290
Polyksena’nın Akhilleus’un mezarı önünde kurban edildiği anlatılır.
508
Aynı konu
Çanakkale’de bulunmuş bir mermer lahit üzerinde kabartma olarak işlenmiştir.
509
Attika dışında M.Ö. 6. yüzyıl vazoları üzerinde de Troilos’un öldürülmesi sahnesi
görülmektedir. Louvre Müzesi’nde korunan Cerveteri’den bir Lakonia kasesi üzerinde
aynı konu özet bir şekilde işlenmiştir. M.Ö. 550–540 yıllarına tarihlenen Binici
Ressamı’na ait olan kasenin tondosunda özet bir şekilde yer almaktadır. Merkezde yer
alan çeşme binasının önünde mızrağı, kalkanı ve miğferi ile hazır bir durumda
saklanmış olan Akhilleus betimlenmiştir.
510
Vulci’de bulunmuş M.Ö. 540-530 yıllarına tarihlenen bir siyah figürlü Etrüsk
amphorasının bir yüzünde Polyksena’nın kurban edilmesi, diğer yüzünde Troilos ile
Akhilleus mücadelesi yer almaktadır.
511
Silen Ressamı’nın eserleri arasında yer alan
amphora Louvre Müzesi’nde korunmaktadır. Troilos’un Akhilleus’u fark ettiği ve
kaçmaya çalıştığı an resmedilmiştir. Çıplak Troilos atının üzerinde sağa doğru
kaçmaktadır. Yanında çeşmeye su içirmek için getirdiği ikinci bir at daha vardır.
Troilos’a göre oldukça büyük yapılmış olan Akhilleus miğferli, gövde zırhlı, baldır
zırhlı ve kısa eteklidir. Akhilleus ileri doğru hamle yapmış ve Troilos’un saçından
yakalamıştır. Sahnenin solunda olayın geçtiği yere ifade eden aslan başlı bir çeşme
bulunmaktadır.
M.Ö. 6. yüzyılın 2. yarısına tarihlenen Tori Mezarı (Tomba dei Tori), Tarquinia’daki en
erken resimli mezardır.
512
Hellen mitolojisinden kaynaklanan bir motifi işleyen tek
arkaik mezardır. Akhileus, Apollon kutsal alanındaki bir çeşmenin arkasına saklanarak
Troilos’u öldürmek için beklemektedir. Akhileus solda tepelikli bir Korinth miğferi
giymektedir. Bir elinde mızrak diğerinde kılıç tutmaktadır, kırmızı bir peştamalı vardır.
Troilos çıplaktır ve sadece ayakkabı giymektedir. on modasına göre olan saçları
508
Michaelis 1960, 204-226.
509
Çevirici 2006; Sevinç 1996, 251 vd.; Gilotta 1998, 11 vd.; Steuernagel 1998, 165 vd.; Özgan 2000,
290; Reinsberg 2001, 71 vd.
510
Stibbe 1972, 170, nr. 313. 226; Boitani 1989, 1-19; March 1998, 389.
511
Overbeck 1857, 353, Nr. 24, Taf. 27, 18; Roscher 1909, 2734, Nr. 2; Dohm 1937, 146, Nr. 74;
Hannestad 1976, 61, Nr. 49; Martelli 1987, 152, Nr. 105; Gantz 597-603; von Mehren 2002, 43; Jannot
2005, 194.
512
Poulsen 1922, 9. Steingräber bu mezar için M.Ö. 520 tarihini vermektedir: Steingräber 1986, 317.
291
uzundur elinde sadece iki ata binildiğinde kullanılır bir üvendire (kentron) tutmaktadır.
Atın başının ön tarafında sağ ayağında çift çizginin izleri görülmektedir. Olasılıkla
burada iki at planlanmıştır. Bu resimde figürler orantısızdır. At insan figürlerinden çok
daha büyük yapılmıştır. Doğu etkisi altında bir onia kopyası yaratılmıştır.
Khios’da bulunmuş M.Ö. 6. yüzyılın ilk yarısına tarihlenen chalice üzerinde aynı konu
işlenmiştir.
513
Troilos iki atıyla beraber çeşmeye doğru ilerlemektedir. Çeşme binasının
arkasına saklanmış olan Akhilleus’un gövdesi kalkanının arkasında kalmaktadır.
Başında yüksek sorguçlu miğferi, elinde mızrağı vardır. Akhilleus’un arkasında,
başında hydria taşıyan figür olasılıkla Ployksena’dır.
Batı Anadolu’da Troilos’un Akhilleus tarafından tuzağa düşürülmesi mitosunu
Klazomenai lahitleri üzerinde de bulmaktayız. Bunlardan
zmir 3619
514
Klazomenai’den, Komotini AGK 2011
515
Abdera’dan ele geçmiştir. zmir 3619 lahdinin
siyah figür tekniğinde bezenmiş olan başucunda Troilos’un tuzağa düşürülmesi konusu
yer alır. Sahnenin orta kısmı kırık ve eksiktir. Sağda bir ağacın altında çömelmiş olarak
Akhilleus beklemektedir. Sola doğru dönük olan figür bir dizini yere dayamıştır.
