305
başarılı olamamış, teknik bir hataya düşmüştür. Ayrıca, özelikle sağdan birinci
kadınının
551
tuttuğu paryphe meander bezemelidir.
Yukarıda ele alınan veriler yardımıyla Kızılbel resimlerini M.Ö. 6. yüzyılın ortalarına
tarihlemek uygun olacaktır. Diğer yandan Kızılbel duvar resimlerinde hiçbir şekilde
Pers etkisinin görülmemesi ve baskın on etkisi mezar odasının Perslerin Anadolu’ya
gelmesinden (M.Ö. 547/6) hemen önce inşa edildiğini düşündürmektedir.
Karaburun II mezarının ikonografisi Kızılbel’e göre çok daha nettir. Batı duvarındaki
kline sahnesinde, kuzey duvarındaki savaş sahnesinde ve güney duvarındaki ekphora
sahnesinde Persli öğeler yadsınamayacak kadar çok ve baskındır. Bu sahnelerdeki
figürler Arkaik gelenekte, zemin çizgisi üzerinde tek bir yöne doğru hareket etmektedir.
Ancak figürlerin çizim tekniği ve renklerin kullanımı Kızılbel’e göre çok daha ileridir.
Günümüze kadar iyi korunmamış olmasına rağmen kline sahnesinde yer alan mezar
sahibi işlemeli beyaz tuniği ve mavi himationu ile oldukça dikkat çekicidir (Lev. 30).
Mezar sahibi, başının üzerinde kırmızı-mavi renklerde dama tahtası desenli diademi,
kulağındaki halka formlu küpesi, sol kolundaki iki ucu aslan başlı bileziği ve ucu
tuniğin altında kaybolan ince kırmızı kolyesi ile oldukça süslüdür. Solda yer alan iki
hizmetkar, dar ve süssüz elbise giymektedirler. Benzer tipteki basit kıyafetli figürler
Persepolis’te armağan taşıyıcılar ile Ksanthos’daki Payava lahdindeki figürlerde
görülmektedir. Sağda yer alan kadın ise kırmızı khiton ve mavi himation giymektedir.
Sahneye renk dağılımı açısından bakıldığında ortadaki vurgulu figürü dengelemek için
sol taraftaki figürün elbisesi tamamen kırmızı renkte yapılmıştır. Bu figürü dengelemek
için ise sağdaki kadın figürü khitonu kırmızı renklidir. Ancak mezar sahibine yakın
pozisyonda durması nedeniyle mavi himationu, khitonunu örterek onun baskın kırmızı
rengini dengelemektedir. Böylece sahnenin ton ağırlığının sağa doğru kayması
engellenmiş olmaktadır.
551
Sağdan üçüncü kadının önüne doğru uzandığı kolu görülebilmektedir. Diğer kadınların ise burada
detayları korunmadığı kesin bir şey söylemek mümkün değildir. Ancak her dört figürde benzer şekilde bir
elleri başlarına doğru uzanmaktadır. Dolayısıyla diğer elleriyle de eteklerinin ön kısmını tuttuklarını kabul
etmek yanlış olmayacaktır.
306
Güney duvardaki cenaze alayı büyük bir ağır başlılıkla ilerlerken kontrast olarak kuzey
duvarda savaşın en şiddetli anı canlandırılmıştır. Ekphora sahnesindeki figürler arka
arkaya ağır başlı bir şekilde yürümektedir. Yan yana ilerleyen figürlerde Kızılbel
örneğinden farklı olarak gerideki öndekinin gölgesi şeklinde olmaktan çıkmış, farklı bir
birey olarak algılanabilmektedir. Özellikle tahtlı arabanın arkasından gelen iki
hizmetkar benzer pozda ve giyinişte olmalarına karşın özenli çizimleri ve
kıyafetlerindeki renklerin doğru kullanımı ile yan yana yürüyen iki farklı insan etkisi
yaratmıştır (Lev. 35: c). Ayrıca bu iki figür kemerli burun yapılarıyla diğer figürlerden
de ayrılmaktadırlar. Aynı mezarın at çizimlerinde ise aynı başarı görülmemektedir.
Yandaki at diğerinden sadece baş kısmında net bir şekilde ayrılmaktadır. Gövde ve
ayaklarda ise öndekinin gölgesi olma durumu devam etmektedir. Şiddetli geçen savaş
sahnesinde yan yana figürler yerine daha inandırıcı olan ikili mücadeleler tercih
edilmiştir. Bu ikili mücadelelerde iyi düşünülmüş kompozisyon içersinde figürlerin
birbirleriyle olan organik bağları son derece başarılı bir şekilde verilmiştir. Bu sahnenin
ortasında yer alan Pers komutanı (Lev. 32: b), ikonografi bölümünde incelendiği üzere,
Akhaemenid Dönem mezar stellerinde de karşımıza çıkmaktadır. Elmalı’dan gelen
M.Ö. 4. yüzyılın ortalarına tarihlenen ikiyüzlü stelin
552
bir yüzünde at üzerindeki Pers
figürü elindeki mızrakla atın altına doğru uzanan düşmanını öldürmektedir. Bu
kompozisyon Karaburun II’de gördüğümüz kompozisyonun biraz daha gelişmiş halidir.
