Microsoft Word 017 esas sayi doc

Filologiya məsələləri, №4, 2017 

 

121

shake  it  off,  and  even  his  most  innocent  actions  will  be  misunderstood” 

mənasını  verir.  Aydındır  ki,  atalar  sözünün  izahı  onun  özündən  dörd  dəfə 

uzundur. Frazeoloji ifadələr üçün xas olan semantik yığcamlıq dildə qənaətin 

əsas  meyarlarından  biridir.  Mübaliğə  və  intensivlik  funksiyası  da  stilistik 

funksiyanın bir qoludur. Missal üçün make a mountain out of a mole hill - 

milçəkdən  fil  düzəltmək  ifadəsini  göstərmək  olar.  Xüsusilə  strukturunda 

somatic  komponenti  olan  frazeoloji  ifadələr  mübaliğə  funksiyasında  daha 

fəaldırlar.  Məsələn,  din  into  smb's  ears  –  qulağını  dəng  eləmək;  to  give  a 

lecture to someone – vəzzariyyat oxumaq; from ear to ear – açıq təbəssüm; 

to grin from ear to ear – ağzı açılır qulaqlarına gədər; to be up to the ears in 

garbage – qara günə qalmaq; to fall head over heels in love with someone – 

ala qarğa balasına aşiq olub; to be up to the ears in debt – alaсa qarğaya da 

borcludur; to be fathoms deep in love – eşq topuğuna vurub; to be over head 

and  ears  in  work  –  işin  içində  boğulmaq;  cry  one's  eyes  out  -  heç  könlü 

açılmamaq; set one's eyes at flow – gözünün yaşı sel kimi axır; to be all eyes 

– dörd gözlə baxmaq; to be all eyes and ears – göz-qulaq olmaq; with all the 

eyes  in  one's  head  –  dördqulaq  olmaq;  have  one's  hands  full  –  başını 

qaşımağa  vaxt  yoxdur  və  s.  Kumulyativ  funksiya  kommunikativ  frazeoloji 

ifadələr  hesab  olunan  atalar  sözləri  üçün  daha  səciyyəvidir.  Belə  ki,  atalar 

sözləri  insanların  gündəlik  həyat  təcrübəsinin  ümumiləşmiş  ifadəsi  hesab 

olunur.  Frazeoloji  vahidlərin  yekunlaşdırıcı  funksiyası  onun  əvvəlki 

cümlənin qısa xülasəsi kimi çıxış etməsindən ibarətdir. Məsələn, that's flat 

(coll.) “it is definitively solved, resolutely and irrevocably” mənasını verir: 

Well, I will not marry her: that's flat (G.B. Shaw). Müəyyən bir konteksdə 

yekunlaşdırma funksiyası atalar sözlərinin əksəriyyətinə xasdır. Misal üçün 

I’ll  gotten,  ill  spent  “What  is  got  over  the  devil’s  back  is  spent  under  his 

belly”– Haynan gələn, vaynan gedər; In for a penny, in for a pound “You 

can’t back out once you’ve begun/ If you call yourself a mushroom - into the 

basket  you  go  –  Çünki  oldun  dəyirmançı,  çağır  gəlsin  dən,  Koroğlu;  Who 

keeps  company  with  the  wolves,  will  learn  to  howl/  He  that  lives  with 

cripples learns to limp – Girdin qazana - oldun yeməli; Feed the dogs before 

going out to hunt/ A fool wants his cloak in rainy day – Oba durdu köçməyə, 

gəlin getdi seçməyə; After dinner comes meat/ After meat, mustard – Toydan 

sonra nağara?!; As the call, so the echo – Atəşə atəşlə cavab verərlər; All's 

well that ends well – Əvvəli yaxşı olmaqdansa, axırı yaxşı olsun və s. atalar 

sözlərini göstərmək olar. Başqa dil materiallarından fərqli olaraq frazeoloji 

vahidlər  obrazlı  ifadə  vasitəsi  kimi  yığcam  və  konkretdir.  Onun  üslubi 

imkanlarına  söykənən  poetik  obraz  şeirin  dinamik  və  emosional  lirik 

təhkiyəsinə  zənginlik  verir,  lirik  təəssüratlar  aləmi  hiss  olunacaq  dərəcədə 

rəngarəng  olur.  Şeirin  estetik  miqyasını  genişləndirən  frazeologizmlərə 

müraciətlə şair dərin lirik mühakimələri diqqətçəkisi vəziyyətə salır; ondan 

---

Filologiya məsələləri, №4, 2017 

 

122

doğan dinamik ritm ahəngi çox güclü olur. Şairanə rəvanlıq öz başlanğıcını 

frazeoloji birləşmələrin yaratdığı lirik ifadə tərzindən götürür.  

 

Ədəbiyyat 

 

1.  Fedulenkova T., English phraseological units and their constant 

functions, Vladimir State University n.a. the Stoletov brothers, Vladimir, 

Russia  

2.  Hüseynov M.A., Poetik frazeologiya. Bakı, “Elm və təhsil”, 2013, 166 s.  

3.  Xəlilov B., Müasir Azərbaycan dilinin leksikologiyası, Bakı, “Nurlan” 

nəşriyyatı, 2008, 442 səh. 

4.  Məmmədli F., Bədii dilin estetik mənbələri, seçilmiş əsərləri, III cild, 

Bakı, 1995, 277 səh. 

5.  Vəliyeva N., Azərbaycanca-ingiliscə-rusca frazeoloji lüğət, Bakı, 2006, 

863 səh. 

6.  Ларин Б.А., История русского языка и общее языкознание. Москва, 

«Просвещение», 1977, стр.158 

7.  Михайлова Н.В. English phraseological units and their functions, ΙV 

Международная студенческая электронная научная конференция, 15 

февраля – 31 марта 2012 года 

 

Sevil Aliyeva 

Phraseological units and their functions 

 

Summary 

 

One  of  the  most  important  points  in  modern  linguistics,  as  well  as 

phraseology being phraseological units was investigated in the article. The 

communicative  that  is  equal  to  the  sentence  both  in  the  content  and  form, 

expressing  finished  idea,  the  cognitive  defined  as  the  image  of  real-world 

objects in public and the nominative that is related to real-world objects and 

associated with expressing the meaning of an object as a whole are classified 

as stable functions of phraseological units. The communicative function of 

phraseological units was  noted  to serve  as  a means  of  communication and 

data transmission ability while the nominative  function  was  defined  as the 

characterization  of  filling  the  gaps  in  the  system  of  the  language  lexical 

features. Although the main part of phraseological units has been created by 

individuals, these individuals are members of the society, and the implemen-

tation of cognitive functions by them is only possible on the basis of previous or 

subconscious  knowledge.  The  consciousness  expressing  dreams  and  desires, 

deictic,  result  and  other  functions  are  characterized  as  semantic  features. 

---