Başında miğferi ve gövde zırhı bulunmaktadır. Bir elinde üzerinde kanatlı at bulunan
kalkanı diğerinde mızrağı vardır. Sahnenin solunda gövdelerinin altı kırık ve eksik olan
dört kadın sağa doğru ilerlemektedir. kinci kadın başını geriye çevirmiş birinci kadınla
konuşur pozdadır. Üçüncü kadın ise başında bir hydria taşımaktadır. Gövdelerinin altı
korunmamış olan diğer figürlerde olasılıkla ellerinde su kapları taşımaktadırlar.
Kadınlar olasılıkla çeşme başına gitmekte olup, biri Polyksena olmalıdır.
Komotini AGK 2011 numaralı Klazomenai lahdinin de siyah figür tekniğinde bezenmiş
olan başucunda Troilos’un tuzağa düşürülmesi konusu uzun bir sahne olarak
betimlenmiştir. Sahnenin solunda Priamos sağa dönük bir şekilde oturmaktadır. Önünde
bir ata binmiş, binicisiz diğer atı yedeğinde götürmekte olan Troilos bulunmaktadır.
Atların altında ise atlarla birlikte ilerleyen köpek yer alır. Troilos’un önünde arka arkaya
dört kadın başları üzerinde taşıdıkları kaplar ile sahnenin ağında yer alan çeşmeye doğru
513
Lemos 1991, 283 no 800 pl. 109-110.
514
Cook 1981, G.7, 36, Pl. 48.1-2.
515
Cook 1981, G.7A, 177, Pl. 77.3.
292
ilerlemektedirler. Sarmaşıklarla çevrili olan çeşmeden bir kadın eğilmiş su
doldurmaktadır. Sahnede Akhilleus yoktur. Diğer betimlerden Akhilleus’un çeşmenin
arkasına saklandığı bilinmektedir. Burada sarmaşıklarla kaplı olan çeşmenin sağ tarafı
tahrip olmuştur. Belki de Akhilleus buraya resmedilmiş idi.
Mellink’e göre, Lykialılar’ın Troialılar ile müttefik olmasından dolayı Kızılbel’de bu
konunun canlandırılmış olması akla yatkındır.
516
Yukarıda incelemiş olduğumuz
örneklerde Troilos’un Akhilleus tarafından tuzağa düşürülmesi sahneleri hemen hemen
birbirlerine yakın kompozisyonlar göstermektedir. Genel ikonografisinde Troilos iki atı
ile sağa doğru ilerlemekte ardından Polyksena gelmektedir. Bazen bir su kabı sahneye
eşlik etmektedir. Akhilleus ise bu grubu mızrak ya da kılıç ile takip etmektedir. Sahneyi
çeşme binası tamamlamaktadır. Kızılbel resminde Polyksena yoktur. Polyksena’nın,
hiçbir iz korunmamış olan 6 no.lu bloğu üzerinde yer alması gerekmektedir. Sahnenin
sol tarafındaki at bacakları ile insan bacakları çeşmeye gelen Troilos ve atına ait
olmalıdır. Sağ tarafta çeşmenin arkasında görünen bacaklar ise Akhilleus’a aittir.
Gerideki duvar örgüsü çeşme yapısını temsil etmektedir. ncelemiş olduğumuz eserlerde
çeşme bazen bir yapı bazen de yeşillikler arasında küçük bir çeşme olarak
betimlenmiştir. Kızılbel’de çeşme, duvar örgüsünden anlaşıldığı üzere oldukça büyük
bir yapıdır. Bu çeşmenin duvar örgüsü açısından en yakın örneğini Tori Mezarı’ndaki
resimde bulmaktayız.
517
Ancak Kızılbel’deki yapı daha da büyük olmalıdır.
Akhilleus’un çeşme yapısının arkasına saklanmasından dolayı yapı genellikle yandan
betimlenmiştir. Kızılbel’de sağdaki figür gerçekten Akhilleus ise burası da çeşmenin
arkası olmalıdır. Dolayısıyla Troilos’un gelmekte olduğu sol taraf, çeşmenin ön tarafı
olmalıdır. ncelediğimiz eserlerde yandan gösterilen çeşme yapısının ön tarafında bir
sütun bulunmaktadır. Kızılbel’de yapının ne sağında nede solunda bir sütuna ait
herhangi bir iz görülememektedir (Lev. 28: c). Soldan gelen Troilos çeşme binasının
önündedir. Bu da çeşme yapısının yandan değil cepheden resmedilmiş olduğu fikrini
akla getirmektedir. Komotini
518
Klazomenai lahdinde, “Troilos chalice”inde
519
,
516
Mellink 1998, 58.
517
Poulsen 1922, 9.
518
Cook 1981, Pl.77.3.
519
Lemos 1991, pl. 109-110.
Dostları ilə paylaş: |