Upanishadlar’in hint kutsal metinleri arasindaki yeri ve önemi
Yüklə 1,03 Mb. Pdf görüntüsü
|
112 Upanishad metinlerinde karma ve samsara, biri diğeri olmasızın düşünülemeyecek iki kavramdır. Birinin varlığını kabul etmek otomatik olarak diğerinin benimsenmesini zorunlu hale getirir. Bu iki inanç türü birbirinden ayrı düşünüldüğünde, ifade ettikleri düşünce biçimi anlamsızlaşır. Bu yüzden Upanishadlar’da bu iki inanç birlikte ele alınarak değerlendirilir. Bu durum, “Bedenleşen kişi, yaptığı işlere göre çeşitli biçimler edinir. Bu kişi iyi veya kötü biçimleri kendine seçer. Kişinin bedenleşeceği formu belirleyen faktör, yaptığı işlerin ve karakterinin niteliğidir” 261 ifadeleriyle özetlenebilir. c) Upanishadlar’a Göre Karma–Tenasûh İnancı Upanishadlar’daki ana temalardan biri, doğum ve ölümün ezelî-ebedî olarak yaptıkları döngüsel dans fikridir. Doğum ve ölümün ebedi döngüsü samsara olarak adlandırılır. Bu şekilde, bireyin en iç benliği (Atman) yeniden doğar. Upanishad karma-samsara anlayışının temelinde, işlenen her iradi fiilin mutlaka iyi veya kötü bir sonuç doğuracağı ve genedoğum yasasının da buna göre işleyeceği fikri yatar. 262 Karma yasası gereği, bireyin yaşadığı süre içerisinde ister dini isterse dünyevi olsun kendi muhakemesi neticesinde gerçekleştirdiği bütün fiiller, onun hem şu andaki yaşam sürecini hem de ölümünden sonraki hayatını etkiler. Her ne kadar karmanın iki yönlü bir etkisi bulunsa da Upanishad metinlerinde bu dünyaya taalluk eden yönü itibariyle pek aydınlatıcı bilgiler bulunmaz. Bundan ziyade karma inancının 261 Şvetaşvatara Upanishad, V, 11-12. Bu iki kavramın birlikte kullanımı Brihadaranyaka Upanishad, III, 2.14’de de görülür. “Mevcut durumu itibariyle öz/ruh, şu veya bu bedenle birleşmiş durumdadır. O şu anda nasıl davranır ve hareket ederse, gelecek sonraki hayatları buna göre şekillenecek ve belirecektir. Yani iyi amel işleyen iyi, kötü amel işleyen kötü bir durumda yeniden bedenleşecektir. İyi, güzel davranışların neticesi iyi, kötü davranışların neticesi ise kötü olacaktır.” Yine Çhandokya Upanishad, V, 3,7-8; V, 10.7; Brihadaranyaka Upanishad, IV, 4.2’de de benzer kullanımlar bulunmaktadır. 262 Brihadaranyaka Upanishad, IV, 4,5. 113 ölümünden sonraki hayat yolculuğunda ne gibi fonksiyonlar icra ettiğine temas edilir. 263 Upanishad metinlerinde tenasüh inancının, iki farklı biçimde gerçekleşeceği belirtilir. Buna göre ruh ya belirli mekânlara gitmek suretiyle genedoğum serüvenini gerçekleştirir ya da herhangi bir dış âleme gitmeksizin tekrar yeryüzünde samsara çarkına dâhil olur. Birinci anlayışa göre ölümle birlikte bedeni terk eden ruhlar üç farklı yoldan birini izlerler. Maddi bedenden ayrılan ruhun bu üç yoldan hangisini izleyeceği, gerek sona eren hayatında gerekse daha önceki yaşamlarında işlemiş olduğu amellerin neticesine bağlıdır. Ruhun seyredeceği manevi halkalar önceden belirlenir. Dolayısıyla ölümle birlikte bedenden ayrılan ruh, taşıdığı özelliklere uygun yolu seçmek zorundadır. Bu üç yoldan birincisi Devayana (Tanrılar dünyası), ikincisi Pitryana (Atalar dünyası)’dır. Sonuncusu ise bu iki diyara uğramadan şekillenen yoldur. ca) Birinci Yol (Devayana/Tanrılar Yurdu) Upanishadlar’a göre, bu dünyada iken, öte dünya (gökyüzü), yağmur, bu dünya (yeryüzü), erkek ve kadından oluşan hayatın beş doğuş evresini kavrayanlar öldükten sonra Tanrılar ülkesine gideceklerdir. Ayrıca ölümünden önceki hayatında ormanda inzivaya çekilen, çile ve riyazetle nefsini her türlü dünyevi istek ve zevklerden arındıran, Brahman’a aşkla ve sabırla tapınan, yaşantılarını ibadetle geçiren hakiki dindarlar, Tanrılar yurduna gitmeyi hak ederler. 