287
M.Ö. 560-525 yılları arasında eser vermiş olan Amasis Ressamı’nın
499
bir olpesi
üzerinde, nadir resmedilen Medusa’nın başının kesilme anı görülmektedir.
500
Solda
Perseus bir eliyle Medusa’nın başını tutarken diğer eliyle de bıçağını boynuna
dayamıştır. Perseus kanatlı ayakkabıları kısa tuniği ve görünmezlik şapkası ile
betimlenmiştir. Sağda Medusa alışık olduğumuz tarzda baş ve gövdesi cepheden,
bacakları profilden resmedilmiştir. Perseus Medusa’nın taşlaştıran bakışlarından
kaçmak için geriye doğru bakmaktadır. Burada Selinus C tapınağının metopundaki
kompozisyonun benzeri görülmektedir.
Kızılbel örneğinde de Perseus Medusa’nın başını kesmiş ve kaçarken gösterilmiştir.
Golgoi lahdi
501
Medusa’nın başından çıkmakta olan Khrysaor ve Pegasos ile Kızılbel
örneğine anlam olarak en yakın sahnedir. Kızılbel’de Perseus silinmiştir. Bu betime
göre Kızılbel’de de kaçmakta olan Perseus’u, elinde orak biçimli bıçağı ve Medusa’nın
kesik başını koyduğu çantası ile bir betimlemesini beklemek yanlış olmayacaktır.
7.7.2. Troilos:
Kızılbel güney duvarının IV. frizinde (Lev. 25: a) Hellen mitolojisinden alınmış olan
Troilos’un pusuya düşürülmesi konusu işlenmiştir.
502
Sahnenin solunda bir ata ve bir
duvarın önünde duran erkek figürüne ait bacaklar korunmuştur (Lev. 28: c, d). Sağ
tarafta ise sola doğru koşan büyük bir erkek figürüne ait ayaklar (Lev. 29: b)
görülmektedir. Gövdesi beyaz, kuyruk ve yele mavi toynaklar kırmızı olan atın ayakları
ile baş kısmını üst konturu korunmuştur. Duvarın ön tarafında sağa doğru yürüyen
ayaklar atı yularından çeken erkeğe ait olmalıdır. Çıplak ayaklarının üst tarafında baldır
kemiği koruyucusu vardır. Duvardan sadece üç sıra blok taş örgüsü korunmuştur.
Duvar 8 no.lu bloğun yarısından itibaren başlamakta ve 7 no.lu blokta sonlanmaktadır.
499
Karouzou 1956; Bothmer 1985.
500
Boardman 2003, 54, fig. 80.
501
di Cesnola 1878; Myres 1909, 1-4, pl. 1-6; Myres 1914, 226-229; Vermeule 1974, 287-290; Tuplin
1996, 50; Littauer – Crouwel 2002, 155; Dentzer 1982, no. R 6, Pl. 31, fig. 188.
502
Bu frizin sağ kenarında bu mitostan farklı bir grup yer almaktadır. Korunan izlerden anlaşıldığı üzere
güreşen bir çift erkek figürü ve seyirciler bulunmaktadır. Sahne bu iki figürden sonra başlar.
288
Arada kalan 6 no.lu blok üzerinde herhangi bir iz korunmamıştır. Çok az izin
korunduğu 6 no.lu bloğun üst tarafında bir figüre ait olabilecek izler görülebilmektedir.
Duvardan sonra büyük bir erkek figürüne ait sola doğru koşan ya da çömelmiş iki ayak
görülmektedir. Ayaklar dizlerin alt kısmına kadar uzanan beyaz bir pelerinle örtülüdür.
Pelerinin üzerinde yeşil, lila ve pembe renklerden oluşan dama tahtası bezemesi
görülmektedir. Bu bezeme olasılıkla figürün elinde tuttuğu kalkana aittir. Figüre ait
başka iz yoktur.
Troia savaşının anlatıldığı liada’da Troilos’un Akhilleus tarafından öldürülme mitosu
yer almamaktadır. liada’da Troilos’un adı sadece Priamos’un, kaybettiği oğulları
arasında geçmektedir.
503
Troilos’un Akhilleus tarafından öldürülmesi mitosu Kypria’da
yer almaktadır.
504
Bu konu aynı zamanda Sophokles’in günümüze ulaşmamış bir
eserinde işlenmiştir. Troilos’un Akhilleus tarafından tuzağa düşürülerek öldürülmesi
antik kaynaklarda fazla yer almamasına karşın Attika vazoları üzerinde sıklıkla
betimlenen bir konu olmuştur.
Bu mitosun en geniş anlatımını François vazosu üzerinde bulmaktayız.
