Upanishadlar’in hint kutsal metinleri arasindaki yeri ve önemi
Yüklə 1,03 Mb. Pdf görüntüsü
|
60 metinlerinden de anlaşılmaktadır. Bu gizli ve anlaşılması güç bilgilerin ancak sınanmış olan kimselere eriştirme törenleri ile verildiği bilinmektedir. Upanishadlar’ın nakli kadar bu nakilde kritik rol üstlenen ve metinlerin kendilerine vahyedildiğine inanılan Upanishad yazarları da önemlidir. Nitekim Upanishadlar’ın en büyük özelliği, bu yazıtların ermişlere ve bilge kişilere ait olmasıdır. Ermiş kişiler tefekkür yoluyla veya düşler vasıtasıyla eriştikleri bu metinleri sadece sathî olarak ifade etmekle kalmamışlar, bunun yanında derinlemesine de açıklamışlardır. Bu anlamda Upanishad yazarlarının bir yöntemin kurucusu olmaktan ziyade, kendi hayat tecrübelerini nakleden kimseler olduğu kabul edilir. Metinlerde birbirinden farklı anlayışların mevcut olması bu duruma bağlanır. Ancak diğer taraftan gerçekte her Upanishad’ın belli bir fikri veya görüşü ifade ettiği de belirtilir. İlk dönem Hint metinleri gibi, Upanishad yazarlarının da net olarak bilinmediği bununla birlikte bu metinlerde Yâcnavalkya, Cabala, Uddalaka, Aruni, Gargl, Şândilya, Aşka, Balaki, Şvataketu gibi Upanishad öğretilerinin kendilerine atfedildiği bazı bilgelerin isimlerinin yer aldığı belirtilir. Upanishadlar’da zikredilen bu tür şair azizler hakkında net bir tarihi bilgiye sahip olunmadığı da bir gerçektir. Bunların sadece birer düşünür oldukları bilinmektedir. 141 Hint felsefesine dair en berrak düşüncelerin yer aldığı kutsal metinler olarak nitelendirilen Upanishadlar, Hint kutsal literatürü içerisinde en son kompoze edilen metinler olarak bilinir. Sayıları 235,170, 150 veya 108 olarak belirtilen Upanishad metinlerinin MÖ. VIII. yy da başlayan ve MS. 1700 yıllarına kadar süren uzun bir süre zarfında tamamlandıkları tahmin edilmektedir. Bununla birlikte temel ve klasik olarak kabul edilen Upanishadlar’ın MÖ. 800 ile 400 yılları arasında meydana 141 Korhan Kaya, Upanishadlar ve Bhagavadgita’da Benzerlik Gösteren Anlatımlar, s. 481; Çağdaş, Upanishad’lar, s. 145; Mehmet Ali Işım, Upanişadlar, “Tanrı’nın Soluğu”, s. 8. 61 getirildikleri kabul edilir. 142 Kaynaklarda en eski Upanishadlar’ın ortaya çıkış süreci hakkında kesin bir tarih zikredilmez. M.Ö. 485 yılında öldüğü bilinen Budda’nın Upanishadlar’dan haberdar olduğunun belirtilmesi, en eski Upanishadlar’ın MÖ. VI. asırdan itibaren var olduklarına delil olarak gösterilir. Bununla birlikte sözü edilen temel Upanishadlar’ın en eski el yazma nüshalarının M.S. 1000 yıllarından öncesine gitmediği de ifade edilir. 143 Bu çerçevede Şruti kısmına dâhil edilen Hint kutsal metinlerini kesin sınırlarla birbirinden ayırmak mümkün değildir. Bu anlamda Upanishadlar’ın da önceki kutsal metinlerden olan Vedalar’ın içerisinde yer aldığı hatta onların sonuç bölümlerini oluşturduğu ifade edilir. “Vedanta” tabiri ile tanımlanan bu hususa kısaca işaret etmenin söz konusu eserlerin Hint kutsal metinleri arasındaki yerinin ve onlarla ilişkisinin daha rahat anlaşılması adına faydalı olacağı kanaatindeyiz. Upanishadlar, Hindu kutsal kitabı Vedalar’ın son bölümü olan ve Tanrı bilgisini oluşturan Sama Veda ile aynı metinlerdir. Zira Sama Veda, en büyük dini gerçek olan Tanrı Bilgisi’ni işlediğinden Vedalar’ın bu son kitabına Upanishadlar adı verilmiştir. Diğer yandan Upanishadlar, Vedalar’ın sonuç kısmını oluşturduklarından “Vedanta” olarak da anılırlar. 