302
oluşan bir grup, giyinen savaşçıyı izlemektedir. Yan yana duran bu üç figür birbirlerinin
gölgesi şeklinde yapılmıştır. Aynı duvarın I. frizindeki savaşçının vedası sahnesinde de
arabayı çeken iki at benzer şekilde resmedilmiştir.
Frizlerdeki insan figürlerinin büyük bir bölümünün giysili olması vücut anatomisinin
çok az görünmesine neden olmaktadır. Vücudun görünen bölümlerinde, gövde şekli
abartıdan kaçınarak kaslar gösterilmemiştir. Sadece iki çıplak figür tespit edilebilmiştir.
Bunlardan biri, Medusa’nın kesik boynunda çıkan Khrysaor’dur (Lev. 27: a). Profilden
çizilen figürün ayaklarından biri, Arkaik kuroslardaki gibi hafifçe öndedir. Diğer çıplak
figür olan mavi-siyah erkek figürleri başında taşıdığı yükle sola doğru sakince
yürümektedir (Lev. 6: c). Tamamen çıplak olan bu iki figür de cinsel organları hariç
kaslara ait herhangi bir iç detaylandırmaya sahip değillerdir.
Genellikle tercih edilen ayakta durur ya da yürür pozun dışında, oturur durumda
çizilmiş figürler de bulunmaktadır. Batı duvarı I. friz savaşçının veda sahnesi (Lev. 9: b)
ile kuzey duvarı IV. friz prosession sahnesinin merkezinde (Lev. 18: b) ve en solda
(Lev. 17: b) oturan toplam üç figür vardır. Yerde oturma pozundaki figürün üzerindeki
manto anatomik detayların görülmesini engellemiştir. Sanatçı böylece oturma gibi farklı
bir pozu hataya düşmeden çizebilmiştir. Yerde oturan yaşlı erkek figürü Hellen
ikonografisinde Amphiaros’un ayrılışı olarak bilinen sahnenin değişmez bir
karakteridir. Akhaemenid sanatta rastlanmayan bu duruşu M.Ö. 5. yüzyılın ilk
çeyreğine tarihlenen Polyksena Lahdi üzerinde bulmaktayız. Lahdin kısa yüzlerinin
birinde kuru bir ağacın altında yerde oturmuş yaşlı bir kadın figürü yer almaktadır. Bu
figür muhtemelen Polyksena’nın yaşlı annesi Hekabe’yi temsil etmektedir.
542
Figür,
başına örttüğü mantosuna sarılmıştır. Sol elinde omzuna dayadığı asasını tutmaktadır.
Sağ elini ise, bir yas jestiyle başına götürmüştür. Figürün göz kenarlarındaki kırışıklılar
ile yaşlılığı vurgulanmıştır. Kızılbel örneğindeki figürler farklı olarak erkektir ve
selamlama jestiyle bir ellerini ileri doğru uzatmışlardır.
542
Çevirici 2006, 139.
303
Kızılbel figürleri genelde tam profilden çizilmişlerdir. Bu durum sadece üç yerde
farklılık göstermektedir.
543
Batı duvarı, savaşçının vedası sahnesindeki arabaya binen
savaşçı (Lev. 8: a, b), bir ayağı arabada diğer ayağı yerde geri dönüp karısına
bakmaktadır. Figürün hareketinden dolayı baş profilden, gövde cepheden, bacaklar
profilden çizilmiştir. Yaklaşık aynı pozu söz konusu sahnenin hemen üstündeki frizde
yer alan savaşçının giydirilmesi sahnesinde de görmekteyiz (Lev. 11: a, b). Giydirilen
savaşçı burada benzer şekilde betimlenmiştir.
Güney duvarı II. frizdeki Perseus’u kovalayan Gorgon (Lev. 26: a, b, c), gövdesi ve
yüzü cepheden gösterilen tek figürdür.
544
Bu figürün çizimi, M.Ö. 7. yüzyıl sonları ile 6.
yüzyılın ortalarına kadar Korinth vazolarında görülen yüzünün iki yanından yılan
protonları çıkan aslan ağızlı Medusa tiplemesi ile benzerlik göstermektedir.
545
Arabaya
adım atarken geri dönüp bakma hareketinin ikonografik geçmişi Amphiaros’un ayrılışı
olarak bilinmektedir. Kompozisyonun çıkışı olarak kabul edilen bu sahnenin en yakın
örneğini Berlin’deki Geç Korinth krateri üzerinde görülür.
546
Benzer şekilde diz kapağı
koşusu yapan Gorgon betimi Korinth etkilidir.
Kızılbel figürleri genelde sert bir şekilde dimdik durmaktadır. Sadece batı duvarındaki
veda sahnesinde yer alan arabanın sürücüsü bu duruma aykırı bir pozdadır(Lev. 8: a, b).