505
M.Ö. 570
yılından hemen sonraya tarihlenen François vazosu, çömlekçi Ergotimos, ressam
Kleitias imzalarını taşır. Vazonun gövdesi, boyun ve ayak kısmı altı sıra figürlü friz ile
bezelidir. Vazonun gövde kısmının ortasındaki frizin bir yüzünde Hephaistos’un
dönüşü, diğer yüzünde ise Troilos’un Akhilleus tarafından takibi ve öldürülmesi
işlenmiştir.
François vazosunda süregelen olaylar zinciri, bir frizde anlatılmaya çalışılmıştır. Troilos
olarak tanımlanan genç, at sırtında, yanında binicisiz bir at ile sağa doğru dörtnala
ilerlemektedir. Figürü, elinde mızrağı ile Akhilleus kovalamaktadır. Frizin sol kenarında
çeşme yapısı sağ kenarında ise Troia surları yer alır. Troilos’un atının altında yere
503
liada XXIV. 257.
504
Troia savaşlarını Homeros’tan sonra konu alan kaynaklar, Epik Kyklos (Destan Çemberi) olarak
adlandırılmaktadır. Epik Kyklos’da yer alan şiirler savaşın diğer yıllarını ve başka kahramanların evlerine
dönüş hikayeleri anlatmaktadır. Günümüze ulaşamamış olan bu eserler: Miletos’lu Arktinos’un, Iliou
Persis
ve Aethiopis’i; Kıbrıslı Stasinos’un (?) Kypria’sı; Lesboslu Leskhes’in Ilias Mikra’sı; Troizenli
Hagias’ın (Agias?) Nostoi adlı eseri ile Kyreneli Eugammon’un Telegonia’sından oluşmaktadır.
505
Boardman 2003, 31, fig. 46.5; Simon 1976, 69-77, Taf. 52-57; Cristofani 1981.
289
düşmüş bir hydria görülmektedir. Atın hemen önünde Polyksena koşmakta, Troia
surları önünde ise bir tabure üstünde oturan Priamos görülmektedir. Danışman Antenor
Priamos’a doğru yürümektedir. Surun kapısından ise Hektor ve Polites çıkmaktadır.
Akhilleus’un arkasında Athena, Thetis ve Hermes yer alır. Çeşme yapısının yanında
Rhodia adlı bir kadın halen su doldurmakta olan Troialı bir gencin dikkatini çekmeye
çalışmaktadır. Çeşme binasının arkasında ise Apollon yer almaktadır.
Akhilleus’un Troilos’u öldürmek amacıyla pusuya yatmış ilk betimi M.Ö. 6. yüzyılın
ilk çeyreğine tarihlenen, Timonidas imzalı Korinth vazosunda görülür.
506
Atina Milli
Müze’de korunan vazoda sakallı ve çıplak olarak betimlenen Troilos yedeğinde tuttuğu
iki at ile çeşmeden su doldurmakta olan Polyksena’ya doğru yaklaşmaktadır. Akhilleus
ise çeşmenin arkasında çalılıkların içinde pusuya yatmış durumdadır. Korinth miğferi
giymiş ve baldır zırhı takmış olan Akhilleus, elinde kalkanı ve mızrağı ile çömelmiş
durumdadır. Troilos’un arkasında çeşmeden doldurduğu kabı başının üstünde taşıyarak
uzaklaşan bir kadın figür yer almaktadır. Sahnenin en solunda ise Priamos ve başka bir
figür yer alır.
Attika betimlerinde Troilos iki atını çeşmeye su içirmek için götürmektedir. Genellikle
atlardan birine binmiş durumda tasvir edilir ve yanında da Polyksena bulunmaktadır.
Londra B76 Ressamının
507
boyadığı boyunlu amphoranın gövdesi üzerinde sağda
Troilos iki atıyla birlikte gelmekte, ortadaki çeşmede Polyksena elindeki kabına su
doldurmaktadır. Solda çeşmenin arkasında diz çökmüş Akhilleus kalkanı, mızrağı ve
miğferi ile saklanmaktadır. Çeşmenin üstünde bir kuş yer almaktadır. Bu kuş büyük
ihtimalle Apollon’un kuzgunudur ve yakında olacaklara dair kehaneti simgelemektedir.
Aynı zamanda da bu figür, hikayedeki Apollon’un rolünü işaret etmektedir. Polyksena,
Troilos’un Akhilleus tarafından öldürülmesi sahnesinin değişmeyen karakteri olarak yer
almaktadır. Kaybolmuş başka bir kitap olan Iliou Persis’te Troia’nın düşmesinden sonra
506
Beazley 1916, 136-139; Cook 1997, 58, pl. 12b; Vollkommer 2004, 475.
507
Boardman 2003, 36, fig. 55.
Dostları ilə paylaş: |