143
Qiymə
tlə
rin güzəş
tlə
rlə
və
faktlarla tə
yin edilmə
si də ayrıca
şəkildə
baxılmalıdır
(4.16).
Bu
cür
qiymətəmələgəlmənin
(qiymətəmələgəlmə metodunun) üstünlük və çatışmamazlıqlarını daha
dolğun şəkildə araşdıraq.
Nəğd ödənişə görə güzəştlər
məqsədyönlüdür. Belə ki, bu halda
satıcının sərəncamına müvafiq pul kütləsinin daxil olur. Onun borcların
olunmasına çəkilən xərcləri azalır, ona məxsus olan kapitalın likvidasiya
yüksəlir ki, bu da satıcıya bu kapitaldan operativ şəkildə istifadə
etməyəvə müvafiq gəlir əldə etməyə imkan verir. Əldə olunan əlavə
mənfəət satıcıya özünə sərf edilən şəkildə bu cür güzəştləri həyata
keçirməyə imkan verir.
4.15 Cоьрафи амил нязяря алынмагла гиймятямяляэялмя
Çoxlu partiyalarla
əmtəələrin reallaşması zamanı müəssisə üçün
(satıcı) müəyyən bir alıcıya əmtəənin satışına, yerləşdirilməsinə (sklad)
və nqledilməsinə (çəkilən xərcləri azaltmaq) eləcə də istehsal prosesinin
təşkilinə və texniki təminatına) imkan verir. Bu əlavə mənfəət satıcıya
alıcıya özü üçün xeyirli olaraq əldə edilən əmtəənin kəmiyyətinə
(partiyanın həcminə (ölçülərinə) görə güzəştlərin təqdim edilməsinə
imkan verir. Bundan başqa bu cür güzəştlər alıcıları ona zəruri olan
əmtəələri müəyyən, daimi satıcıdan (təchizatından) əldə etməyə
həvəsləndirir.
«Funksional»
güzəştlər əmtəələrin istehsalçılardan alıcıya qədər
hərəkətini həyata keçirən vasitəçilərə verilir (edilir). Bu cür güzəştlər
çox vaxt dilerlərə edilir.
Жоьрафи амилин нязяря алынмасы;
истещсал йериндя
гиймятин тяйин едилмяси
Дашынма цзря
мясряфлярин гиймятя
дахил едилмяси
Зона гиймятляринин
мцяййян едилмяси;
Базис мянтягясин-дя
гиймятин мцяййян
едилмяси
Дашынма хяржляри-нин
истещсалчылар тя-ряфиндян
юдянилмяси.
144
Əmtəələrin çox da satılmayan qeyri-mövsümü vaxtlarında həmin
əmtəələrin alışlarını həyata keçirən alıcılar üçün mövsümü qiymət
güzəş
tlə
ri
edilir. Qeyri-mövsümü alışlar istehsalçıya il ərzində az və ya
çox dərəcədə sabit istehsal səviyyəsini saxlamağa və istehsal xərclərini
aşağı salmağa imkan verir.
Güzəştlərin bir (xüsusi) növü də zaçetdardır. Zaçet adı altında
köhnə əmtəənin verilməsi (təhvil) hesabına yeni əmtəənin qiymətinə
edilən güzəştlər başa düşülür. Bu zaman zaçeta bir qayda olaraq
qiyməti təhvil verilən əmtəənin alışı zamanı ödənilən hissəsi zaçeta
gedir. Əmtəələrin reklam tədarükündə (satışında) dilerlərin aktiv
şəkildə iştirakına görə də zaçeta getmək olar.
4.16. Эцзяштлярин вя гаршылыглы юдянишлярин
тятбиги иля гиймятямяляэялмя
Satışın stimullaşdırılmasına görə müəssisə bəzən qiyməti bazar
qiymətindən aşağı təyin edir (ən azı müvəqqəti). Bəzən bu aşağı
salınmış qiymətlər özlərinin istehsal xərclərindən də aşağı olur.
Müəssisə digər əmtəələrə qiymətləri dəyişməz saxlayarq bir neçə
əmtəə növlərinə aşağı qiymətləri təyin edə bilər. Bu cür ucuzlaşdırılmış
əmtəələr «ziyansızlıq üzrə liderlərlə» adlanır. Bu cür satışların məqsədi
(qoy hətda artan həcmdə olsun) ondan ibarətdir ki, alıcılar əmtəələri
aşağı salınmış qiymətlə əldə etdikləri zaman elə həmin müəssisədən
digər əmtəələri də, lakin adi qiymətlərlə əldə etməyi məqsədyönlü hesab
etsinlər.
Эцзяшт вя гаршылыглы юдянишляр
Нягд юдянишя эюря
эцзяштляр
Алынан ямтяянин сайына
эюря эцзяштляр
Функсионал эцзяштляр
Мювсцми эцзяштляр
Гаршылыглы юдянишляр
145
4.17. Сатышын стимуллашдырылмасы цчцн гиймятямяляэялмя
Oxşar məsələ (vəzifə), yəni müəyyən zaman dövrlərində mümkün
qədər çoxlu sayda alıcıların cəlb edilməsi
mövsümü satış
lar dövründə və
ya əmtəələrin dilerlərdən müəyyən günlərdə əldə edilməsi vaxt
(qiymətlərin aşağı salınmış) təyin edilməsi yolu ilə həll edilir. Bu zaman
preyskurant qiymətlər aşağı düşmürlər, faktiki pərakəndə qiymətləri ilə
güzəştlərin edilməsi hesabına aşağı düşür. Ümumən aşağı salınmış
qiymətlər ona görə edilir ki, (təqdim edilir ki), yekun (son) hesabda
çoxlu sayda alıcılarcəlb edilsinlər (şəkil 4.17).
4.18 Дискриминасийа гиймятляринин мцяййян едилмяси формалары
Сатышын стимуллашдырылмасы;
«Зярярсизлик
цзря лидкрлярин»
тяйинаты
Мювсцми
сатышларфын
гиймяти
Мцяййян вахт
дюврцня
гиймятлярдян
эцзяштляр
истещлак
тялябинин
артырылмасы
цчцн эцзяштляр
Дискриминасийа гиймятляри
Мцхтялиф алыжылар цчцн
бир ямтяяйя мцхтялиф
гиймятляр
Гейри-пропорсионал
мясряфляря малик
мцхтялиф ямтяяляря
мцхтялиф гиймятляр
мцхтялиф реэионларда бир
ямтяяйя мцхтялиф
гиймятляр
Мцхтялиф вахтда
вя мювсцмдя бир
ямтяяйя мцхтялиф
гиймятляр
Мцхтялиф сервис
заманы бир
ямтяяйя мцхтялиф
гиймятляр