71
Nafsing agar xalqqa beshakdurur,
Bilki bu nafs o`zinga ko`pakdurur.
Odami ersang, demagil odamiy.
Aniki, yo`q xalq g`amidin g`ami.
A.Navoiy
4-BOB. AMIR TEMUR VA TEMURIYLAR
DAVRIDAGI IQTISODIY G’OYALAR
4.1. Amir Temur davridagi iqtisodiy g`oyalar
Amir Temur va uning avlodlari davrida markazlashgan davlat bar-
po etildi, iqtisodiyotning barcha sohalarida (hunarmandchilik,
qurilish,
qishloq xo`jaligi, ayniqsa savdoda) muhim yutuqlar qo`lga kiritildi. Bunga
to`g`ri tanlab olingan iqtisodiy g`oyalar va iqtisodiy siyosat yordam berdi.
Amir Temur
(1336-1405) davlat va iqti-
sodiyotni boshqarishda o`ziga xos maktab yarat-
gandi. Sohibqiron davlatida devoni buzurg (bosh
vazir) dan tashqari har bir viloyatda Devon
deyiluvchi boshqarma bo`lgan.
U davlatning
butkul ishlarini: soliq yig`ish, tartib saqlashni,
ijtimoiy binolar - bozorlar, hammomlar, yo`llar,
suv inshootlari tarmoqlarini nazorat qilardi.
Xalqning hulq-axloqi kuzatib turilardi.
Uning
xodimlari vaqti-vaqti bilan so`roq, tekshirish, taf-
tish va tergov ishlarini olib borishardi. Ayniqsa,
toshu-tarozi to`g`riligi, odil baho tekshirilgan,
qallob va tovlamachilar qat'iy jazolangan, eng muhimi bu ish to`ppa-to`g`ri
bozorda, xalq oldida amalga oshirilgan. Savdogarlarga olib kelingan mol
ustiga 10 foiz narx qo`yish mumkin bo`lgan. Temur saltanatini idora qilish
uchun turli vazirlar faoliyat ko`rsatgan. Shunday
vazirlardan birinchisiga
yer soliqlari, boj, o`lpon-soliq undirish hamda mirshablik yumushlarini
boshqarish yuklatilgan. Bu vazir
mamlakatdagi muhim ishlarni, kundalik
muammolarni hal qilgan,
raiyat ahvolini kuzatgan, viloyatlardan olingan
hosil, soliq, o`lponlarni taqsimlagan.
Ikkinchi vazir sipoh vaziri hisoblanib, sipohiylarning maoshlari va
tanho (bu yerda - toju-taxt uchun qilgan xizmatlari evaziga beriladigan
in'om ma'nosida)larni boshqargan.
Dostları ilə paylaş: