A b u z ə r b a ğ I r o V y. E. B e r t e L s V ə a z ə r b a y c a n ə d ə b I y y a t I
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
s u f i - mi s t i k f ar s ş a i r i n i n a d ı " g ü mü ş ə s r i n " r u s m ə d ə n i y y ə t x a d i m l ə r i ü ç ü n m ə h z s u f i r u h a n i ə n ə n ə i l ə b a ğ l ı l ı ğ ı t ə c ə s s ü m e t d i r i r d i . M ü a s i r t ə d q i q a t ç ı l a r d a n N . İ . P r i q a r i n a n ı n y a z d ı ğ ı k i m i , H a f i z p o e z i y a s ı n d a " p o e t i k f i k r i n k a m i l l i y i , c ə s a r ə t , a z a d l ı q , k i n a y ə v ə n ü f u z e d i c i s ə mi mi y y ə t h ey r ə t a m i z ş ə k i l d ə h ə r b i r s ö zü n n ə i s ə mü ə m m a l ı n u r u , ç o x ö l ç ü l ü y ü , h ə y ə c a n d o ğ u r a n f o r m a v ə mə z m u n v ə h d ə t i i l ə q o v u ş u r . T ə ə c c ü b l ü d e y i l k i , H a f i z o x u c u l ar ı n ı n , x ü s u s ə n s u f i l ə r i n g ö zü n d ə s ö z ə d a h i y an ə ş ə k i l d ə s a h i b o l a n i l ah i v e r g i d ə n b aş q a b i r ş e y d e y i l d i r . H a f i z i n s ö z ü – ş a i r i n s i r l ə r a l ə mi n ə t ə m a s ı , ö z ü i s ə s i r l ə r a l ə m i n i n s i l ah ı , o n u n d i l i d i r . " ( 1 4 9 , s . 9 4 . ) Ə l b ə t t ə , b u s ö z l ə r d ə H a f i z i n Ş ər q d ə a l d ı ğ ı p o e t i k a d l a r d a n b i r i o l an " L i s a n ü l - q ey b " - " Q e y b i n d i l i " b ə d i i t ə y i n i n i n d ə ö z ü n ü b a r i z ş ə k i l d ə g ö s t ə r d i y i n i g ö r mə m ə k m ü m k ü n d e y i l d i r . X X ə s r i n b i r i n c i y a r ı s ı n d a r u s z i y a l ı l a r ı ü ç ü n p ə r ə s t i ş mə n b ə y i o l a n o r t a ə s r f a r s ş a i r lə r i n d ən b i r i d ə S ə d i Ş i r a z i i d i . O n u n ə s ə r l ə r i n i n t ə r c ü m ə s i i l ə 2 0 - c i i l l ə r d ə Y . E . B e r t e l s d ə mə ş ğ u l o l mu ş d u . F ar s d i l l i ə d ə b i y y a t ı n g ö y l ə r i n d ə " y e d d i u l d u z d an " d a s ö h b ə t aç ı l ı r d ı . Y e d d i u l d u z d a n i b a r ə t o l a n b u b ü r c ə : t a r i x i - q ə h r ə m a n l ı q ep o s u n u n n ü ma y ə n d ə s i k i m i F i r d o v s i , e p i k - r o m a n t i k s ə n ə t k a r k i m i N i z a m i , mə d h i y y ə ç i k i m i Ə n v ə r i , ş a i r - m i s t i k k i m i C ə l a l ə d d i n R u m i , m o r a l i s t k i m i S ə d i , m ə h ə b b ə t l i r i k i k i mi H a f i z , b ü t ü n p o et i k j a n r v ə i s t i q a m ə t l ə r i ö z ü n d ə b i r l əş d i r ə n m ü s t ə s n a b ö y ü k ş a i r k i m i C a m i d a x i l i d i l ə r . Bu p o et i k " y e d d i l i k " ə d ə b i d a i r ə l ə r ə A v s t r i y a b ar o n u Yo z e f f o n H a m m e r i n " F a r s ə d ə b i y y a t ı t a r i x i " ə s ə r i n i n n ə ş r i n d ən s o n r a d a x i l o l mu ş d u . H a m m e r Ş ə r q d ə 7 r əq ə m i n i n m i s t i k m ə n a s ı n ı n ə z ə r ə a l a r a q " İ r an p o e