Qafqaz müSƏlmanlari idarəSİ

Azərbaycan və Əhli-beyt irsi 
 
 
20 
anlamını  ifadə  edən  “fəta”  kəlməsindən  törəmişdir. 
Fütüvvət əhli bu kəlməni “Əlidən başqa igid (fəta) yoxdur 
(
  لاا  ىتف  لا
يلع
)” 
10
 hədisindən çıxış edərək  istifadə  etmiş  və 
Həzrət  Əlini  (ə)  “fata”-lıq  nümunəsi  saymışlar.  Bəzi  mən-
bələrdə  “fütüvvət”  termininin  ilk  dəfə  İmam  Cəfəri-Sadiq 
(ə)  tərəfindən  istifadə  olunduğu  qeyd  olunur.  Fütüvvət  an-
layışı,  həmçinin  orta  əsrlərdə  Azərbaycanın  ictimai  hə-
yatında böyük təsir gücünə malik əxilik təşkilatında da xü-
susi əhəmiyyətə malik olmuşdur.
 11
 
Nəticə  olaraq  qeyd  edə  bilərik  ki,  Əhli-beyt  ənənə-
sinin  ən  önəmli  xüsusiyyətlərindən  sayılan  insan  sevgisi, 
həlimlik, comərdlik, “insanlıq yoldaşlığı” prinsiplərini önə 
çəkərək bu ənənə ətrafında təmərküz edən Azərbaycandakı 
İslami  yaşantı  cəmiyyətdə  birləşdirici və  sülhsevər  bir  din 
anlayışının  hakim  olmasında  önəmli  funksiya  icra  etmiş-
dir.  Məhz  bunun  sayəsində  Azərbaycan  İslam  dünyasının 
bəzi  bölgələrində  olduğu  kimi,  heç  vaxt  dini  və  məzhəbi 
zəmində  bölünmüşlüyə  əsaslanan  ictimai  struktura  malik 
olmamışdır.  
 
 
                                                 
10
 Məhamməd Salih Mazəndarani. Şərhu Usulil-Kafi. Tarixsiz, c. 12, səh. 191.
 
11
  bax: “Fütüvvet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. c. 13, səh.; Yusuf 
Benli. “Fütüvvetnâmelerde Hz. Ali Algısı”. Hikmet Yurdu. Yıl: 5, s: 5, sayı: 10, 
Temmuz – Aralık 2012/2, səh. 33 – 60.
 

---