278
Arkaik Dönem Etrüsk mezarlarının duvar resimlerinde kline sahnesi çeşitli biçimlerde
karşımıza çıkmaktadır. M.Ö. 520–500 yıllarına tarihlenen Aslan Mezarı (Tomba delle
Leonesse) yan duvarlarında kline üzerine uzanma sahnelerine yer almaktadır.
472
Uzanma betimli sahneler, M.Ö. 6. yüzyıldan Etrüsk sanatının sonuna kadar geniş bir
yayılım bulmuştur. Dans sahnelerinin eşlik ettiği sakin birer aile tablosu niteliğindeki
uzanma sahnelerinde karı koca çifti arasında şarap sunma jesti işlenmektedir. Krater ve
kaselerden başka girland ören kızlar (Tomba della Caccia e Pesca)
473
, çocuklar (Tomba
dei Vasi Dipinti) ve flütçü (Tomba del Vecchio) gibi figürlerin de sahneye eşlik ettiği
görülmektedir. Etrüsk mezar resimlerinde M.Ö. 5. yüzyılın başlarında artık aile fertleri
diğer figürlerden bu kadar kesin çizgilerle ayrılmamıştır. Genellikle klinede iki erkek,
bazen de bir kadın bir erkek uzanmıştır. Klinenin önünde bir masa, altında ise genellikle
uzun bir tabure yer almaktadır. Ortamdaki dallar ve küçük ağaçlar, eğlencenin açık
havada yapıldığını ifade etmektedir. Uzanma sahnesi giriş duvarında canlandırılmış, yan
duvarlarda kadın ve erkeklerin dansıyla flüt çalma betimlenmiştir. Tek tek figürler
birbirlerinden küçük ağaçlarla ayrılmıştır.
474
Birçok örneği bulunan kline sahneleri sadece Hellen dünyasında değil Mısır’da,
Fenike’de, Hitit’te, Suriye’de ve Asur’da da karşımıza çıkmaktadır.
475
Bütün bu
yapıtlarda, tek bir kişinin üzerine odaklanmayan, pek çok davetlinin oluğu kline
sahneleri betimlenmiştir. Bu tasvir kompozisyonunun biçimlenmesinde friz formu etkili
olmuştur. Bu frizler benzerlerinin Hellen seramiğinde özellikle de symposion
sahnelerinde bulmaktadır. Hellen vazo resimleri kuşkusuz bu yapıtların betimlerinde
model olmuştur. Kızılbel ve Karaburun II’de yer alan kline sahneleri tek bir kişiye
odaklanmaları ile verdiğimiz örneklerden ayrılmaktadır. Hatta Karaburun II’de klinenin
sağında yer alan mezar sahibinin karısı olarak yorumlanmış kadın figürü kline üzerinde
uzanan mezar sahibi ile ilişki halinde değildir. Karaburun II ve Kızılbel kline
sahnelerinin diğer farklı ise mezar sahibinin giyinik olarak kline üzerinde uzanmış
olmasıdır.
472
Steingräber 1986, fig. 101.
473
Sprenger - Bartoloni 1977, Pl.85.
474
Banti 1962, 53.
475
Dentzer 1982, 283 vd.
279
7.6. SPOR SAHNELER :
ncelemekte olduğumuz yapılarda spor karşılaşmaları sadece Kızılbel mezarında
karşımıza çıkmaktadır. Mezar odasının güney duvarının Troilos mitosunun yer aldığı
IV. frizin sağ kenarında güreşen iki figür (Lev. 25: a, b) yer almaktadır. Akhilleus
figürünün arkasında kalan bu iki figürün Troilos mitosu ile ilişkisi yok gibi
görünmektedir. Akhilleus figürü ile güreşçiler arasında bir seyirciye ait olabilecek iki
çıplak ayak ve ayağın biraz üst tarafı korunmuştur. Seyirciye ait sol ayak güreşçinin sağ
ayağının arkasında kalmaktadır. Güreşçiler kısmen izi korunmuş olan kısa kırmızı bir
ş
ort giymektedir. Simetrik olarak yapılan güreşçilerin bir ayakları dizden bükük şekilde
ileri doğru uzatmış, diğer bacakları ise geriye doğru uzanmaktadır. Güreşçilerin ten
renkleri pembeden çok aşıboyasına yakındır.
Kızılbel mezar odasının doğu duvarının I. frizinde (Lev. 19: b) iki spor karşılaşma
sahnesi (Lev. 20: a, b) yer almaktadır. I. Frize ait 1 nolu bloğun sağ kenarı mezarın
kuzeydoğu köşesinde yer alan masaya denk gelmektedir. Burada en az iki kişinin olması
gereken alanda sadece bir erkek figürüne ait izler korunabilmiştir. Korunan izlerden kısa
saçlı ve sakallı olduğu anlaşılan figürün baş hizasına kaldırdığı elinde sopa benzeri kısa
bir nesne tutmaktadır. Burada başka bir iz kalmamıştır.
