Rauf Məlikov Nizami İbrahimov MƏKTƏBLİNİn tarix lüĞƏTİ
Yüklə 4,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Demosfen
- Deyok
- Dədə Qorqud
101
olmağı monarxiyadakı varlılıqdan uca sayır. Demokritin etikasında müdrik mötədillik haqqında təlim əsas yer tutur. demoqrafiya - əhalinin məskunlaşması haqqında elm. demos
- Qədim Yunanıstanda aristokratlara zidd olan sadə xalqı (kəndliləri, sənətkarları və tacirləri) bildirirdi. Sonralar - demos qulların və xaricilərin əksinə olaraq şəhər-dövlətlərin bərabərhüquqlu vətəndaşlarının birliyini bildirirdi. Demos quldarlıq demokratiyasının mövcudluq bazası idi.
(e.ə. 384 - 322) -qədim yunan natiqi, siyasi xadimi, quldarlıq demokratiyasının ideoloqu. Afinada anti-makedoniya qruplaşmasının tanınmış başçısı. Onun Makedoniya hökmdarı II Filippin əleyhinə etdiyi çıxış - "Filippika" xüsusilə məşhurdur. E.ə. 341-ci ildə o, Afinanın faktik rəhbəri oldu. Yunan şəhər-dövlətlərinin antimakedoniya ittifaqının meydana gəlməsinə imkan yaratmışdır. Xeroneya yaxınlığında məğlub olduqdan sonra Afinanı tərk etmək məcburiyyə yətində qalmışdır. Makedoniyalı İsgəndərin ölümündən sonra o, təntənəli surətdə şəhərə qayıtmış və yenidən Makedoniyaya qarşı mübarizəyə çağırmışdır. E.ə. 322-ci ildə yunanların yenidən məğlub olmasından sonra makedoniyalı döyüşçü tərəfindən təqib edilən Demosfen əsir düşməmək üçün zəhər içmişdir.
- dövlətin milliləşdirilmiş əmlakı əvvəlki sahiblərinə qaytarması.
- pul islahatı zamanı pulun nominal dəyərinin dəyişdirilməsi və yeniləşdirilməsi.
- bir dövlətin digərinə əvvəllər onların arasında imzalanmış müqavilənin birtərəfli qaydada fəaliyyətini dayandırması haqqında bəyanat verməsi. Bir qayda olaraq denonsasiya qaydası imzalanmış müqavilənin özündə və ya ona əlavə olunan xüsusi razılaşmada nəzərdə tutulur.
hər hansı milli azlıq təşkil edən xalqın, millətin, dini icmanın və s.-nin dövlətdən kənara qovulması.
vəziyyəti; 2) həddən artıq məhsul istehsal olunması nəticəsində baş verən böhrandan sonra meydana çıxan sənaye dövrü fazası; iqlisadiyyatın durğunluq vəziyyəti və mallara tələbatın azlığı ilə seçilir. deputat – hakimiyyət orqanlarında seçkili nümayəndə. despotiya - istibdad hakimiyyəti, müstəbid, bütün hakimiyyətin şaxələnmiş hərbi-bürokratik aparatın köməkliyi ilə idarə edən bir hökmdara - irsi monarxa mənsub olduğu dövlət forması. Despotiya Yaxın Şərq ölkələri üçün xarakterik idi və hakimiyyətin qeyri-məhdudluğu və əhalinin hüquqsuzluğu ilə fərqlənirdi. Despotun şəxsiyyəti çox hallarda öz sağlığında və ölümündən sonra ilahiləşdirilirdi. Despotiyanın sinonimləri qeyri-məhdud monarxiya və tiraniyadır. 102
- müvazinətin pozulması, dəyişkən vəziyyətin yaranması, sabitlikdən çıxmaq. desyatin - Rusiyada 1,0925 hektara bərabər torpaq ölçüsü. desyatina - xristian kilsəsi tərəfindən əhalidən ümumi məhsuldan və ya digər gəlirlərdən alınan vergi. deşifrləmə - unudulmuş yazıların, dillərin anlamının bərpa edilməsi. Bir çox şifraçımlar üçün biri məlum və aydın olan iki, ya üç dildəki paralel yazı mətnlərindən istifadə olunur. Bir halda ki qədim mətnlərdə bir qayda olaraq hökmdarların və allahların adları yazılırdı, şifraçanlar da naməlum mətnlərdə ilkin olaraq bütün məlum adlan axtarmağa çalışırdılar. Bununla da bir sıra yazılı işarələrin və bütöv sözlərin oxunuşu müəyyənləşdirilirdi. Naməlum dildəki sözlərin mənası mətndəki bu sözlərin məlum dildəki sözlərlə tutuşdurulması ilə də müəyyənləşdirilirdi. Bəzən aydınlaşırdı ki, naməlum yazı çox yaxşı məlum olan dillərdən birində yazılmışdır. Bu cür mətnlərin oxunmasından sonra şifraçanlar məlum dilə tərcüməsi olmayan digər mətnlərin öyrənilməsinə başlayırlar. devalvasiya - ölkənin pul sisteminin, milli pul nişanlarının qızıl dəyərinin və ya onların xarici valyutaya nisbətən məzənnəsinin aşağı salınması yolu ilə sabitləşdirilməsi üsulu.
birləşdirmişdir. Herodot bildirir ki, deyək əvvəlcə öz kəndlərində hakim, sonra isə midiyalıların hökmdarı seçilmişdir. Bundan sonra o, altı Midiya tayfasını birləşdirmiş, özünə hökmdar sarayı və paytaxt şəhəri Ekbatana tikdirməyi əmr etmiş, Midiyanı Assuriya-ağalığından qurtarmış və 53 il hökmdar eləmişdir. Bəzi tarixçilər Dcyoku Midiya vilayətlərindən birinin real irsi hökmdarı -Assuriya mətnlərindən məlum olan Manna canişini Dayaukku ilə eyniləşdirirlər. Dayaukku Manna hökmdarı Ullusunuya tabe olmaqdan imtina etmiş və Urartu çarı I Rusa ilə saziş bağlamışdır. E.ə. 715-ci ildə Mannanın müttəfiqi Assuriya hökmdarı II Sarqon qoşunlarını Dayaukkunun qiyamını yatırmaq üçün göndərmişdir. Assuriyalılar Dayaukkunu əsir tutub ailəsi ilə birlikdə Suriyaya sürgün etmişlər.
(lat. "rəsmən", "rəsmi olaraq", "hüquqi cəhətdən", "qanuna uyğun olaraq" beynəlxalq hüquqda dövlətin və ya hökumətin tam rəsmi (de-faktodan fərqli olaraq) tanınması. Dədə Qorqud - oğuz xalq qəhrəmanlıq eposu "Kitabi-Dədə Qorqud"un baş personajı. Uzun əsrlər boyu formalaşmış epik dastanların hamısı "Kitabi-Dədə Qurqud"da xalq müdriki və ozanı Qorqudun obrazında birləşdirilir; bu dastan onun adına çıxılır. dəfinə - gizlədilmiş, çox hallarda isə yerə basdırılmış, sahibi üçün dəyərli olan şeylər. Dəfinələr hələ neolit dövründən hər yerdə aşkar edilir və mühüm tarixi mənbə sayılrr. Dəfinə axtarılması da qədim tarixə malikdir. Bir sıra ölkələrdə aşkar edilən dəfinələrin mütləq dövlətə təhvil verilməsi haqqında qanun mövcuddur.
Yüklə 4,42 Mb. Dostları ilə paylaş:
|