284
derin khiton katları kısmen görülebilmektedir. Bu katlardan ve ayakların duruşundan
anlaşıldığına göre figür, dizleri karnına çekik bir şekilde yerde oturmaktadır. Kalan
izlere göre sağ kolu ileri uzatılmıştır. Kanatlar ayağının yanında aşağı doğru sarkıktır.
Medusa’nın kesik boynundan çıkmakta olan çıplak bir genç olarak tasvir edilen
Khrysaor’un ayakları hala gövdenin içindedir (Lev. 27: a). Figürün teni koyu aşıboyası
(okra) rengindedir. Sol tarafa dönük olarak gösterilen figürün omuzları profilden ve öne
doğru uzattığı kolları dirsekten kıvrık şekilde betimlenmiştir. Uzun lüle şeklindeki
saçlar omuz üzerine dökülmektedir.
Khrysaor arkasında Pegasos ile genç bir at olarak gösterilmiştir. Atın beyaz gövdesinin
konturları siyah ve kırmızı renklerde yapılmıştır. Toynakları mavi renkte olan ön
bacaklar ileri doğru uzatılmıştır. Lila rengi yele siyah konturludur. Pegasos’un arka
tarafında ise sadece çizgiler halinde izler korunmuştur.
Medusa’nın başının kesilmesi sahnesi taş klinenin ayak tarafında yer almaktadır.
Mellink’e göre doğum ve ölümden sonraki hayatın sözünü veren sahne buraya Kızılbel
savaşçısı için iyi bir ölüm sonrası hayatın sembolik referansı olarak konmuş
olmalıdır.
486
Gorgon frizi boyut açısından da vurgulanmıştır. Gorgonlar ve Medusa
mezardaki en büyük tek figürlerdir. Doğum sahnesi minyatür boyutunda olmasına
rağmen mezardaki konumu önemlidir ve kafası kesilmiş Medusa’nın üzerinde görkemli
bir görüntü sergilemektedir.
Medusa’nın Perseus tarafından başının kesilmesi sahnesi vazo resimlerinin yanı sıra
mimari ile bağlantılı taş eserler üzerinde de karşımıza çıkmaktadır. M.Ö. 580 yıllarına
tarihlenen Korfu Artemis Tapınağı’nın batı alınlığında Perseus’un Medusa’nın başını
kesmesi sahnesi vardır.
487
Olasılıkla antik Hellen sanatının en erken kireçtaşı alınlık
kabartmasıdır. Medusa merkezde sağa doğru dizkapağı koşusu yapar durumdadır, sağ
tarafta Khrysaor yer almaktadır. Sol tarafta ise korunmamış olan Pegasos
bulunmaktadır. Burada olayın kronolojik gelişmesinde bir hata vardır. Medusa’nın
486
Mellink 1998, 54.
487
Boardman 2001, fig. 187; Rodenwalt 1939; Lullies – Himmer 1960, pl. 16-19; Schefold 1966, 52 vd.
285
başının kesilmeden Khrysaor ve Pegasos’un doğması mümkün değildir. Medusa’nın iki
yanında yüzleri cepheden iki panter oturmaktadır. Alınlığın iki köşesinde ise tamamen
farklı iki konu işlenmiştir.
Selinus C Tapınağı’nın metoplarından birinde Perseus’un Medusa’nın başını kesme
mitosuna yer verilmiştir.
488
Sağ tarafta Medusa dizkapağı koşusu yapar şekildedir. Baş
ve gövde cepheden, bacaklar profilden gösterilmiştir. Hemen solda Perseus sol eliyle
Medusa’nın başını tutarken sağ eliyle de boğazını kesmektedir. Perseus’un başı
cepheden, bacakları ise profilden yapılmıştır. Perseus’un hemen arkasında ayakta
Athena bulunmaktadır. Medusa’nın başının hemen kesilmemiş olmasına karşın küçük
bir kanatlı at olarak gösterilen Pegasos Medusa’nın kucağında yer almaktadır.
Bu sahne, Kıbrıs’ta bulunmuş kireçtaşından Golgoi lahdinin kısa kenarında da çok daha
iyi betimlenmiştir.
489
Perseus Medusa’nın kafasını kesmiş oradan ayrılmaktadır. Sol
tarafta kafası kesilmiş Medusa sola dönük dizleri bükük şekildedir. Gövdesi cepheden
bacakları profilden gösterilmiştir. Kesik olan boynundan solda Khrysaor, sağda Pegasos
çıkmaktadır. Olay yerinden ayrılan Perseus’un bir elinde orak biçimli bıçak diğer elinde
ise Medusa’nın kafasını koyduğu çanta bulunmaktadır.
