Мяммядова Нцшабя Мащмудова Кюнцл Бящрямова Севил
Yüklə 24,51 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4. İNSAN HÜQUQLARI
- BMTnin binası LAYİHƏ 52
- İNSaN HüQUQLaRI Maddi hüquqlar Mülki hüquqlar Siyasi hüquqlar Mədəni hüquqlar
- Prosessual hüquqlar LAYİHƏ 53
- Maddə 2. Yaşamaq hüququ
- Maddə 27də
50 İnsanların hüquqlаrı daim qorunur və ya pozulmuş hüquq ların müdafiəsi üçün daim mübarizə aparılır. İnsan hüquqları insanın əsas tələbatları ilə bağlıdır. İnsanın tələ batları yalnız sağ qalıb yaşamaq ehtiyacı ilə məhdudlaşmır, bu anlayış daha genişdir. Bu tələbatlar insanın həm maddi, həm də mənəvi cəhətdən ləyaqətlə yaşamasını təmin etməklə bağlıdır. 4. İNSAN HÜQUQLARI Ulu öndər Heydər Əliyev söyləmişdir: “İnsan hüququ hər bir insanın hüququdur, eyni zamanda hər bir xalqın hüqu qudur”. “Hüquq” ərəb dilində “haqq” sözünü ifadə edir. İnsan hüquqları ideyasının tarixi qədim dövrlərə gedib çıxır. Qədim zamanlardan başlayaraq insanlar elə bir döv lət modeli yaratmağa çalışmışlar ki, o, insan ləyaqətinə hörmət prinsipi üzə rində qurulmuş olsun. LAYİHƏ 51 İnsana hörməti və onun azadlığını təmin edən bir döv lətin yaradılması ideyası müasir dövrdə əsas insan hüquqları anla yışını formalaşdırdı və həyatımızın əsas hissəsinə çev rildi. İnsan haqlarının qorunması məsələsi, demək olar ki, dün yanın bütün ölkələri tərəfindən qəbul edilir. Bu anlayış insan haq ların dan suiistifadə hallarına əsas verir və onlara qarşı hərbi və iqtisadi təzyiq göstərmək üçün istifadə edilir. İnsan haq ları anlayşına hələ Fransada 1789cu ildə qəbul edilmiş “İnsan və vətəndaş hüquqları haqqında bəyannamə”də rast gəlinir. Əsas hüquqlara və beynəlxalq razılaşmalara əsaslanaraq konstitusiyada insan haqları inkarolunmaz bir hüquq kimi qəbul edilmişdir. Beynəlxalq aləmdə insan haqları BMTnin bəyannaməsi ilə qanuniləşdirilmişdir. İnsan haqları çox hallarda bütün insanların eyni haqqa malik olması ideyasına uyğun olaraq aşağıdakı kimi ifadə olu nur: Əsas insan hü quqlarının qəbul edilməsinin insan ların həyatındakı rolu nədən iba rətdir? İnsan hü quqları nə üçün meydana gəldi və əsas amilə çevrildi? BMTnin insan hüquqlarına dair qəbul etdiyi sə nə din əhəmiy yəti nədir? BMTnin binası LAYİHƏ 52 Hər bir insan irqindən, cinsindən, dilindən, dindən, siyasi və digər baxışlardan, milli və sosial mənşəyindən, mülkiyyə tindən, doğum və başqa hallardan asılı ol mayaraq, təmin olun muş insan haqlarına və azad olmaq hüququna malikdir. İnsan hüquqları iki əsas qrupa bölünür: maddi və proses sual hüquqlar. Maddi hüquqlar mülki hüquqları, siyasi hüquqları, iqtisadi və sosial hüquqları, eləcə də mədəni hüquqları özündə birləşdirir. Bunlar aşağıdakı qaydada təs nif olunur: Mülki hüquqlar – bütün insanların qanun qarşısında bərabərliyi, vətəndaşlıq hüququ, hörmət edilmək və şəxsi ləyaqət hüququ, söz, vicdan və dini etiqad azadlıqları hüququ. Siyasi hüquqlar – hakimiyyət orqanlarının qəbul etdiyi qərarların həllində işti rak etmək hüququ, seçki hüququ, partiya, həmkarlar ittifaqı təşkilatı yaratmaq və onların fəaliyyətində iştirak etmək hüququ, mitinq və yürüş keçirmək hü ququ. İqtisadi və sosial hüquqlar – əmək, ədalətli və rahat iş şəraiti hüququ, elmi nailiy yətlərdən istifadə etmək hüququ, peşəkar təşkilatlar yaratmaq hüququ, tətil hüququ, təhsil və səhiyyə hüququ. İNSaN HüQUQLaRI Maddi hüquqlar Mülki hüquqlar Siyasi hüquqlar Mədəni hüquqlar İqtisadi və sosial hüquqlar Referendum keçirmək hüququ Məhkəməyə müraciət hüququ Prosessual hüquqlar LAYİHƏ 53 İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqların müdafiəsi haq qında Avropa Konvensiyası 3 sentyabr 1953cü ildə qüvvəyə minmişdir. Avropa Şurasının üzvü olan və bu Konvensiyanı imzalayan hökumətlər 10 dekabr 1948ci ildə BMT Baş Məc lisi tərəfindən bəyan edilmiş İnsan hüquqları haqqında Ümumi Bəyannaməni nəzərə almaqla razılığa gəlmişlər. Razılığa gələn tərəflər Bəyannamənin məqsədinin, bəyan etdiyi hüquqların tanınmasının və həyata keçirilməsinin əsas tutaraq, insan hü quqları və əsas azadlıqlarının dəstəklənməsini nəzərdə tutur lar. Bəyannamənin maddələri insan hüquqlarının qorunma sına, ona hörmət və ehtiramla yanaşılmasına xidmət edir. Orada qeyd edilir: Mədəni hüquqlar – cəmiyyətin maddi həyatında iştirak etmək, elmi nailiy yətlərdən istifadə etmək hüququ. Prosessual hüquqlar insanı özbaşınalıqdan müdafiə edən metod ların və mü va fiq təsisatların məcmusudur. Bu hüquqlara məhkəməyə müraciət etmək hüququ, referendum keçirmək hüququ və s. daxildir. Maddə 2. Yaşamaq hüququ 1. Hər kəsin yaşamaq hüququ qanunla qorunur. Heç kəs qanunla ölüm cə zası nəzərdə tutulmuş cinayət törətməyə görə, məhkəmə tərəfindən çıxa rılmış belə hökmün icrasından başqa, həyatından məhrum edilə bilməz. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasında isə bu hüquq Maddə 27də göstərilir. I. Hər kəsin yaşamaq hüququ vardır. II. Dövlətə silahlı basqın zamanı düşmən əsgərlərinin öldürülməsi, məhkə mənin qanuni qüvvəyə minmiş hökmünə əsasən, ölüm cəzasının tətbiqi və qanunla nəzərdə tutulmuş digər hallar istisna olmaqla, hər bir şəxsin yaşamaq hüququ toxunulmazdır. LAYİHƏ Yüklə 24,51 Kb. Dostları ilə paylaş:
|