METALLURGİYA VƏ METALŞÜNASLIQ KAFEDRASI
KOMPONENTLƏRİ BİR-BİRİNDƏ MƏHDUD HƏLL OLAN
ƏRİNTİLƏRİN HAL DİAQRAMLARI (ÜÇÜNCÜ NÖV HAL
DİAQRAMI)
Bu növ ərintilərdə hər iki komponenet maye halda bir-birində qeyri-məhdud, bərk
halda isə məhdud həll olurlar, kimyəvi birləşmə əmələ gətirmirlər. Belə ərintilərdə kompo-
nentlər
A,B
fazalar isə
L, α
və
β
-dan ibarətdir.Bu növ ərintilərdə B elementinin A elementində
bərk məhlulunu
α
ilə,
A
elementinin
B
elementində bərk məhlulunu isə
β
ilə işarə edirlər.Belə
ərintilərdə eyni zamanda üçü fazanın (
L, α, β)
mövcud olmasına görə invariant müvazinət alı-
nır.Üç fazanın olduğu şəraitdə hansı reaksiyanın getməsindən asılı olaraq evtektikalı və peri-
tektikalı diaqramlar ola bilər.
EVTEKTİKALI HAL DİAQRAMI ƏMƏLƏ GƏTİRƏN
ƏRİNTİLƏR
Bu cür ərintilər əmələ gətirən sistemdə təmiz komponentdən ibarət faza olmur. Maye
ərintidən ancaq
α və β
bərk məhlullarının kristalları ayrılır
Şəkil 1
-də bərk halda B kompo-
nentinin
A-
da həllolma həddini
DF
xətti,
A-
nın
B-
də həllolma həddini isə
EG
xətti göstərir.
Bu iki xətt arasında qalan ərintilər iki fazalı olb,
α + β –
dan ibarətdir.
Kristallaşmanın sonu evtektika
L = α + β
reaksiyası ilə qurtarır.Diaqramda
ACB
likvidus,
ADCEB
isə solidus xətləri adlanır.Fazalar və parçlar qaydasına əsasən istinilən
ərintinin kristallşma prosesini öyrənmək olar.
METALLURGİYA VƏ METALŞÜNASLIQ KAFEDRASI
Şəkil 1. Evtektikalı hal diaqramı
|