Atların dizginlerini tutan arabacı, öne doğru hafifçe eğilmektedir. Sürücünün ileri doğru
eğilmesi hareketi çok daha güçlü bir şekilde M.Ö. 550 yıllarına tarihlenen Larisa mimari
terrakottaları üzerinde karşımıza çıkar.
547
Ayrıca M.Ö. 540 yıllarına tarihlenen, Myus’ta
ele geçen kabartma levhalar üzerindeki arabacı figürü, Larisa’da olduğu gibi güçlü bir
ş
eklide öne eğilmiştir.
548
543
Kuzey duvarı II. frizinde hediye taşıyıcıları prosessionunda kısmen daha iyi korunmuş olan mavi-siyah
erkek figürü, başının üzerinde bir obje taşımaktadır. Kollarının iki yana açık olması nedeniyle gövdesinin
cepheden betimlenmiş olması gerekmektedir.
544
Hellen sanatında Gorgonlar her zaman için cepheden tasvir edilmişlerdir. Pozları genellikle diz kapağı
koşusu yapar şekildedir.
545
J. Floren, Studien zur Typologie des Gorgoneion, Orbis Antiquus, Helft 29 (1977), 21.
546 Furtwängler 1932, pls. 121-122 (Berlin F1655).;
Payne, NC (1931) no 1471
547
Kjellberg 1940, Taf. 2:2, 4; 36; 3:36; 4:2.
548
Blümel 1963, 193-211.
304
Kızılbel figürlerinin kolları kukla tarzında gövdeye tutturulmuş gibidir. Eğer figür bir
obje taşımıyorsa, kollarından biri yukarı doğru bükük, diğeri daha aşağıdadır. Serbest
duran eller üç farklı şekilde gösterilmiştir. Çoğunlukla el, beş parmağı da görülecek
ş
ekilde açık olarak çizilmiştir. Bazen de işaret ve başparmak açık ileri doğru işaret eder
ş
ekildedir. Nadir olarak da yumruk şeklinde çizilmiştir. Kızılbel el çizimleri, diğer
resim örnekleri ile karşılaştırıldığında daha basit tarzda oldukları anlaşılmaktadır.
Aktepe resimlerindeki eller zariftir ve parmaklar ince uzun bir şekilde çizilmişlerdir
(Lev. 5; a, b, c). Gordion Boyalı Ev resimlerindeki eller de Aktepe el çizimleri gibi
zariftir ve parmaklar ince, uzundur (Lev. 38: a, b). Karaburun II’deki figürlerin elleri ise
anatomik olarak doğru çizilmişlerdir (Lev. 30).
549
Ancak Aktepe ve Gordion Boyalı Ev
el çizimleri kadar zarif değillerdir. Parmaklar dolgun ve kısadır. Tatarlı figürlerinin el
çizimleri Kızılbel örneklerine benzemektedir. Diğer resimlere göre Tatarlı resimleri
oldukça küçük ölçektedir. Ellerin basit tarzda çizilmiş olmaları ressamın
beceriksizliğinden ya da dönemin özelliğinden çok alanın darlığından kaynaklanıyor
olmalıdır.
Kadın figürleri, diğer resim örneklerinde olduğu, Kızılbel’de de yoğun değildir. Sadece
batı duvarı savaşçının vedası sahnesinde (Lev. 8: a; 9: b) ve kuzey duvarı II. frizdeki
prosessionda (Lev. 14: a; 15: a, b, c) yer almaktadırlar. Prosessionda sola doğru hareket
eden dört kadının bir elleri başlarının üzerine doğru uzanmışken, diğer elleri de
eteklerinin ön kısmından bir parçasını tutmaktadır. Bu tutma hareketi özellikle sağdan
birinci figürde net olarak görülebilmektedir (Lev. 15: b). Eteğinin önünden bir parçasını
tutma hareketi M.Ö. 560 yıllarına tarihlenen Samos’taki Genelaos grubunda
görülmektedir. Hera tapınağının giriş kapısının karşısında bir bank üzerinde yer alan altı
figürden oluşan heykel gurubunda üç genç kız ayakta durmakta ve eteklerinin
paryphesini tutmaktadır.
550
Daha çok korelerde görülen bu poz, Kızılbel örneklerinde
beceriksizce yapılmıştır. Öne doğru uzanan el eteğin yandan gelen bordürünü öne doğru
uzatmış gibi görünmektedir. Hareketin orijinalinde ise kore, önündeki bordürü yukarı
doğru kaldırılmaktadır. Sanatçı, önden görmüş olduğu pozu yandan çizerken pek
549
Karaburun II’nin elleri oransal olarak doğru çizilmişlerdir. Fakat sanatçı başka bir hata yapmış; kline
sahnesinde sağda duran kadın figürünün her iki elini de sol el olarak çizilmiştir.
550
Boardman 2001, 78, fig. 91.
Dostları ilə paylaş: |