Urajn1l ftorid m1nekallar1

IJKANIL-TITRA T HOS1L BOL1SHIN1 URAN OKS1DLARI
mSerattari ekzogen uran konlari <-"7^
Uran tarixidagi birinchi muhim sana 1789 yil bo'lib, nemis tabiatshunosi va krmyogari Martin Geynrix Kiaprot Sakson rudasidan olingan oltin-sanq "yer" ni qora metallga o'xshash moddaga aylantirgan. O'sha paytda ma'lum bo'lgan (sakkiz yil oldin Uilyam Gerschel tomonidan kashf etilgan) eng uzoq sayyora sharafiga Kiaprot yangi moddani element deb hisoblab, uni uran deb atadi.
Ellik yil davomida Klaprothning urani metall hisoblangan. Faqat 1841 yilda frantsuz Eugene Peligo, xarakterli metall yorqinligiga qaramay, Klaprothning uranini element emas, balki U02 oksidi ekanligini isbotladi. Peligo haqiqiy uranni -po'lat-kulrang rangga ega og'ir metallni olishga muvaffaq bo'ldi.
Uranni o'rganishdagi navbatdagi muhim qadam 1874 yilda D.I. Mendeleev. U ishlab chiqqan davriy tizimga asoslanib, uranni stolining eng uzoqdagi katakchasiga joylashtirdi. Ilgari uranning atom og'irligi 120 deb hisoblangan.Buyuk kimyogar bu qiymatni ikki barobar oshirgan. 12 yil o'tgach, Mendeleevning bashorati nemis kimyogari Zimmermannning tajribalan bilan tasdiqlandi. Uranni tizimli o'rganish 1896 yilda, Anri Bekkerel tomonidan radioaktivlik kashf etilgandan keyin boshlangan. Bekkerel qora qog'ozga o'ralgan fotografik plastinka ustiga qo'yilgan nozik kristallarni nurga ta'sir qildi. Uran preparati va himoya qog'oz orasiga metall halqalami qo'ygan, quyosh nuri ta'sirida qo'zg'algan rentgen nurlari qog'ozdan oson o'tishiga, lekin metall tomonidan to'sib qo'yilishiga ishongan. Bunday holda, plastinkada halqali soya pay do bo'lishi kerak. Tajribalar muvaffaqiyatli bo'ldi: ishlab chiqilgandan so'ng, plastinkada halqaning konturi aniq ko'rindi.
Rentgen singari, Bekkerel, birinchi navbatda, ko'rinmas nurlanishning kirib borish kuchini o'rganishga qaror qildi. Bu ish ko'plab tajribalarni talab qildi. Metall halqalar, ularning joylashuvi va quyoshda o'tkaziladigan vaqt o'zgardi. Ammo fevral oyining oxirida bo'ronli kunlar keldi va tajribalar uchun tayyorlangan preparatlar va plitalar professor stolining tortmasida qoldi. Birinchi mart kuni quyosh yana porladi, lekin eng aniq Bekkerel fon tajribasini o'rnatdi - "eski" yozuvlar ishlab chiquvchiga kirdi. Uran preparatlari va metall halqalaraing siluetlari avvalgi tajribalarga

qaraganda aniqroq bo'lib chiqdi. Kiruvchi nurlanishning i'osforessensiyaga hech qanday aloqasi yo'qligi, u hech narsadan mustaqil ravishda mavjudligi - uran bo'lishi aniq bo'ldi. Yoki uning aloqasi. IN 1938 yil Nemis fiziklari Otto Xan Va Fritz Strasmann uran yadrosi nurlanganda sodir bo'ladigan kutilmagan hodisani aniqladi. neytronlar. Erkin neytronni, uran izotop yadrosini ushlash 235U bo'linadi va asosan bo'laklaming kinetik energiyasi va nurlanish hisobiga (bitta uran yadrosiga) juda katta miqdordagi energiya chiqariladi. Keyinchalik bu hodisaning nazariyasi asoslandi Liza Meitner Va Otto Frish va ulardan mustaqil ravishda Gotfrid fon Droste va Zigfrid Fliigge tomonidan. Ushbu kashfiyot atom ichidagi energiyadan tinch va harbiy maqsadlarda foydalanishning manbai bo'ldi.
1939-1940 yillarda Yu.B. Xariton Va MEN .. ISTAYMAN. Zeldovich birinchi marta nazariy jihatdan tabiiy uranni uran-235 bilan ozgina boyitish bilan atom yadrolarining uzluksiz bo'linishi uchun sharoit yaratish, ya'ni jarayonni berish mumkinligini ko'rsatdi. zanjir belgi