Peyk rabitəsi və ya yımının inkişafı mərhələləri

50
51 

---

«Asta start» mexanizminə əsaslanan TCP/IP proto ­ kolu, iki 
qovşaq arasındakı verilənlər mübadiləsini əvvəlcə minimal, lakin 
verilənlərin çatdırılmasının təminatverici sürətilə başlayaraq, sonra 
kanalın resurslarını tamamilə isti­ fadə edir. 
Ənənəvi peyklər aşağıdakı məqsədlər üçün tətbiq olu­ nurlar: 
- hava haqqında məlumat. Bir neçə peyk, Yerin infra-qırmızı 
və görünən diapazonlarda şəklini verirlər. Qasır­ ğaların baş 
verəcəyini peyksiz xəbər vermiək qeyri-müm­ kündür; 
 
radioyayımın və TV peykləri. 
Peykdən istifadə et­
 
məklə, 
100-lərlə radio- və tele- proqram lar əldə etmək müm­ kündür. Bu 
texnologiya bir çox yerlərdə kabel radioyayımı və TV-ni sıxışdırıb 
aradan çıxarır, çünki onun quraş­ dırılması ucuz başa gəlir. 
Avropada peyk tarelkalarmın dia-metri 30*40 sm-dir, şimal 
ölkələrində isə bir az böyükdür;
 
 
 
hərbi peyklər. 
Kəşfiyyat məqsədilə ilk tətbiqi ol­
 
 
muşdur. Bundan başqa, bir çox rabitə kanallarının idarə olunması 
da peyklər vasitəsilə yerinə yetirilir, çünki onlara hücum etmək 
çətindir; 
 
 
naviqasiya peykləri. 
Naviqasiya və yerləşmə yerinin
 
 
təyininin qlobal GPS-sistemi (Global Positioning System) ilk 
vaxtlarda yalnız hərbi məqsədlər üçün tətbiq olunurdu. 
Hal-hazırda isə hər bir kəs üçün əlçatandır. Bu sistem dünya üzrə 
obyektin yerləşdiyi yeri təyin etməyə imkan verir və bəzi əlavə 
texnologiyaların tətbiqi sayəsində təyinetmənin dəqiqliyini bir neçə 
metrə qədər yaxşılaşdırmaq mümkün olur. Bütün gəmi və 
təyyarələr, demək olar ki, GPS -siste- 
minə arxayındır (ənənəvi naviqasiya sistemlərinə əlavə ola­ raq). 
Hal-hazırda çoxlu sayda yük və sərnişin avtomobilləri yaradılır ki, 
bunlarda GPS sisteminin qəbuledicisi olur. Qaçırılmış avtomobili 
tapmaqda, yüklərin daşınmasında da istifadə olunur. 
Verilənlərin ötürülməsi üçün peyklərin tətbiqi xüsusi m araq 
kəsb edir. 
qlobal telefon magistralları. M PRRS-nin ilk tətbiq sa­ 
hələrindən biri beynəlxalq telefon magistralları olmuşdur. Bəzi 
hallarda kabel çəkməkdənsə, yeni peyk buraxmaq əl­ verişli olur. 
Lakin, telekommunikasiya şəbəkələrinin mA-gistralları kimi istifadə 
olunan peyklər, okean vasitəsilə çə­ kilən optik lifli kabellərlə əvəz 
olunurlar. Bunun əsas sə-bəbi-lifli optik birləşmələr zamanı 
buraxma qabiliyyətinin yüksək olmasıdır (dalğa uzunluğuna görə 
ayrılmaya malik sıxlaşdırma zamanı onlarla Qbit/san). Bundan 
başqa, peyk­ 
lərlə müqaisədə ləngimə də xeyli az olur. Geostasionar peyklə 
vericidən qəbulediciyə çatmaq üçün siqnal 72000 km yol qət edir. 
Optik lifli kanallarda (Sakit və ya Atlantik okeanı içərisindən 
keçən) isə bu məsafə 10000 km-dən çox olmur. Təəssüf ki, işığın 
sürəti sonludur. Geostasionar 
peyklərdən istifadə etdikdə, yayılma zamanı ləngimələr 0,25 saniyə 
olur. Telefon danışıqları zamanı bu cür ləngimələr, istifadəçidən 
hövsələ tələb edir. 
uzaq yerlər və ya inkişafda olan sahələrlə birləşmələr. 
Bir çox yerlərdə telefon şəbəkəsi ilə birbaşa naqillə rabitə və yaxud 
İnternetə qoşulma, coğrafi yerləşmədən asılı olaraq (məsələn, 
Arktikanın tədqiqi) mümkün olmur. Peyklərlə