Aynı frizin 2 no.lu bloğunun sol yarısında bir spor karşılaşması yer almaktadır.
Birbirine dönük bir şekilde duran iki erkek figürün üstünde kısa şort ya da peştamal
vardır (Lev. 21: a). Her iki erkek figürünün dirseklerinden kırarak ileri doğru
kaldırdıkları elleri yumruk şeklindedir. Soldaki figürün sağ yumruğu sırımı çağrıştıran
çapraz kırmızı çizgilerle bezelidir. Her iki figürde kısa siyah saçlı ve kısa siyah
sakallıdır. Burada bir boks karşılaşmasının ilk anı resmedilmiştir. ki boksörün de
arkasında birer figür spor karşılaşmasındaki görevliler olmalıdırlar. Sol kenardaki yer
alan görevli, baldırının yarısına kadar uzanan beyaz elbise üzerine siyah manto
giymektedir. Ayaklar net bir şekilde görülmektedir. Yüz ve el korunmamıştır. Her iki
figürde de kollar dirsekten kıvrık şekilde ileri doğru uzatılmıştır. Figür kısa ve koyu
renk saçlıdır. Karşı taraftaki görevlinin duruşu daha iyi seçilebilmektedir. Bu figür sağ
elinde uç kısmı sol elinin alt tarafına denk gelen bir asa tutar gibi görünmektedir.
280
Sakalsız olan figürün kısa koyu renk saçları vardır ve yüzü kısmen de olsa korunmuştur.
Beyaz khitonunun dirsek boyuna kadar inen geniş kolları vardır.
Hellen sanatında ölen kahramanlar adına düzenlenen spor karşılaşmaları sıklıkla
karşımıza çıkmaktadır. Bu geleneği Akhilleus’un, arkadaşı Patroklos onuruna
düzenlediği cenaze oyunlarında görmekteyiz.
476
Argonautlar seferinde yer alan
Teselyalı kahraman Pelias adına düzenlenen cenaze oyunlarından Homeros ve
Stesikhoros bahsetmektedir.
477
Bu müsabakalar sonraları, M.Ö. 6. yüzyılın ikinci
yarısından itibaren hızla popüler olmaya başlamış, bölgesel küçük atletik
karşılaşmaların kökenini oluşturmuşlardır. Cenaze oyunlarının en geniş betimlemesini
M.Ö. 6. yüzyılın ikinci çeyreğine tarihlenen Kypselos sandığı üzerinde bulmaktayız.
Günümüze ulaşmayan bu sandığın üzerindeki resimleri Pausanias tüm ayrıntılarıyla
anlatmıştır.
478
Burada anlatılan ilk müsabaka Piso, Asterion, Polydeukes, Admentos ve
Euphemos arasında geçen araba yarışıdır. Admetos ve Mopsos boks yapmakta, ason ve
Peleus güreşmekte ve Eurybotas disk atmaktadır. Son olarak da Melanion, Neotheus,
Phalareus, Argeis ve phiklos arasında geçen koşu bulunmaktadır.
M.Ö. 6. yüzyılın ikinci çeyreğine ait bronz bir kalkan bandında Kypselos sandığındaki
boks maçı betimlenmiştir.
479
Sakallı çıplak iki erkek figür karşılıklı simetrik duruşta
boks yapmaktadırlar. leri doğru uzattıkları sol kolları çapraz şekilde gelmektedir. ki
figür de müsabakanın başlama hareketi olarak sağ ellerini ileri uzatmıştır. Soldaki
figürün sol eli yumruk şeklinde göğüs üzerindedir. Diğer figür ise yumruk yaptığı sol
elini geride yukarıya kaldırmıştır. ki figürün arasında, müsabakanın ödülü olan üç
ayaklı kazan durmaktadır.
Amphiareos krateri olarak adlandırılan yaklaşık M.Ö. 575 yıllarına tarihlenen bir
Korinth kraterinin ana sahnesinde araba yarışı yer almaktadır. Kulplarından birinin
altında ise güreş sahnesi yer almaktadır.
480
ki çıplak erkek figürü bir ayakları önde
476
liada, XXIII, 257-897.
477
Roller 1981, 107 vd. .
478
Hellados Periegesis V.17.8. Sedir ağacından yapılmış olan bu sandığın Olympia tapınağına
Korinthoslu Kypselos tarafından armağan edildiği söylenmektedir.
479
Kunze 1950, 178; Roller 1981, 110, pl. 19, fig. 3.
480
Payne 1971, 329, no. 1471.
Dostları ilə paylaş: |