Porter ısrarla devlet müdahalesine
karsı olmasına rağmen ve Porter’in devlet
etmenini Elmas modelinin temel element-
lerin biri olarak ele almaması bazı yazar
ve akademisyenler tarafından haklı olarak
eleştirilmiştir. Çünkü devlet iş ortamını
oluşturan tüm maddeleri etkilemekle be-
raber elmasın ayrılmaz bir parçasıdır.
Porter’e göre üretim faktörlerinden emek
faktörüne dayanan “Karşılaştırmalı Üstün-
lükler Teorisi”, günümüz modern endüstri-
lerinde, üstünlüğü belirlemekte yetersiz kal-
maktadır. Karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisi
yerini Rekabetçi Avantajlar Teorisine bırak-
malıdır. Ancak Porter’ın Elmas Modeli ülke-
nin rekabet gücünü değil firmaların rekabet
gücünü etkileyen yerel faktörleri ele almak-
tadır. Firmalar bu yerel faktör avantajları ile
verimliliklerini arttırabilirler, bu verimlilik
artısı firmanın içinde bulunduğu ülkenin de
refah seviyesini arttırabilir.
Kümelenmelerin ana faydasının ve oluş-
turulma gerekçesinin rekabet avantajı elde
ederek, piyasada sürdürülebilir bir yapı
ortaya koymak olduğu genel kabul gör-
mektedir. Fakat bu ana fayda kapsamında
kümelenmelerin getirilerini alt başlıklar-
la sıralamak, ana faydanın oluşumunu ve
kümelenmelerle rekabet arasındaki doğru
orantılı ilişkiyi daha iyi bir şekilde ortaya
koyabilir. Bu faydalar şunlardır:
• Üretkenliği artırarak verimlilik
artışları sağlar.
• İnovatif faaliyetleri ve sonuçta yeni
ürün ve süreçleri ortaya çıkarır.
• Modern bilgi ve teknolojiye ulaşı-
mı kolaylaştırarak maliyeti azaltır.
• Kalifiye elemanların aynı çatı altında
toplanmasını sağlayarak işletme ma-
liyetlerinin düşmesine yardımcı olur.
• Yerel tedarikçilerin kullanımı ile
maliyetler düşer.
• Pazar, teknoloji, rekabet bilgileri
aynı çatı altında toplanır.
• Sanayi, üniversite, devlet ve sivil
savunma kuruluşlarını bir araya
toplayarak işbirliğini güçlendirir.
• Yeni iş alanlarını ve istihdamı des-
tekler.
• Şirketler üzerindeki çeşitli riskleri
azaltır.
• Pazara giriş kolaylığı sağlayarak
giriş engellerini azaltır.
Kısacası, kümelenmeler; etkin bir re-
kabet ortamının sağlanmasında oldukça
etkili bir yöntemdir.
SONUÇ VE ÖNERİLER:
Kümelenme yaklaşımı ile örneğin, Al-
manya’nın, matbaa makineleri, otomotiv
ve kimya sektörleri alanlarında dünyanın
birçok lider üreticisine neden ev sahipliği
yaptığını, İsviçre’nin ilaç, saat, çikolata ve
ticaret sektörlerinde uluslararası liderler
için merkez konumunda olmasını, ağır
iş makineleri ve madencilik teçhizatları
sektörlerinde lider firmaların neden İsveç
de kurulmuş olduğunu, neden Amerika
Birleşik Devletlerinin havacılık ve savun-
ma sanayi, kişisel bilgisayar ve yazılım,
finans ve sinema sektörlerinde önde gi-
den uluslararası rakipler ortaya çıkarmış
olduğunu, neden İtalyan şirketlerinin,
seramik, makina teçhizat, moda-tasarım,
deri işleme ve mermercilik sektörlerinde
çok güçlü olduklarını, neden Japon şirket-
lerinin elektrik ve elektronikte ve makina
teçhizat sektörleri alanlarında başarılı ol-
duklarını daha iyi anlayabiliriz.
Bu bağlamda, bölgesel gelişme politika-
ları, bölgesel özellikler göz önünde tutula-
rak hazırlanacak bütünsel kalkınma strate-
jilerine dayandırılmalıdır. Bölgelerin yenilik
ortaya çıkarma kapasitesi belirlenerek, gi-
rişimcilik artırılarak ve insan sermayesi ve
sosyal sermaye geliştirilerek, bölgelerin re-
kabet gücünün geliştirilmelidir.
Bölgesel politikalar sadece geri kalmış böl-
gelere yönelik olmamalıdır. Bu bölgeler kadar
gelişmiş bölgeler de politika hedefleri içinde
yer almalı ve bu bölgelerin rekabet avantajı
korunmaya ve artırılmaya çalışılmalıdır.
