254
görülebilmektedir. Askerler arasındaki Hellen-Pers ayırımı kalkan motifleri gibi boya
ile yapılmış detaylarda verilmiş olmalıdır.
411
Nereidler Anıtı’nın arşitrav bloklarında prosession ve av sahnesinin yanı sıra savaş
sahnesi de bulunmaktadır. Savaşa süvarilerin yanı sıra hoplit ve peltastların da katıldığı
görülmektedir. Savaşın en hareketli anının canlandırıldığı sahnede çoğunlukla ikili
mücadele grupları bulunmaktadır. Sahnede yer alan sekiz atlı da aynı pozdadır. Süvari
mızrağını kaldırmış saplama anında, atı ise şaha kalkmış durumdadır. Burada
betimlenen atlılar Karaburun II’de görülen atlı figürü ile aynı pozdadır.
M.Ö. 366–60 yıllarına tarihlenen
412
Payava Lahdi mermerden yapılmış olup ahşap
görünümünde yontulmuştur.
413
Lahdin kaidesinin doğu yüzünde kayalık bir alanda
geçen savaş sahnesi yer almaktadır. Sahnenin ortasına doğru sağdan süvariler, soldan
piyadeler ilerlemektedir. Ortada merkezde şaha kalmış at üzerindeki binici, kaldırdığı
mızrağını düşmanına saplamak üzeredir. Yüzü korunmamış olan figür, sorguçlu konik
formlu bir miğfer takmaktadır. Kısa pelerini hızlı gitmesinden dolayı arkada
dalgalanmaktadır. Omuzu üzerindeki bantlardan göğüs zırhı taktığı anlaşılmaktadır.
Figürün bacakları üzerinde parameridia bulunmaktadır. Kısa yeleli olan atın başının
üzerinde yelesinin bir tutamı bağlıdır. Atın hemen altında sağ tarafa doğru düşmüş
elinde kalkanı ile bir düşman askeri yatmaktadır. Miğferli olan figür kısa khiton
giymektedir. Atın hemen önünde sağ kollarını havaya kaldırmış ellerinde mızraklar ile
saldırı durumunda üç peltast gelmektedir. Birbiri ile aynı pozdaki üç figür de sol
ellerinde birer kalkan taşımaktadır. Birinci ve üçüncü figürler miğferli ve tunikli iken
ortadaki üçüncü figür çıplaktır. Bu figürlerden sonra kalkanlı ve miğferli birkaç figüre
ait kalıntılar görülmektedir. Ortadaki süvarinin arkasında hızlı bir şekilde ilerleyen üç
süvari daha vardır. Arka arkaya gösterilen süvarilerden öndeki korunmamıştır. Ancak
bacağı ve atının ön kısmı görülebilmektedir. Başları korunmuş olan diğer iki süvarinin
ise miğferli oldukları anlaşılmaktadır. Sahnenin ortasındaki süvari, mezar sahibi
411
Polat 1998, 147.
412
Polat 1998, 171.
413
Ksanthos’da bulunmuş olan Payava lahdi Londra’ya götürülmüştür. Fellows 1839, 228; Smith 1900,
46; Bruns - Özgan 1987, 286, Kat. 28; Jacobs 1987, Taf. 7; dil 1993, 82 vd., lev.87-88; Polat 1998, 155.
255
Payava’yı
temsil etmektedir.
414
Polat, Pers yanlısı olan Payava’nın Satrap ayaklanması
sırasında Büyük Kraldan yana olan Satrap Autophradates yanında savaşa katılmış
olacağını, dolayısıyla burada betimlenen sahnenin gerçek bir savaşı ifade ettiği
görüşündedir.
415
M.Ö. 360-50 yıllarına tarihlenen Manisa 6226 envanter nolu mimari bloğun üzerinde
yüksek kabartma şeklinde savaş sahnesi betimlenmiştir.
416
Dört tarafı kırık olan blok
üzerinde sağa doğru dörtnala giden atın arka ayakları, karın alt kısmı ve üzerindeki
süvariye ait ayaklar korunmuştur. Atın ön ayakları burada bulunan iki savaşçının
arkasında kalması nedeniyle görülmemektedir. Binicinin ayak bileklerinde görülen
katlar, anaksyrides giydiğini göstermektedir. Dolayısıyla süvari ya Pers ya da Pers
yanlısıdır. Atın hemen altında başı sola doğru gelecek şekilde uzanmış bir asker figürü
bulunmaktadır. Çıplak olan figürün bacakları dizlerden hafifçe bükük, baş geriye
doğrudur. Sağ kolu dirsekten ve bilekten bükük şekilde kayaların üzerinde durmaktadır.
