A b u z ə r b a ğ I r o V y. E. B e r t e L s V ə a z ə r b a y c a n ə d ə b I y y a t I
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
h i s s əs i i d i . H ə m k a r l a r ı q e y d e d i r d i l ə r k i , Ye v g en i E d u ar d o v i ç " d e mə k o l ar k i , f a r s d i l l i p o e z i y a k o r i f e y l ə r i n i n y ar ad ı c ı l ı ğ ı i l ə n ə f ə s a l ı r , ç o x s ay l ı ş a g i r d l ə r i n ə b u p o e z i y an ı n m ə n a s ı n ı u z u n i l l ə r b o y u ö y r ə d i r , o n u n l a s o v e t v ə x a r i ci ö l k ə o x u c u l a r ı n ı n g e n i ş t ə b ə q ə l ə r i n i t a n ı ş e d i r d i ." ( 8 1 , s . 1 6 ) Ə g ə r i l k i n v a x t l a r B e r t e l s i s t i s n as ı z o l a r a q o r t a ə s r l ə r f a r s d i l l i ə d ə b i y y at ı n mə t n ş ü n as l ı q mə s ə l ə l ə r i i l ə mə ş ğ u l o l u r d u s a , 1 9 2 5 - 1 9 2 6 - c ı i l l ə r d ə n o , k o n s e p t u a l x a r ak t e r l i t ə d q i q a t l a r a k e ç m ə y ə b a ş l ay ı r . B u a r a ş d ı r m a l a r ı n mə r k ə z i n d ə s u f i p o e t i k s i m v o l i k a s ı , f a r s d i l l i l i r i k v ə d i d a k t i k s u f i ə d ə b i y y a t ı n ə s as i n k iş af x ə t l ə r i d u r u r d u . 1 9 2 6 - c ı i l d ə B e r t e l s i n s u f i p o e t i k s i mv o l i k as ı n ı a ç ı q l a m a q s a h ə s i n d ə ə n mü h ü m ə s ə r l ə r i n d ən b i r i o l an " F a r s s u f i l ər i n i n p o e t i k t er mi n o l o g i y a s ı h a q q ı n d a q e y d l ə r " ə s ə r i i ş ı q ü z ü g ö r d ü . ( 7 9 , s . 3 6 1 - 3 8 6 ) B u t ə d q i q a t d a B e r t e l s s u f i p o ez i y a s ı n ı n o b r a z- s i mv o l l a r ı n ı " s ö z h er o q l i f l ə r i " , " i ş a r ə l ə r i " ad l an d ı r ı r v ə g ö s t ə r i r k i , b u n l a r s u f i ş a i r l ə r i n ö z mə t n l ə r i n d ə i ş a r ə e t d i k l ə r i h ə q i q i f ə l s ə f i mə n a l a r ı d a h a d o ğ r u s u , h a n s ı s a m ə n ə v i h ə q i q ə t l ər i i f ad ə s i n i p ə r d ə l ə y i r . B u n a g ö r ə d ə a l i m ö z q a r ş ı s ı n a b e l ə b i r t ə d q i q a t v ə z i f ə s i q o y u r d u : o b r a z l a r ı n p ə r d ə s i n i q a l d ı r m a q v ə o n l a r ı n a r x a s ı n d a k ı b i r s ı r a a n l a y ı ş l a r ı – " s u f i f ə l s ə f ə s i n i n ş ə r t i t e x n i k i t e r m i n l ə r i n i ( i s t i l a h a t ) " a ş k a r a çı x ar ma q . ( 7 9 ) B u a ç ı q l a m a d a B e r t e l s ə l y a z m a s ı A s i y a M u z e y i n d ə s a x l an ı l a n t ar i x s i z , an o n i m " M i r a t i - üş ş a q " l ü ğ ə t i n ə s ö y k ən i r d i . S o n r a l a r a l i m ə l y a z m a l a r ı A s i y a M u z e y i n d ə o l an b i r n eç ə b a ş q a l ü ğ ə t i d ə c ə l b e t mə k l ə s u f i p o et i k t e r mi n o l o g i y a s ı n ı a r a ş d ı r m a q f i k r i n d ə i d i . " S a ç v ə ü z " ə s ə r i n d ə B e r t e l s aş a ğ ı d a k ı c ü t o b r a z - s i