Vərəmin aşkarlanması, diaqnostikası, müalicəsi və profilaktikasına müasir yanaşmalar
Yüklə 5,05 Kb. Pdf görüntüsü
|
49 Boyun, qoltuqaltı, qasıq limfa düyünləri limfaqranulomatozda, adətən, böyük ölçülərdə olur, hərəkətlidir, ağrısızdır, çox nadir hallarda yumşalırlar və dəri ilə birləşmirlər. A.A.Kiselin bədii ifadəsi ilə desək, “limfaqranulomatoz zamanı limfa düyünləri kisədə kartof kimi əllənir”. Vərəm zamanı limfa düyünləri ağrılı, dərialtı birləşdirici toxuma ilə birləşmiş olur, bəzən yumşalaraq kəsmikvari kütlə düyün axarı yaradaraq, uzun müddət sağalmayan xarici irin axarları əmələ gətirir. Limfaqranulomatozlu xəstələrdə mediastenal limfa düyünlərinin geniş zədələnməsi zamanı yuxarı vidaci venanın sıxılması sindromu nəticəsində ağır təngnəfəslik, sianoz, üzün şişkinliyi, boyun dərisi venalarının genişlənməsi, atoniya və disfagiya əmələ gəlir. Bu əlamətlər vərəm bronxoadeniti zamanı, adətən müşahidə olunmur, yaxud da ona olduqca nadir hallarda, xususilə də erkən yaşlı uşaqlarda rast gəlinir. Bundan başqa, limfaqranulomatozda adətən ön mediastenal və paratraxeal, nadir hallarda bronxopulmonal limfa düyünləri böyüyür. Proses, adətən ikitərəfli olur və vərəm bronxoadenitindən fərqli olaraq limfaqranulomatozda limfa düyün-ləri ətrafında perifokal iltihabi proses olmur və konturları aydm, düzgün, qabarmış, yaxud da dalğavari olur. Əgər böyümüş limfa düyünləri müxtəlif dərinliklərdə divar aralığında yerləşirsə, onların politsiklik sərhədləri, cizgiləri müəyyənləşdirilir. Sitostatik və kortikosteroid hormonlarla müalicə zamanı limfa düyünlərinin kiçilməsi müşahidə olunur ki, bu da vərəmli xəstələrdə ola bilməz. Limfaqranulomatozun diaqnozu sitoloji müayinələr zamanı punktatın, yaxud da boyun və mediastenal limfa düyünlərinin biopsiyası zamanı aşkar oluna bilər. Bu zaman limfositlər, plazmositlər, eozinofillər, bazofil-lər, neytrofillər və Berezovski-Şteraberq nəhəngnəhəng hüceyrələrindən ibarət olan hüceyrə polimorfizmi aşkar olunur. Vərəm limfadenitini divar aralığının limfasarkoması və retikulosarkoması ilə də differensiasiya etmək lazım gəlir. Bu sistem şiş prosesləri bəzən nəzərə çarpmadan başlaya bilər və təsadüfən aşkar oluna bilərlər. Lakin əksər hallarda bu xəstəliklər bir sira kliniki əlamətlərlə üzə çıxır. Əgər xəstəlik plevritlə ağırlaşırsa, onda gedişi kəskin, yaxud da yarımkəskin olur. Bədən hərarətinin qalxması, ümümi zəiflik, tərləmə və digər in-toksikasiya simptomları müşahidə olunur. Divar aralığının limfasarkoması və retikulosarkoması olan xəstələrdə bronxoadenitli xəstələrdən fərqli olaraq, tutmaşəkilli quru, çox əziyyətli öskürək, təngnəfəslik və döş qəfəsində bərk ağrılar müşahidə olunur. Onlarda orqanizmin halsızlığı daha tez baş verir və limfaqranulomatozda olduğu kimi, kompression sindrom meydana çıxır. Limfa və retikulosarkoma, adətən, passiv tuberkulin allergiyası ilə muşahidə olunur. Anemiya, limfopeniya və güclü sürətlənmiş EÇS ilə aşkar olunur. Proses proqressiv şəkildə inkişaf edir. Bütün limfa düyünləri qrupları prosesə cəlb olunur. Periferik limfa düyünləri çox bərk, ağrısız və iri ağac kimi möhkəm konqlomeratlar əmələ gətirirlər. Limfa və retikulosarkomanm rentgenoloji şəkli limfaqranulomatoza bənzəyir və vərəm bronxoadenitindən onları fərqləndirən limfa düyünlərinin çox böyüməsi, iri həcmi, səthinin qeyri-hamar olması və həm də şişin çox sürətlə inkişaf etməsidir. Şüa və sitostatik terapiya nəticəsində limfa düyünlərinin ölçüləri tez və nəzərəçarpacaq dərəcədə kiçilir və bu da differensial diaqnostik əhəmiyyətə malikdir. Limfasarkoma zamanı periferik və döş qəfəsidaxili limfa düyünlərinin sitohistoloji müayinəsi iri nüvəli, protoplazmanın nazik həlqəsi ilə əhatə olunmuş, göy rəngə boyanan çoxsaylı (90-98%-ə qədər) limfoid elementlər aşkar edilir. Xəstəliyin sürətlə inkişafı zamanı limfoblast tipli hüceyrə elementləri ilə polimorf, çoxnüvəli, kobud strukturlu xromatinə malik olan hüceyrələr aşkar olunur. Retikulosarkoma zamanı 50 hüceyrələr müxtəlif ölçüdə və formada olur, nüvələri isə “şirəli” xromatinin quruluşunun qaytanvari olması ilə seçilir. Limfa düyünlərinin vərəmi sarkoidozun (Benye-Beka-Şauman xəstəliyi) birinci mərhələsinə bənzəyir. Sarkoidoza son illərdə bir qədər tez-tez rast gəlinir və 20-40 yaşları arasında olan qadınlarda daha çox təsadüf olunur. Bəzi hallarda о, kəskin intoksikasiya əlamətləri ilə: yüksək hərarət, düyünlü eritema, döş qəfəsində və oynaqlarda ağrılar, zəiflik, EÇS-in sürətlənməsi ilə başlayır. Lakin əksər hallarda sarkoidoz tədricən inkişaf edir. Bu xəstələrdə subfebril temperatur, ümumi zəiflik, quru öskürək, təngnəfəslik olur. Xəstəliyin gizli, simptomsuz gedişi də mümkündür. Belə hallarda xəstəlik rentgen flüoroqrafiya müayinələri zamanı aşkar olunur. Döş qəfəsidaxili limfa düyünlərinin vərəmi bəzi əlamətlərinə görə sarkoidozdan fərqlənir. Sarkoidoz zamanı eyni vaxtda uveit və yaxud iridosiklit müşahidə olunur. Əl və ayaq sümüklərində bəzən kiçik kistoz boşluqlar aşkar olunur. Bundan başqa, selik vəziləri, qaraciyər, dalaq zədələnə bilər, ətraflarm, bədənin və üzün dərisində səpkilər mümkündür. He- moqrammada, xüsusilə dın başlanğıc mərhələdə xəstəliyin kəskin fazasında leykolimfopeniya, monositoz, bəzən eozinofiliya, EÇS-in bir qədər sürətlənməsi müşahidə olunur. Qan zərdabında qlobulinlərin miqdarının artması, qanda və sidikdə kalsiumun artması müşahidə olunur. Əsas dif- ferensial diaqnostik əlamətlər xəstələrin tam əksəriyyətində sarkoidoz zamanı tuberkulin anergiyasının və əksər hallarda Kveyma-Nikerson spesifik antigenə qarşı müsbət reaksiyanın olmasıdır. Sarkoidozun bu mərhələsində rentgenoloji şəkil çox xarakterikdir. Bu zaman bronxopulmonal, traxeobronxial, paratraxeal və bifurkasion limfa düyünləri nəzərəçarpacaq dərəcədə böyümüş olur. Adenopatiya bir qayda olaraq iki tərəflidir, simmetrikdir və perifokal iltihabi prosesə malik deyil. Bir sıra hallarda payarası bərkimiş plevra zolağı görünür. Döş qəfəsi limfa düyünlərinin rentgen şəkli bəzən pişik pəncəsinə bənzəyir (“pişik pəncəsi” simptomu). Əksər hallarda, eyni zamanda, periferik limfa düyünləri, xüsusilə boyun limfa düyünləri də böyümüş olur. Adətən bərk, çoxsaylı, ağrısız, perifokal iltihabi prosesin olmaması və irinləməyən limfa düyünlərinə təsadüf olunur. Traxeobronxoskopiya zamanı traxeyanın və pay bronxlarının genişlənməsi, gərilməsi, şişkinlik, onların divarlarının şişkinliyi, selikli qişanın isə qalınlaşması, şişkinliyi, damar şəkilləri görünür. Bəzən selikli qişa üzərində tək-tək düyüncüklər, kiçik iltihabi lövhəciklər və qranulyasiya aşkar olunur, irin axarı müşahidə olunmur. Sarkoidozun bu mər-hələsində prosesin dinamikası özünəməxsusdur. Xəstələrin əksəriyyətində bir neçə ay ərzində spontan sağalma baş verə bilər. Belə xoşxassəli nəticə kortikosteroid hormonların qəbul olunması ilə də baş verir. Bununla belə, spesifik antibakterial müalicə heç bir effekt vermir. Periferik və döş qəfəsi limfa düyünlərinin epiteloid nəhəngnəhəng hüceyrələrinin aşkar olunması və kazeoz nekrozun, yəni kəsmikvari nekrozun olmaması ilə müəyyənləşdirilir. Həmin bu hüceyrə elementləri biopsiya nəticəsində bronxların selikli qişasının, yaxud da dərinin histoloji müayinələrində də aşkar olunur. Bu əlamətlər sarkoidozu döş qəfəsi limfa düyünləri vərəmindən fərqləndirir. Xroniki limfaleykozun kliniki rentgenoloji əlamətləri də vərəm limfadenitinə çox bənzəyir. Bu xəstəlik, yəni xroniki limfaleykoz, adətən, tədricən inkişaf edir. Tədricən inkişaf edən intoksikasiya əlamətləri ilə bərabər, periferik, bəzi hallarda döş qəfəsi daxili və qarın boşluğundakı limfa düyünləri hədsiz dərəcədə böyüyə də bilir. Periferik limfa düyünləri ağrısız, elastik, xəmir konsistensiyalı, hərəkətli, irinləməyən və parçalanmayan olur. Xəstələrdə qaraciyərin və dalağın ölçüləri böyümüş olur. Qanda leykositlərin sayı 30-250x10 9 /litrə qədər çatır, 95 %-ə qədər limfasitoz, trombositopeniya, anemiyanın artması müşahidə olunur. Yüklə 5,05 Kb. Dostları ilə paylaş:
|