Va ijtimoiy geografiyasi
Yüklə 9,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Rangli metallurgiya:
a) rangli metallarni qazib chiqarish; b) boyitish; d) eritish; e) qotishmalar ishlab chiqarishni o‘zida birlashtiradi. Rangli metallurgiya mamlakatni elektrlashtirish, uning mudofaa qudratini mustah- kamlash, atom texnikasi, samolyotsozlik, raketasozlikni rivojlantirish, umuman, mashi nasozlik va kimyo sanoati uchun juda zarurdir. Rangli metallar bir qancha gu ruh larga bo‘linadi. Bu bo‘ linish asosida rangli me tallurgiya – og‘ir metallar me tallurgiyasi, yengil me tallar me tal- lur giyasi va boshqalarga bo‘linadi (2-jadval). Ilgari O‘zbekistonda faqat qimmatbaho metallar qazib chiqarilgan. Endilikda og‘ir metallarni ham, qiyin eruvchi metallarni ham ishlab chiqa - rish yo‘lga qo‘yilgan. Ularni olishda juda ko‘p elektr energiya sar fl anadi. Bunday ishlab chiqarishlar ko‘p energiya talab qiladigan ishlab chiqarish deyiladi. Mamlakatimizda oltin, mis, qo‘r g‘oshin, rux, volfram, molibden, xrom va boshqa rangli hamda nodir metall rudalarining zaxirasi ko‘p. Faqat mis konlarining o‘zi 15 tadan ortadi. Xaritadan mis konlarining o‘rnini aniqlang. Angren–Olmaliq kon sanoati rayoni mamlakatimiz rangli metallurgiya sanoatida alohida ahamiyatga ega. Mis rudasi tarkibida molibden, oltin, kumush kabilar birga uchraydi. Bu yerda mis eritish zavodi va Olmaliq kon-metallurgiya kombinati ishlab turibdi. Kombinat Qalmoqqirkon, Qo‘rg‘oshinkon konlari, qo‘rg‘oshin-rux boyitish fabrikasi, elektr stansiyasi va bir qancha yordamchi korxonalardan iborat (31-rasm). Konchilarning obod shahri – Olmaliq kon o‘zlashtirilishi jarayonida barpo bo‘lgan. 2- j a d v a l Rangli metallarning guruhlarga bo‘linishi Asosiy guruhlar Boshqa guruhlar Og‘ir metallar Yengil metallar Qimmatbaho metallar Qiyin eruvchi metallar Mis, qa layi, qo‘r- g‘o shin, ni kel, rux Aluminiy, magniy, titan Oltin, kumush, platina Nodir metallar Volfram, molibden Uran, germaniy va boshqalar |