m v o l l a r ı a ç ı q l a m ı ş d ı : z ü l f ( s a ç ) – r u ( ü z ) ; a f t a b ( g ü n əş ) – m a h ( a y ) ; a f t a b ( g ü n ə ş ) – ə b r ( b u l u d ) ; s ə r v – s ü n b ü l . A l i m n ə t i c ə d ə b e l ə b i r q ə n a ə t ə g ə l i r k i , ü z – h ə q i q i g er ç ə k l i k , v a h i d , m ü t l ə q r u h , ü z ə t ö k ü l ə n s a ç l a r i s ə ç a l ı n - ç a r p a z ş ü a l a r d ı r , g e r ç ə k l i k d ey i l , x ə y a l i ö l çü l ə r d i r . İ ş b u n d a d ı r k i , s u f i ə d ə b i y y at ı n d a b i r q a y d a o l a r a q g ö z ə l i n ü z ü v ə y a g ö z ə l i n ö zü , o n u n g u r q a r a q ı v r ı m s a ç l a r ı t ə r ə n n ü m e d i l i r . B e r t e l s b u b a r ə d ə y a z ı r : " G ö z ə l i n q ı v r ı m s a ç l a r ı h ə m i ş ə g e c ə k i mi q a r a d ı r ; ü z ü i s ə g ü n ə ş k i m i i ş ı q s a ç ı r ; b u , z ü l mə t s ə l t ən ə t i n i n u r l a n d ı r an v ə h d ə t ş ü a l an ma s ı n ı g ü n əş ş ü a l a r ı i l ə mü q a y i s ə e t m ə k d i r k i , s u f i ş a i r lə r i n d i v a n l a r ı n a b a x mı ş h ə r b i r k ə s ə m ə l u m d u r . " ( 7 9 ) M e h i n ə s mə s i ( a ç m a - i l h a m ) s a ç l a r ı g ö z ə l i n ü z ü n d ə n k ə n ar a a t ı r v ə ə b ə d i y y ə t p ə r d ə l ə r i n i n a r x as ı n a b a x m a ğ a i mk a n y a r a d ı r . B u c ü r a ç ı q l a m a N . S . Q u m i l y o v u n s u f i s i m v o l i k a s ı ə s a s ı n d a q ə l ə mə a l d ı ğ ı " S ə r x o ş d ə r v i ş " ş e i r i n i n a ş a ğ ı d a k ı m i s r a l a r ı i l ə s ə s l əş i r : " D ü n y a – y a l n ı z D o s t u n ü z ü n d ə n b i r ş ü a d ı r , / / Q a l a n h ə r ş e y o n u n k ö l g ə s i d i r " ( 1 1 6 , s . 1 0 2 ) ; b u r ad a D o s t s i mv o l u a l t ı n d a T a n r ı n ə z ə r d ə t u t u l u r . D o s t u n ü z ü – ü l v i r u h an i en e r j i , T a n r ı mə r h ə mə t i , D o s t u n ü z ü n ü n ş ü as ı i s ə T a n r ı n ı n y a r a d ı c ı l ı q e n e r j i s i n i t ə m s i l e d i r k i , b u n u n v a s i t ə s i l ə d ə d ü n y a y a r a d ı l mı ş d ı r . Q u m i l y o v u n b u ş e i r i n i n q a y n ağ ı , p r o f e s s o r V . A . J u k o v s k i n i n n ə s r l ə t ə r cü mə s i n d ə " R u s a r x eo l o j i cə mi y y ə t i ş ə r q ş ö b ə s i n i n q ey d l ə r i " n i n I V c i l d i n d ə ç a p o l u n m u ş b ö y ü k f a r s ş a i r i , f i l o s o f u v ə s ə y y a h ı N a s i r X o s r o v u n " Nə ğ mə " s i o l m u ş d u r . ( 1 1 8 , s . 3 8 6 - 3 9 3 ) P r o f e s s o r J uk o v s k i N a s i r X o s r o v u n " N ə ğ mə " s i n i s u f i l i r i k a s ı n ı n p ar l aq ö r n ə k l ə r i s ı r a s ı n a d a x i l e t miş d i r . Y u x a r ı d ak ı s i mv o l i k a n ı d ə q i q l ə ş d i r ə n B e r t el s y a z ı r : " Ş ü a l a n m a l a r a l ə mi n i s u f i l ə r s o n y ek u n i n s a n h ə l q ə s i n d ə Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|