Mövzu Turizm resurslarının öyrənilməsinin elmi-nəzəri əsasları Plan: 1
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
152 Xaçmaz və Dəvəçidəki termal sulardan ibarətdir. Ölkədə bu suların ümumi debeti 3,2 min l / sutka təşkil edir. Qeyd olunan mineral sular yayıldığı ərazilərdə balneoloji kurortlar əsasən müxtəlif uroloji xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunur. Hidrokarbonatlı sular yayıldığı ərazilərin coğrafi şəraitindən asılı olaraq kompleks turizm məqsədilə istifadə olunur. Belə ki, Bolqarıstanda 33000 yerlik müalicəvi sanatoriyaların əksəriyyəti bu suların baxasında yaradılıb. 2. Sulfidli və hidrogensulfidli termal sular. Bu tipli termal sular Rusiyanın şimali Qafqaz bölgəsində, Krımda, Balkan yarımadasında daha çox yayılıb. Bu sularda temperatur 16 – 25 0 s – dən yüksək olur (bəzi sularda 80 0 s - ə çatır). Termal suların əsas müalicəvi xüsusiyyətlərinə dəri, dayaq – hərəkət orqanları, əsəb xəstəliklərinin müalicəsi daxildir. Hidrogensulfidli sulardan müxtəlif dərmanların hazırlanmasında da istifadə olunur. Bu mineral – termal sular Fransa, Böyük Britaniya, Şimali Qafqaz, Ukrayna və s. ölkələrdə yayılıb. Azərbaycanda ən çox hidrogensulfidli kükürdlü sular Abşeron və Lənkəran bölgəsində yayılıb. Ölkədə fəaliyyət göstərən kurortlardan 3200 yerlik bu suların bazası əsasında fəaliyyət göstərir. Hidrogensulfidli suların digər əhəmiyyətinə kimya sənayesində və müalicə palçıqları ilə birlikdə vanna müalicəsində istifadə olunmasıdır. 3. Yodlu – bromlu termal sular. Bu suların yayılması əsasən neftli – qazlı ərazilər üçün səciyyəvidir. Bu növ termal suların ümumi 153 debiti 8 mln l /sut. qədər qiymətləndirilir. Əsas yayıldığı ərazilərə ABŞ – ın Meksika sahili, Şimali Afrika ölkələri, İtaliyanı, həmçinin Azərbaycanı da aid etmək olar. Bu termal sulardan istifadə müalicəvi xarakterinə görə digərləri ilə müqayisədə azlıq təşkil edir. Bunun da səbəbi qeyd olunan termal sularda digər qarışıqların çox olmasıdır. 4. Xloridli və ayrıca tərkibində karbon qazının üstünlük təşkil etdiyi sular. Bu sular minerallaşma dərəcəsinin yüksək olmasına görə digər sulardan üstündür. Bu suların bəzilərinin tərkibində hidrogen, kalsium, karbon qazının üstün olması müalicə əhəmiyyəti ilə yanaşı süfrə suyu kimi istifadə olunmasına şərait yaradır. Qeyd olunan mineral suların tərkibinə maqni və kalsi tərkibli kimyəvi birləşmələrin çox olması onların müalicəvi xüsusiyyələrini artırmış olur. Bu suların ümumi debiti 500 mln l/sut çox qiymətləndirilir. Yayıldığı əsas ərazilərə Rusiyanın Şimali Qafqaz bölgəsi 125 mln l/sut, Türkiyə, Çexiya, Slovakiya,Ukraynanın Karpat hissəsi,Fransa,İtaliya və s. qeyd etmək olar. Azərbaycandakı bu mineral sular Kiçik Qafqaz və Naxçıvanda yayılıb. Mineral və termal sularla yanaşı müalicəvi palçıq vulkanları, baleoloji əsas təbii bazasını təşkil edir. Belə kurortlar Gürcüstanda, Rumıniyada, Yeni Zelandiyada, Ukrayna, ABŞ və Azərbaycanda fəaliyyət göstərir. Dünyada mövcud olan palçıq vulkanlarının ümumi ehtiyyatı 1,3 mlrd km 3 təşkil edir. Azərbaycanda müalicəvi palçıq vulkanları Abşerondakı Böyük Ş or, Masazır göllərində yayılıb. Bu müalicəvi palçıqların bazasında 154 ölkəmizdə ayrıca müalicə mərkəzləri təşkil olunmasa da müxtəlif sanatoriyalarda istifadə olunur. 