z i y as ı s ə m a s ı n d a " ö l m ə z y e d d i l i y i m ü ə y y ə n e t m i ş d i . ( 5 2 ) Q ə d i m Ş ə r q m ə d ə n i y y ə t l ə r i ə n ə n ə l ə r i n ə u y ğ u n o l ar a q , mü q ə d d ə s r ə q ə ml ə r a r a s ı n d a 7 ə n ö n ə m l i r əq ə m d i r . Ö z ə l o l ar a q q ə d i m İ r a n d a v ə A z ə r b a y c a n d a 7 a p a r ı c ı r u h , 7 ö l mə z m ü q ə d d ə s p ə r ə s t i ş o b y e k t i i d i . B u n l ar : x e y i r x ah d ü ş ü n c ə , h ə q i q ə t , ç o x d a n g ö zl ə n i l ə n T a n r ı h a k i m i y y ə t i , x e y i r q ü v v ə l ə r ə i t aə t , k a mi l s a ğ l a ml ı q , ö l m ə z g ə n c l i k , a y ı q p ə r ə s t i ş i d i l ə r . X X ə s r i n b i r i n c i y a r ı s ı n d a s u f i ş ü n as l ı q ə n ə n ə s i i r a n i s t i k a d a a p a r ı cı i d ey a l a r d a n b i r i i d i v ə b u k o n t e k s t d ə B e r t e l s i n f a r s v ə ə r ə b d i l l ə r i n d ə s u f i ə d ə b i y y a t ı n a v ə s u f i zm m ə s ə l ə l ə r i n ə m ü r a c i ə t i t a ma mi l ə t ə b i i g ö r ü n ü r . Ü mu mi l i k d ə a l i mi n b u mə s ə l ə l ə r ə h ə s r e t d i y i 2 2 mə q a l ə o n u n e l m i f ə a l i y y ət i n i n e r k ə n , P e t r o q r a d d ö v r ü n ə a i d d i r . B u ə s ə r l ə r d ə n b i r ç o x u A s i y a M u z e y i n i n ə l y a zm a l a r f o n d l a r ı n d a v ə P e t r o q r ad - L en i n q r ad M .Y . S a l tı k o v - Ş e d r i n a d ı n a D ö v l ə t K ü t l ə v i K i t a b x a n a s ı n d a a p a r ı l a n g ə r g i n i ş l ə r i n n ə t i c ə s i o l ar a q ə r s ə y ə g ə l m i ş d i r . B u f o n d l a r d a a l i m 1 9 2 9 - c u i lə q ə d ə r ç o x s ə mə r ə l i i ş l ə mi ş d i r . 2 0 - c i i l lə r i n n ə ş r l ə r i n d ə B e r t e l s d ü n y a ş ə r q ş ü n a s l ı ğ ı n d a i l k d ə f ə N i ş a p u r v ə İ r a q s u f i m ə k t ə b l ə r i a r a s ı n d a ə l a q ə o l ma s ı mə s ə l ə s i n i q o y d u . B u d ö v r d ə al i mi f ar s s u f i z m i n i n m ə n ş ə y i v ə s u f i ə d ə b i ə n ə n ə s i ü çü n s ə c i y y əv i o l a n s i mv o l l ar d i l i mə ş ğ u l ed i r d i . 1 9 2 3 - 1 9 2 8 - c i i l l ə r d ə B e r t e l s X I I - X I I I ə s r i n ə v v ə l l ə r i n d ə y a ş a y ı b y a r a t mı ş m ə ş h u r s u f i ş a i r i F ə r i d ə d d i n Ə t t a r a h ə s r e t d i y i b e ş mə q a l ə d ə n i b a r ə t t ə d q i q a t ı n ı n ə ş r e t d i r d i . ( 8 5 , s . 2 1 ) B u t o p l u y a " N ə v a i v ə Ə t t a r " a d l ı t a r i x i - ə d ə b i a r aş d ı r ma d a x i l d i r k i, b u r a d a Ə t t a r a a i d e d i l ə n " D ə r z i n a mə " p o e ma s ı n ı n d ə r i n v ə ə t r a f l ı t ə h l i l i v e r i l m i ş d i r . ( 8 7 , s . 2 1 ) Ə s l i n d ə b u mə q a l ə l ə r X - X V ə s r l ə r k l a s s i k f a r s d i l l i ə d ə b i y y a t t a r i x i y ar a t ma q p l a n ı n ı n y a l n ı z b i r Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|