitesi, Nazarbayev
Üniversitesi; Kırgızistan’dan Hüseyin Karasayev Bişkek Bilimler Üniversite-
si, Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi, Uluslararası Kırgızistan Üniversi-
tesi, Balasagun Kırgız Milli Üniversitesi; Türkiye’den Atatürk Üniversitesi,
Ege Üniversitesi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi ve İstanbul Üniversitesi
olan Birliğin ilk dönem başkanlığını hâlihazırda Atatürk Üniversitesi yürüt-
mektedir.
Birliğin genişleme süreci Birliği kuran resmi belge niteliğinde olan Yöner-
ge’de birtakım kurallara bağlanmıştır. Ortak tarih, kültür ve dil mirasından
hareketle Türk dünyasında dostluk ve işbirliğini geliştirmek için üye ülke-
lerin yükseköğretim kurumları arasında işbirliğinin sağlanması kapsamında
belirlenen hedefler sözkonusu Yönerge’de kaydedilmiştir.
Ortak kimlik ve kültür bilincine sahip nesiller yetiştirilmesi; öğrenci ve
öğretim elemanı hareketliliğin teşvik edilmesi konusunda gerekli düzenle-
melerin yapılması; yükseköğretim programları ve üye üniversitelerin dip-
lomalarını karşılıklı tanınması sözkonusu hedefler arasında yer almaktadır.
Başlatılan bu sürecinin adı ise “Orhun Süreci” olarak belirlenmiştir. Yönerge
Türkiye Cumhuriyeti YÖK Başkanı’nın da katılımıyla bu ayın sonunda ger-
çekleştirilecek olan Türk Keneşi Eğitim Bakanları Toplantısı’nda onaylan-
masının ardından yürürlüğe girecektir. Bu toplantının akabinde de, yani 6-8
Kasım günleri arasında Eskişehir Osmangazi Üniversitesi’nde Birliğe üye
üniversitelerin temsilcilerinin katılımıyla ilk çalıştayı gerçekleştireceğiz.
Bildiğiniz gibi Avrupa Birliğinin değişim programı olan Erasmus zaman
içinde evrilerek gelişmiştir. Etnik köken, dil ve mezhep bakımından farklı
263
Darhan KYDYRALİ
olan Avrupa ülkelerinin yapabildiğini aynı köklere, dile ve kültüre sahip ol-
duğumuz için bizler elbette daha hızlı ve başarılı bir şekilde uygulayabiliriz.
Aslında ülkelerimiz 20 yılı aşkın bir süredir öğretim elemanı ve öğrenci deği-
şimlerini zaten gerçekleştiriyor. Devletlerimizde başarılı gençleri yurtdışında
burslu okutmaya yönelik programlar mevcut. Mesela, Kazakistan Cumhur-
başkanının himayesindeki Bolaşak programı 1992’den beri yürürlüktedir.
Benzer programlar Azerbaycan ve Türkiye’de de var. Yani gerekli bilgi ve
tecrübeye sahibiz. Ayrıca bugün üye devletlerimizin hepsi şu veya bu şekilde
Bologna süreciyle temas halindedir. En önemlisi ise Devlet Başkanlarımızın
yani siyasi iradenin bu konudaki çalışmalarımıza olan desteği tamdır. İşte
tüm bunlar Birliğimiz çerçevesinde titiz bir şekilde tasarlanmış iyi bir ortak
değişim programını hazırlamamıza ve yürürlüğe koymamıza imkân sağlıyor.
Dolaysıyla bu çalıştayın, teknik açılardan Birliğin geleceğine yön verece-
ği yadsınamayacak bir hakikattir. Geçtiğimiz ay Gebele’de gerçekleştirilen
Türk Keneşi Zirvesi’nde Sayın Devlet Başkanları Birliğin hedeflerinin ger-
çekleştirilmesi için tedbirler alınması hususunda ilgili Bakanlıkları ve ilgili
kurumları görevlendirmiştir. Bu çerçevede, üye üniversitelerin Sayın Cum-
hurbaşkanlarının talimatlarını büyük bir itinayla yerine getirmekte olduğunu
vurgulamak isteriz.
Türk Üniversiteler Birliğiyle alakalı ilave edilmesi gereken bir diğer husus
da Birlik bünyesinde gençlerimizin seslerini duyurabilmeleri ve kaynaşmala-
rı maksadıyla bir Öğrenci Kurulunun kurulacağıdır.
Öte yandan, Orta öğrenim ve lise düzeyinde öğrenci değişim programları
da Türk Keneşi’nin gündeminde olan diğer bir konudur. Nisan ayında gerçek-
leştirilen Eğitim Bakanlıkları Kıdemli Memurlar Birinci Toplantısı’nda bu
yönde Türkdildeş ülkeler arasında lise düzeyinde öğrenci değişim program-
larının tesis edilmesini teminen gerekli çalışmalar yapılması yönünde tavsiye
kararı alınmıştır.
Bununla birlikte, okullar için ortak tarih ve edebiyat kitaplarının hazır-
lanması üzerinde titizlikle durduğumuz bir diğer projedir. Bu proje, Sayın
Devlet Başkanları tarafından da her fırsatta dile getirilmektedir. Bu bağlamda
14 yüzyıla kadarki ortak tarihimiz ile yüzyılları aşan ortak edebiyatımızın
gün yüzüne çıkarılabilmesi için çalışmalarımızı büyük bir içtenlikle sürdü-
rüyoruz. Bu projeleri, ilişkili kurumumuz olan Türk Akademisi’yle birlikte
yürütüyoruz. Nitekim, Devlet Başkaları Gebele Zirvesi’nde Türk tarihi ve
edebiyatı üzerine ortak ders kitapları düzenlenmesi de dahil olmak üzere, eği-
tim alanında mevcut işbirliğinin gündemini ilerletmek için gerekli adımların
Dostları ilə paylaş: |