264 Upanishadlar’da Tanrılar dünyasına açılan bu yolda ruhun seyrettiği mertebeleri anlatan bölümler, hemen hemen benzerlik gösterir. Buna göre Tanrılar 263 “Ölümden sonra, yaptıkları işlerle (Karman) ve bilgi düzeyleriyle doğru orantılı olarak, ruhların (atman) bir kısmı tekrar cismani varlığın biçimlenmesi için rahimlere, bir kısmı ise değişmez madde’ye (Brahma) giderler.” Katha Upanishad, V.7. 264 Brihadaranyaka Upanishad, VI, 2.15; Çhandokya Upanishad, V, 10,1. 114 yurduna gitmeyi hak eden ruhlar, ölü yakma töreninin ardından cenaze ateşinin alevine geçer. Alevden güne, günden yükselen yarımaya, ondan güneşin kuzeydeki altı aylık zaman dilimine, o aylardan yıla, yıldan güneşe, güneşten aya ve aydan da şimşeğe (başka bir yerde ‘parlaklık’ deniyor) geçer. Bu noktadan sonra bir ruh yaklaşarak Brahman’a yükselmeleri için onlara yoldaşlık eder. 265 Bu mertebeler tanrılara ulaştıran basamaklardır ve Brahman’a açılan penceredir. Şimşek (parlaklık) merhalesine ulaşan ruhlar artık insan değildir. Buraya yükselen ruhlar tanrılık vasfını kazandıklarında insan biçimine tekrar dönmezler. Dolayısıyla bu tür ruhlar gene-doğum çarkından kurtularak ebedi kurtuluşa doğru yol alırlar. 266 Kauşitaki Upanishad’da tanrılar yurduna ulaşan ruhun, buradan Brahma dünyasına geçerken nelerle karşılaşacağı ve ne gibi güzellikleri haiz olacağı hususunda aydınlatıcı bilgiler bulunur. Buna göre ölüm zamanı tanrıların yoluna giren kişi, buradan sırayla Agni’nin, Vayu’nun, Varuna’nın, İndra’nın, Pracapati’nin ve en sonunda nihai hedef olan Brahma’nın dünyasına gelir. Bu Brahma dünyasında, nehirler, göller, cevherler, ağaçlar, saraylar vb. insanın gözüne hoş gelen güzellikler vardır. Buraya giren kişi güzel elbiselerle, güzel kokularla, kolyelerle, çiçeklerle, meyvelerle karşılanır. Brahman’a ulaşmadan önce Ara gölüne gelir. Kişi aklıyla bu gölü geçer. Gerçeği bilemeyenler orada batar. Sonrasında Vicera nehrine gelir. Burayı da aklıyla geçen kişi iyi ve kötü işlerini bu nehrin üzerinde silkeler. İyi olan akrabaları iyi işlerini kötü olan akrabaları kötü işlerini alır. Kişi bütün bu safhaları 265 Çhandokya Upanishad, IV, 15,5-6; V, 10.12; Brihadaranyaka Upanishad, VI, 2.15’te ruhun bedenden ayrıldıkta sonra izlediği yolların sıralanışında farklılık vardır. Burada geçilen yollar sırayla şöyle verilir: alev, gün, büyüyen yarımay, güneşin kuzeye yöneldiği altı ay, tanrıların dünyası, güneş ve şimşek şeklindedir. Burada yıl ve ay basamaklarından söz edilmezken buna mukabil benzer olan ilk dört mertebeden sonra tanrılar dünyası zikredilerek ilave yapılmış bu da sıralanışı değiştirmiştir. 266 Çhandokya Upanishad, IV, 15,5-6. Yüklə 1,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|