Sağ el bilekten bükük, avuç içi görülmektedir. Sağ elinin yanında yerde miğferi
durmaktadır. Sol kol ise başının üzerinden geçmektedir. Sahnenin sağında yer alan diğer
figür de çıplak olup bir dizini yere dayamış sol elinde bulunan kalkanının arkasına
saklanmış durumdadır. Az bir parçası korunmuş olan başında enseden anlaşıldığı üzere
miğfer giymektedir. Sahnenin en sağında belden aşağısı korunmuş ayakta duran çıplak
bir figür yer almaktadır. Tam arkadan betimlenen figürün sol ayağı diz çökmüş,
arkasında kalmaktadır. Figürün duruşu süvariye doğru hamle yaptığını göstermektedir.
Süvarinin ayağındaki anaksyrides Pers olduğuna işaret eder. Sadece kalkan ve miğfer
taşıyan çıplak figür ise Hellen askeri olmalıdır.
Tatarlı savaş sahnesinin sağ tarafında yer alan atın altında başı sağa dönük, sırt üstü
yatan binicisi görülmektedir(Lev. 46: a). Figürün dizleri karnına doğru çekik, bir kolu
yanda diğer kolu dirsekten bükük bir şekilde başına dokunmaktadır. Duruşu ile Manisa
6226 ile büyük benzerlik göstermektedir. Aralarındaki tek fark, yatış yönlerinin farklı
olmasıdır.
414
Polat 1998, 168.
415
Polat 1998, 168 vd.
416
Polat 1998, 82., Lev. IIb, çiz. IV.
256
Nereidler Anıtı ve Payava Lahdi üzerindeki savaş, Persler ile Hellenler arasında
geçmektedir. Benzer şekilde Karaburun II resimlerindeki savaş Persler ile Hellenler
arasındadır. Nereidler anıtı ve Payava savaş sahnelerindeki Pers savaşçıları arasında
hoplit ve peltastların var olması savaşçıların birbirinden ayırt edilmelerini
güçleştirmektedir. Pers savaşçıları geleneksel tiara, uzun kollu tunik ve anaksyridesin
yanı sıra Hellen özellikler gösteren kıyafetler de giymektedir. Aynı durum Karaburun
II’de yer alan savaşçılar için de geçerlidir. Kuzey duvarının birinci figürün (Lev. 32: a),
merkezdeki atlı figürün (Lev. 32: b) ve ileri doğru hamle yapan figürün (Lev. 33: b)
Pers tarafından olduklarını ayaklarındaki anaksyrides ile gövdelerinin arkasında
akinakes
417
göstermektedir. Ancak Persepolis kabartmalarında akinakes beldeki kemere
tutturulurken burada bir ip yardımıyla omza takılmıştır. Mellink, Pers özellikleri
gösteren ama tam bir akinakes olmayan bu hançerleri Akhaemenid-Anadolu olarak
yorumlamıştır.
418
Karaburun savaşçı figürlerinin başlarında tiara yoktur ve kısa kollu
tunik giymektedirler. Sadece bacakları ve kolları korunmuş olan atlı figürün bacaklarına
örttüğü parameridia açık bir şekilde görülmektedir. Nereidler Anıtı ve Payava
Lahdi’nde yer alan savaş sahnelerindeki Hellen ordusunda çıplak savaşçılar
bulunmaktadır. Pers-Hellen savaşının canlandırıldığı Karaburun’da atlı figürün önünde
yerde uzanan Hellen savaşçısı ise sorguçlu miğfer, gövde ve baldır zırhı giymektedir.
Bu figür ihtişamlı giyimiyle Hellen ordusunun komutanı olarak yorumlanmıştır.
419
Bu
figürün dışında Hellen ordusuna ait tam figür korunmamıştır. Savaş sahnesinin başında
Pers savaşçısının saçından yakalamış olduğu okçu çıplak ayaklıdır. Aynı şekilde Atlı
figürün önünde yer alan ikili grupta Pers savaşçısının kovalamakta olduğu olasılıkla
Hellen askerinin korunmuş tek ayağı da çıplaktır.
Tatarlı’da ise Persler ile skitler arasındaki savaş canlandırılmaktadır (Lev. 44: e). Pers
savaşçılarından atlı olanlar tiara başlık takmaktadır. Ayaklarında ise skit tipi pantolon
417
Pers silahları için bkz. Burton 1884, 210-11; Khorasani 2007; Farrokh 2007, Chapters 4-5
418
Mellink 1972, 268.
419
Mellink 1972, 266 vd; Mellink 1973a, 298 vd.; Mellink 1974b, 356 vd.; Mellink 1975a, 72 vd.
Dostları ilə paylaş: |