2. Mineral və termal sular turizm ehtiyatı baxımından qiymətləndirilərkən nəzərə alınan əsas amillərə onun debiti, müalicəvi xüsusiyyətləri və digər təbii komplekslərlə birgə istifadə imkanları daxildir. Mineral suların ümumi sutkalıq debiti min litrdən çox olursa istifadə üçün yararlı sayılır. Bununla yanaşı mineral və termal suların yayıldığı ərazilərin təbii şəraiti, onlardan istifadə imkanlarına təsir etmiş olur. Mineral və termal suların ətrafında digər turizm ehtiyatları mövcuddursa, onların kurort – turizm baxımından mənimsənilməsi daha çox effektiv sayılır. Mineral və termal suların qiymətləndirilməsində müalicəvi xüsusiyyətləri onların müxtəlif xəstəliklərin müalicəsində tətbiq olunması ilə bağlıdır. Mineral suların tərkibinin müxtəlifliyi, digər zərərli qarışıqların az olması, antropogen təsirə məruz qalmaması ondan istifadənin əhəmiyyətin artırmış olur. Mineral və termal suların digər təbii komponentlərlə əlaqəsini aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq olar: 1. Mineral və termal suların yayıldığı ərazilərdə landşaft ekzotikliyi ilə seçilən təbii komponentlərin olması. Balneoloji kurortların digər təbii və antropogen ehtiyatlardan birgə istifadə olunması mehmanxana tipli balneoloji kurortların yaradılması üçün yaralıdır. Belə ki, balneoloji kurortlar landşaft ekzotikliyi ilə seçilən 155 ə razilərdə daha çox tikilir və onun kompleks kurort – turizm xidmətləri göstərmək imkanları artır. 2. Mineral və termal suların yerləşdiyi coğrafi şəraitin əlverişli olması turizm infrastrukturunun yaradılması baxımından münbit şə rait yaradır ki, bu da ehtiyatların kompleks istifadəsinə imkan verir. Balneoloji turizm ehtiyatlarının coğrafi şəraiti dedikdə onu əhatə edən təbii landşaftla yanaşı, sosial – iqtisadi infrastruktur sahələrinin mövcudluğu, digər təbii – antropogen turizm resursları ilə birgə istifadə imkanlarının nəzərə alınması daxildir. əksər balneoloji turizm ehtiyatlarından istifadə də əsas meyarlardan biri digər turizm ehtiyatlarından birgə istifadə etmək imkanlarıdır. Buna görə də əksər Avropoa ölkələrində balneoloji kurortların təşkilində təbii mühitin saflığı və müxtəlifliyi nəzərə alınmaqla yanaşı, yerləşdiyi ərazinin təbii müxtəlifliyindən, antropogen turizm ehtiyatlarından istifadə etməklə istirahət və dərketmə turizminin inkişafına şərait yaratmış olur. Burada istehsal olunan mineral süfrə suyu isə bütün Avropada məşhurdur. 3. Ərazinin mənimsənilməsinin əsas xüsusiyyətlərindən olan ehtiyatların yayılması balneoloji kurort baxımından qiymətləndirilərkən ətraf mühitin sağlamlığının qorunmasıdır. Yəni ə gər təbii ehtiyatlardan istifadə mineral və termal suların tərkibinin dəyişməsinə, çirklənməsinə şərait yaratmamalıdır. Bununla yanaşı balneoloji kurortlarda yaşıllıq norması digər istirahət – turizm mərkəzlərindən yüksək olur. Belə ki, balneoloji kurortlarda yaşıllıq Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|