144 Sanskritçe Anta, “hedef, gaye” demektir. Vedanta ise Vedalar’ın gayesi, diğer bir ifadeyle Vedalar’ı gayesine göre tefsir etmek anlamına gelir. 145 Daha sonraki dönemde Upanishadlar üzerine oturan felsefi bir akımın yaygın olarak kullanılan ismi haline gelen Vedanta kavramının, birkaç nedenden dolayı Upanishadlar için de kullanıldığı öne sürülür. İfade edilen gerekçelere göre, kronolojik olarak vedik 142 ER, XV/151. 143 Y. Hikmet Bayur, Hindistan Tarihi (I-III), TTk Basımevi, Ankara-1946, I/36; Kemal Çağdaş, Upanishad’lar, s. 145. 144 S. Radhakrishnan, Indan Philosophy, I/137; Patrick Olivelle, Upanisads, s. 12. 145 P.T Raju The Philosopical Tranditions of India, s. 49. 62 dönemin sonunda ortaya çıkmış olan Upanishadlar, aynı zamanda Vedalar’ın son kısmını oluşturduklarından bu isimle anılmışlardır. Felsefi problemlerle ilgili anlaşılması güç tartışmaları içerdiği için Upanishadlar, talebelere eğitimlerinin son dönemlerinde öğretilirdi. Upanishadlar, içerdiği hususlar itibariyle Veda öğretisinin merkezi hedefini ve anlamını ifade etmekteydi. Bu özelliğinden ötürü Upanishadlar’ın Vedanta olarak nitelendirildiği öne sürülür. Veda külliyatını oluşturan her bir metnin icra ettiği fonksiyonun farklılık göstermesi, Upanishadlar’a Vedanta denmesinin başka bir gerekçesi olarak gösterilir. Buna göre ilahiler ve ibadetle ilgili kitaplardan oluşan ilk dört veda ve Brahmanalar, şrutinin “ayin kısmını” (karma-kanda) oluştururlar. Upanishadlar ise bunlara mukabil “bilgi kısmını” (jnanda-kanda) temsil ederler. Bu anlamda Veda ve Brahmana türü eserlerde yer alan ayinlerin icrası, şrutinin son halkası olan Upanishadlar için hazırlık niteliği taşır. Bu yüzden Upanishadlar’a atfedilen Vedanta tabirinin sadece Vedalar’ın sonu anlamına gelmediği bununla birlikte Vedalar’ın zirvesi ve tacı manalarını da içerdiği ifade edilir. 146 Bu doğrultuda Upanishadlar’ın, Hint hayat şemasının son kısmına tekabül eden dünyevi hayatı bütünüyle terk etmiş insanların kullanacakları kutsal metinleri oluşturdukları belirtilir. 147 Vedalar’la olan yakın ilişkisinden dolayı Upanishadlar’a vedanta denildiği ifade edilmekle birlikte vedanta’nın daha sonraları Hint kültürel çevresi içerisinde önemli felsefi sistemlerden birisine ad olarak verildiği de bir gerçektir. Bunda da şüphesiz Upanishadlar’ın payı ve katkısı büyüktür. Bu durumu, söz konusu metinlerin Hint felsefe ve kültürüne etkisi başlığı altında inceleyeceğimizden burada bu kadar bilgi vermenin yeterli olacağı düşüncesindeyiz. Upanishadlar’la alakalı 146 Radhakrishnan, Introduction, the Prenciple Upanishads, s. 24; Patrick Olivelle, Samnyasa Upanishads, s. 3. 147 Radhakrishnan, age, s. 48. Yüklə 1,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|