73
radikal demaqoq hesab edirdi. Hamilton elə bir böyüklük arzu edirdi ki, burada o,
fərdlərin bilavasitə maraqlarını da tabe etməyə hazır idi.
Cefferson hökumətin niyyətini, yaşamaq üçün fərdlərin haqqını, azadlığını
və xoşbəxtliyini himayə edən kimi görürdü. Ceffersonun münasibəti və davranışı
məhz bu dövrdə aşkarlandı. O, heç də Olimpiya sakitliyini nümayiş etdirmirdi,
onun məktubları bəzən öz opponentlərinə və onların bəzilərinə
fərdi qaydada qəzəb
və ehtiras ifadə edirdi. Konfutsi demişkən “Hirsli adam həmişə zəhərlə dolu olur”.
Ziddiyyətlərin çox acılığı onu narahat edirdi. O, nizamlanmayan ideoloji
münaqişənin bölücü və dağıdıcı effektini hiss edir və ondan qorxurdu. Bu nəinki
Ceffersonun belə yüksək qiymətləndirdiyi sosial harmoniyanı dağıda bilərdi, həm
də bütövlükdə respublika hökumətinin quruluş parçasını cıra bilərdi.
Respublikaçılar onu 1796-cı ildə prezidentliyə namizəd irəli sürmüşdülər,
lakin o, Con Adams tərəfindən məğlub edilmişdi. O, vitse-prezident kimi fəaliyyət
göstərməyə başladı. XYZ işinin arxasınca prezidentin Fransa ilə müharibə tərəfdarı
kimi mövqeyi, nizami ordunun yaradılması və Əcnəbilər və Qiyama Çağırış
Barədə Qanunlar (1798-ci il) Adamsla onun uzunmüddətli dostluğunu pozdu.
1800-cü il prezident seçkilərini federalist namizədlər açıqca uduzsalar da, bu
vaxt respublikaçı namizədlər olan Ceffersonun və Aaron Barrın heç birinin üstün
olmadığını da üzə çıxardı. Seçki qabağı kampaniyanın özü çox sərt keçmişdi.
Ceffersona ən ədalətsiz hücumlar olurdu. Yel universitetinin prezidenti Timoti
Duayt onun haqqında deyirdi ki, “əgər bu adamı prezident seçsələr, biz
arvadlarımızın və qızlarımızın qanuniləşmiş fahişə olacaqlarını görəcəyik, onlar
soyuqqanlılıqla namussuzlaşacaqlar, onların könülü bu niyyətə müvafiq olaraq
sadəlik və ləyaqətdən məhrum olacaq, Allahın və insanın söyülməsi hesabına
qurbanlara çevriləcəklər”.
Tomas Ceffersonla Aaron Barrın hər ikisi seçkilərdə 73 elektor səsi almışdı
və bu, seçim etməyi Nümayəndələr Palatasının üzərinə qoydu. Burada isə
federalistlər Barrı müdafiə edir və ölkəni Konstitusiya böhranı ilə hədələyirdilər.
Ancaq Cefferson nəticədə otuz altı səs üstünlüyü ilə prezident seçildi. Bu qələbədə
onun ideya əleyhdarı olan Aleksandr Hamiltonun Ceffersondan xoşu
gəlməməsindən daha çox Barra inanmaması öz müsbət təsirini göstərdi. Hamilton
öz tərəfdarlarını Ceffersona səs verməyə sövq etdi. Bu hadisədən üç il sonra Aaron
Barr dueldə Aleksandr Hamiltonu öldürdü. Beləliklə, demokratların lideri olan
Cefferson birinci dəfə prezident seçildi və 21 mart 1801-ci ildə inauqurasiya andı
içdi. O, ilk prezident idi ki, onun inauqurasiyası yeni paytaxt şəhəri Vaşinqtonda
keçirilirdi.
Ceffersonun inauqurasiya müraciətinin ruhu barışdırıcı idi və beləliklə xeyli
geniş olmaqla, onun ilk administrasiyasının siyasətini ifadə edirdi. Onun sonralar
Luiziana Satınalınması və Embarqo Aktının qəbul olunması kimi addımları da
özünün dediyi kimi, federalistlərin özündən daha çox federalist münasibətin ifadəsi
idi.
Onun inauqurasiyası güclü təsir etməklə radikal dəyişikliklər meydana
gətirdi. Ceffersonun daha çox doktrinaçı və təhlükədən az hali olmasından asılı
olmayaraq, ilk partiyanın yaratdığı bu incə situasiya yeni idarəetmə tarixində