Benzer şekilde Nereidler Anıtı’nın arşitrav bloklarındaki savaş sahnesinde yer alan
süvariler Karaburun II’de görülen atlı figürü ile aynı pozdadır.
553
Atın altındaki ölü
savaşçı ise Tatarlı kompozisyonunda karşımıza çıkmaktadır. M.Ö. 360-350 yıllarına
tarihlenen Manisa 6226
554
envanter nolu mimari bloğun üzerinde ki savaş sahnesinde
yerde yatan figür Tatarlı savaş sahnesinde yerde yatan figür ile büyük benzerlik
göstermektedir. Bu vurulmuş insan figürünün bir başka betimini M.Ö. yaklaşık 525
yıllarına tarihlenen Delphi’deki Siphnoslular’ın Hazine binasının kuzey frizinde
552
Ridgway 1997, 3 vd., pl. 2 a-d.
553
Bruns 1987, 35 vd., Taf. 4-7;
554
Polat 1998, 82., Lev. IIb, çiz. IV.
307
bulmaktayız. Burada Gigantlar’la tanrıların arasında geçen savaşta dev Ephialtas
vurulmuş yerde yatmaktadır.
555
Karaburun II’de Hellenler ile Persler, Tatarlı’da skitler ile Persler arasındaki savaş
556
canlandırılmaktadır. Her iki sahnenin ortasında Pers komutanı, hasmı üzerinde galip
gelmiş olarak gösterilmiştir. Tatarlı savaş sahnesinin merkezindeki komutan (Lev. 46: a,
b) ile sahnenin en solundaki yaya olarak ok atan iki figür (Lev. 45: a) hariç tüm Persler
atlı olarak betimlenmiştir. Pers savaşçılarından atlı olanlar tiara başlık takmaktadır.
Ayaklarında ise skit tipi pantolon vardır. Savaş sahnesinde yaya olarak betimlenmiş üç
figür başlarındaki surlu taç ve kıyafetleri ile Apadana
557
kabartmalarında görülen kral
figürünün neredeyse birebir kopyasıdır. Tatarlı savaş sahnenin ortasında hasmını
öldüren figürün kıyafet ve duruş açısından yakın bir benzeri Persepolis kabartmalarında
karşımıza çıkmaktadır. Bu sahnede Kserkses kanatlı bir aslanı bıçaklarken
betimlenmiştir.
558
Ayrıca düşmanını yenmiş bir şekilde gösterilen Dareios tarafından
yaptırılan Bisütun kabartmasında da
559
aynı pozu görmekteyiz. Bunun yanı sıra
figürlerin başında yer alan surlu taç Akhaemenid krallar ve kralın izini ile yöneticilerin
taktığı bir tip kidaristir.
560
Karaburun II’nin güney duvarında (Lev. 34: a, b) ve Tatarlı doğu duvarı birinci kalas
üzerinde (Lev. 43: b) ekphora sahnesi bulunmaktadır. Her iki resimde de ortak nokta
cenazenin taşındığı üzeri kubbe şeklinde biten arabadır. Tatarlı resminde cenaze arabası
arkasından üç kadın gelmektedir (Lev. 44: c). Bu figürlerden öndeki bir eliyle arabaya
dokunmaktadır. Benzer şekilde Anadolu-Pers geleneğinde M.Ö. 6. yüzyılın sonlarına
tarihlenen Bursa 8500
561
stelinde Ekphora sahnesinde arabayı üç kadın takip etmektedir.
M.Ö. 5. yüzyılın ortalarına tarihlenen stanbul 5763
562
stelinde arabayı iki kadın takip
etmektedir. Öndeki kadın arabaya dokunurken arkadaki kadın ise yukarı kaldırdığı
555
Boardaman 2001, fig. 212.1
556
Summerer 2005, 135; Calmeyer 1993, 14-15; Borchhardt 2002, 95.
557
Schmidt 1953, pl. 51, 57, 72.
558
Kuhrt 1995, 679, fig. 45.
559
Jacobs 1987, Taf. 3.1.
560
Thomson 1965, 125-126, fig. a-h.
561
Altheim-Stiehl 1983, taf. 1-2, 1 vd.; Gall 1989, 143 vd.; Tappeiner 1986, 81 vd.; Jacobs 1987, Taf.
13/3; Nollé 1992, 19 vd.; Polat 1998, 13 vd.
562
Polat 1998, 24 vd.; Dentzer 1969, 195-232, fig. 2.
Dostları ilə paylaş: |