189
— kamera diametri,
λ
— gaz aralashmasining issiqlik o‘tkazuvchanligi; t
n
, t
s
— o‘tkazgich va kamera devorlarining
harorati.
O‘tkazgich beradigan issiqlik Q va kamera devorlarining atrof-muhit haroratiga
bog‘liq bo‘lgan harorati t
s
o‘zgarmas bo‘lganida gaz aralashmasining issiqlik
o‘tkazuvchanligi o‘tkazgichning haroratini, binobarin, uning o‘tkazuvchanligini bir
xil qiymatda aniqlaydi. O‘tkazgich sifatida elektr qarshiligining harorat koeffisienti
yuqori va kimyoviy jihatdan chidamli metall simdan foydalaniladi; platina ko‘proq,
volfram, nikel, tantal kamroq ishlatiladi.
Termokonduktometrik gaz analizatorlarining o‘lchash elementlari o‘zi
qiziydigan qarshilik termometri rejimida ishlaydigan, platina tola joylashgan kamera
shaklidagi o‘zgartkichdan iborat. Gaz aralashmasi tarkibining o‘zgarishi uning
issiqlik o‘tkazish qobiliyatini o‘zgartiradi, natijada qizigan tola va gaz aralashmasi
o‘rtasida o‘zaro issiqlik almashuvining jadalligi ham o‘zgaradi. Tolaning elektr
qarshiligi tekshirilayotgan komponent konsentrasiyasini bildiradi.
Bu turdagi sanoat gaz analizatorlarida o‘lchashning differensial usuli
qo‘llaniladi, bu erda, tekshirilayotgan va namuna gaz aralashmalarining issiqlik
o‘tkazuvchanligi ishlovchi va solishtirma kameralar yordamida solishtiriladi.
Ishlovchi kamera oqib o‘tadigan qilib ishlanadi, solishtirma kamera esa tarkibiga
konsentrasiyasi o‘lchashning pastki, o‘rta va yuqorigi chegarasiga mos keladigan
o‘lchanayotgan komponent kirgan gaz aralashmasi bilan to‘ldiriladi.
O‘lchash
sxemalari
bevosita
hisoblash yoki avtomatik muvozanatlash
prinsipiga
ko‘ra
quriladi.
6.1-rasmda
ko‘rsatilgan
termokonduktometrik
gaz
analizatori
konsentrasiyani
muvozanatlashgan
ko‘prik
yordamida
o‘lchaydi. Doimiy sarfga ega bo‘lgan
tekshirilayotgan gaz aralashmasi R
t
1
6.1 –
расм
.
Dostları ilə paylaş: