|
Volume , issue impact Factor: 249564-99-PB
№6 | 2023
50
O‘zbek tilida noverbal vositalar yordamida adab shakllari
urf-odat, qadriyat, an’ana, udum,
rasm
(rasm-rusum, rasm-odat), axloq, xulq (xulq-atvor) taomila
va
marosim
(ishora)
harakatlari
orqali ifodalaniladi.
Masalan:
Temurbek otdan irg‘ib tushdi va qo‘llarini ko‘ksiga qo‘yib bu yerda turganlarga
ta’zim qildi
[9].
Rus tilida noverbal vositalar yordamida ifoda etiladigan urf-odatlar va adab shakllari
обыchай
(odat),
традиция
(urf-odat),
обряд
(marosim),
ритуал
(ritual, marosim),
церемония
(marosim,
an’ana),
нрав
(fe’l-atvor),
привыchка
(odat, xulq),
поведения
(xulq) ва
характер
(xulq, fe’l-atvor)
kabi ishora harakatlari (so‘z va iboralar) bilan belgilanadi.
Masalan:
Поляков пожал плеchами. Достав из кармана пиджака удостоверение –
протянул его женщине. Но та даже не посмотрела на красные короchки. Она продолжала
изуchат лицо Полякова
[10].
Milliy, ijtimoiy, diniy yoki madaniy noverbal vositalarni o‘zida aks ettirgan o‘zbek, usmonli
turk, ingliz va rus xalqlarining urf-odatlari va adab shakllari muloqotda
ijobiy
, ba’zan esa
salbiy
mazmunni ifoda etishi mumkin.
Masalan:
O‘zbek tilida – Ikkinchi oylardan boshlab Xushro‘y kundashini bo‘g‘ib urish odatini
chiqaradir va o‘rim-o‘rim kundash sochini alafdek yulib olishdan
Rus tilida – Д’Артанян, мало понимавший из их разговора, от нетерпения грыз ногти
[11].
Davrlar o‘tishi bilan millatlarning madaniyati, ma’naviyati, urf-odati va qadriyatiga bo‘lgan
munosabati o‘zgarib boradi, ularda yangilanish bo‘ladi, lekin avvalgisi yo‘q bo‘lib ketmaydi.
Aksincha, kelajak avlod uchun milliy-tarixiy meros bo‘lib saqlanib qoladi. Ularning ayrimi umumiy
xarakterga ega bo‘lsa, qolgani esa bir millatning o‘ziga xos meros bo‘lib qolaveradi. Natijada, ayrim
urf-odatlar vaqtlar kelib tarixiy a’nanaga aylanishi yoki ijtimoiy-oilaviy urf-odatlar esa milliy-
madaniy darajaga chiqadi. Shunga ko‘ra, ayrim urf-odatlarga oid noverbal vositalar davrlar o‘tib o‘z
ahamiyatini yo‘qotishi va eskirib iste’moldan chiqarib yuborilishi mumkin. Bu kabi noverbal
vositalarni biz
Dostları ilə paylaş: |
|
|