Medusa mitosu M.Ö. 370 yılında yapılmış Lykia Bölgesi’nde Limyra’daki Perikles
Heroonu kuzey alınlığının akroterinde de karşımıza çıkmaktadır. Burada Medusa’nın
başını tutan Perseus heykel grubu yer almaktadır.
490
Başı kesik Medusa yerde yatmakta,
Perseus elinde havaya kaldırdığı Medusa’nın başı ile koşmaktadır. Köşe akroterlerinde
ise iki Gorgon bulunmaktadır. Ancak, Kızılbel’e göre geç bir tarihe ait olan Medusa-
Perseus betimi, oldukça farklı bir kompozisyon anlayışına sahiptir.
491
Perseus ve Medusa mitosu Attika siyah figür sanatçıları tarafından da sevilerek
kullanılan konulardan olmuştur. Ancak Attika’da Medusa’nın başının kesilmesi sahnesi
488
Giuliani 1979, 15 vd., Taf.4.1.
489
di Cesnola 1878; Myres 1909, 1-4, pl. 1-6; Myres 1914, 226-229; Vermeule 1974, 287-290; Tuplin
1996, 50; Littauer – Crouwel 2002, 155; Dentzer 1982, no. R 6, Pl. 31 fig. 188.
490
Borchhardt 1993, taf. 18.
491
Mellink 1998, 57.
286
yerine kaçan Perseus’u takip eden Gorgonlar sahnesi daha çok tercih edilmiştir.
492
Bu
kompozisyonu en erken örneklerinden biri olan M.Ö. 7. yüzyılın sonlarına tarihlenen
Nessos Ressamı’nın isim vazosunda görmekteyiz.
493
Perseus sahnede yoktur. Solda
başı kesik Medusa, kanatları kapalı olarak diz çökmüş durumdadır. Önünde iki kardeşi
diz kapağı koşusu yapar şekilde sağa doğru koşmaktadır. Baş ve gövdeleri cepheden
bacakları profilden gösterilmiştir.
Nessos Ressamı’nın en yakın takipçisi olan Gorgon Ressamı
494
isim vazosu Medusa
mitosunun yer aldığı en tanınan vazodur. M.Ö. 600-580 yıllarına tarihlenen Dinos
üzerinde yer alan sahnede sağda başı kesilmiş Medusa yere düşmek üzeredir. Önünde
iki kardeşi Perseus’un arkasından koşmaktadır. Burada Medusa’nın kanatları açıktır.
Gorgonlar alıştığımız üzere baş ve gövdeleri cepheden bacakları profilden
gösterilmiştir. Perseus önde kanatlı ayakkabıları, kısa khitonu ile hızlı bir şekilde
kaçmaktadır.
1900 yılı kazılarında G. Sotiriadis tarafından Aitolia’daki Thermos Apollon kutsal
alanından üzerleri resimli pişmiş toprak levhalar, açığa çıkartılmıştır.
495
C Tapınağı
olarak adlandırılan tapınağın doğu cephesinden, parçalar halinde altı adet terrakotta
levha bulunmuştur. Üst kenarın mihverli kapanmasından, yapıldıkları dönemde ahşap
bir yüzeye raptedildikleri anlaşılmaktadır.
496
Stilistik olarak Korinth sanatıyla
yakınlıklar gösteren metopların birinde kaçmakta olan Perseus betimi vardır. Perseus
metopunda
497
iki kenarda bir bant halinde rozet dizisi yer almaktadır.
498
Metop üzerinde
tek başına Perseus sağa doğru koşar durumda resmedilmiştir. Baş ve bacaklar sağ
profilden gövde cepheden gösterilmiştir. Gerideki sağ kolunun altında omzuna astığı
çantanın içinden Medusa’nın gözleri görülmektedir. Başında şapkası, kısa tuniği ve
Hermes’in kanatlı ayakkabıları vardır.
492
Boardman 2003, 227.
493
Boardman 2003, 15, fig. 5.2.
494
Boardman 2003, 17 vd., fig. 11.1-2.
495
Sotiriadis 1900, 162-211; Sotiriadis 1902, 172-181; Sotiriadis 1903, 71-96.
496
Koch 1996, 123.
497
Atina Milli Müze, Env. No. 13401.
498
Koch 1996, 142 vd, res. 47 vd, 59 vd, 84.
Dostları ilə paylaş: |