Kümelenmeler endüstrilerin ve ya bölge-
lerin rekabet avantajı yakalamasında en az
üç açıdan etkili olurlar. Bunlar; Yeni iş kolları
ve yeni girişimler, Verimlilik, İnovasyon’dur.
Sonuç olarak, bir ekonomi içinde kü-
melenme yapıları büyüdükçe, kümelen-
menin rekabet gücü de artar. İnovasyonun
düzenli olarak gerçekleşmesi verimliliği
sürekli olarak destekler.
Rekabet gücünde elde edilen avantaj,
kümelenmeyi bölgesel yapılanmadan ulu-
sal yapılanmaya, ulusal yapılanmadan da
uluslararası yapılanmaya doğru sürükler.
Sektörün sürdürülebilirliğini sağlayarak,
üretilen ürünlerin ve üretici şirketlerin
ekonomik ömrünü uzatır.
Kaynakça:
Gökmenoğlu, S.M, Akal, M., Altunışık R. (2012), “Ulusal Rekabet Gücünü Belirleyen Faktörler Üzerine” Rekabet Dergisi, Cilt: 13. Sayı: 4
Kuşat, N., (2010). “Kobi’ler için Kümelenmelerin Önemi ve Turizm Sektörü için Kümelenmelerin Uygunluğunun Araştırılması” Alanya İşletme Fakültesi Dergisi 2/2 S: 138
Porter, M.E. (1990), “The Competitive Advantage of Nations”, Harvard Business Review, March-April, s.73-91.
mütəxəssis rəyi
52
say 25 |
EcoVision
sahibkar
Kaya KARSLI:
“Kendimi Azerbaycansız düşünemiyorum”
Sayın Kaya Bey, ATİB-in “EcoVisi-
on” dergisinin “girişimci” yayını için
röportaja zaman ayırdığınız için çok
teşekkür ederiz. Kişisel ve kariyer ha-
yatınızla ilgili okuyuculara bilgi ver-
menizi rica ediyoruz.
K.K.:
İş hayatım İstanbula ayak bastı-
ğım gün başladı. 1972 yılında , okul oğle-
ne kadar oğlenden sonar iş derken ,1982
yılında kendi şirketimi kurdum. ‘’Kayaoğ-
lu İnşaat LTD ‘’ in yöneticiliğini yaptım.
1995 yılında Azerbaycana geldim ve ilk
gördüğüm gün aşık olmuştum. Bu ülkeye
elimden geldiğinin fazlasını yapmam ge-
rektiğine inandım. Burda mutluydum, hu-
zurluydum bir hafta icin geldiğim ülkede
hala benim 1 haftam dolmasına rağmen,
takvimlere baktığımda ise 20 yılın bitti-
ğini gördüm. Çocuklarım burda okudu,
torunlarım burada doğdu. Artık kendimi
Azerbaycansız düşünemiyorum desem
yerinde olacağına inanıyorum. 8 sene
Azersun Holdingde marketin icracısı gö-
revini yaptım. 2003 yılında ise “İstanbul
Reklam” şirketimi kurdum.
“İstanbul Reklam Market” kaç yıldır
Azerbaycan’da faaliyet göstermekte-
dir. Esas faaliyet yönü nelerdir?
K.K.:
İstanbul Reklam market faliye-
tine 2003 yılında gördüğüm hissetiğim
boşluk üzerine faaliyete basladı. Faaliyet
alanımız dış reklam ağırlıklı olarak diye
biliriz, yani dijital baskı, tabela, billboard
gibi öncelikli işimiz.
Faaliyyetinizin genişletilmesi için
hangi planlarınız var?
K.K.:
Sürekli kendimizi yenilemeyi
dünyada kullanılan en yeni teknolojiyi
kulanarak hem maliyeti düşürmek, hem-
de yeniliği anında hayata geçirmek oldu.
Bu yüzden sürekli uluslararası fuarları zi-
yaret ederek gördüğümüz en yeni üretim
ağırlıklı makinaları getirerek, personel
eğtimini dünya standartlarına uygulaya-
rak, İSO-9001 gibi kalite sistemlerine de
sahip olduk.
Şirketiniz eleman seçerken daha
çok neye öncelik veriyor?
K.K.:
Biz işe personeli alanda yetiştir-
mek üzere aldığımızdan yetiştirmek de
zor olmuyor. Sorumluluk sahibi, disiplinli,
işine sahip, çalışmayı seven, sirket kural-
larına sadık olan bizim için geleceği olan
54
say 25 |
EcoVision