Rauf Məlikov Nizami İbrahimov MƏKTƏBLİNİn tarix lüĞƏTİ
Yüklə 4,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- "daxmalı qullar"
- Dante Aligyeri
- Danton Jorj Jak
- Dara I
- Dara III
- "Dar üş-şəfa"
95
olunmuş ilk həbs düşərgəsi (konslager). Dahauda 250 min nəfər məhbus var idi; onlardan 70 min nəfərə qədəri öldürülmüşdür. 1945-ci il aprelin 28-də Dahauda düşərgənin beynəlmiləl komitəsinin rəhbərliyi ilə üsyan baş vermişdir. daxma - zərdüştilərin dəfn mərasiminin şərtlərinə görə, ölənlərin cəsədlərinin yırtıcı quşlar və ya heyvanlar tərəfindən yeyilməsi üçün qoyulan təpə və ya xüsusi tikili. Sonra sümükləri ossuariyə yığırdılar. Hazırda daxma parslarda qalmaqdadır. "daxmalı qullar" - Qədim Romada quldarların xırda torpaq sahəsi, əmək alətləri verdikləri və daxma tikib, ailə qurmalarına icazə verdikləri qullar. "Daxmalı qul" öz sahibinə müəyyən pul və ya əməyinin məhsulunun bir hissəsini verməli, sahədən əldə etdiyi qalan məhsulu isə özünə saxlamalı idi. Beləliklə, quldarlar qulları öz əməklərinin nəticəsi üçün maraqlandırmağa çalışırdılar.
bənd. Adətən damba çay kənarlarında dağıdıcı daşqınlardan qorunmaq məqsədi ilə tökülür.
(1265 -1321) - görkəmli italyan şairi, italyan ədəbi dilinin yaradıcısı. Onun əsərləri arasında Beatriçeni vəsf edən sonetlər, "Yeni dünya" avtobioqrafik povesti, "Xalq nitqi haqqında" və "Ziyafət fəlsəfi traktatları vardır. Dante yaradıcılığının zirvəsi üç hissədən – “Cəhənnəm”, “Məhşər” və “Cənnət” dən ibarət olan "İlahı komediya" əsəridir. Dantenin yaradıcılığı Avropa ədəbiyyatının inkişafına böyük təsir göstərmişdir.
(1759 - 94) - Böyük Fransa burjua inqilabı xadimi, yakobinlərin rəhbərlərindən biri. Monarxiyanın devrilməsi ilə nəticələnən 1792-ci il 10 avqust üsyanının hazırlanmasında, həmin ilin avqust - sentyabrında inqilabi Fransanın müdaxilədən müdafiəsinin təşkilində iştirak etmişdir. 1793-cü ildən jirondistlərlə yaxınlaşmağa başlamış və terrorun yumşaldılmasını, qiymətlərin maksimum həddinin ləğv edilməsini və s. tələb etməyə başlamışdır. Davamçıları olan dantonçular onun ətrafında cəmlənmişdilər. 1794-cü ilin aprelində Danton və dantonçuların əksəriyyəti hərbi tribunal tərəfindən mühakimə və edam olunmuşdu.
dövləti ən qüdrətli çağına yetişdi; o, şərqdə Hind çayından qərbdə Egey dənizinədək, şimalda Qafqaz dağlarından cənubda Efiopiyaya qədər genişlənmişdi; 80-dən artıq xalq onun tərkibinə daxil idi. Dara Midiya maqı Qaumatanı öldürüb e.ə. 522-ci ildə hakimiyyətə gəlmişdi. Öz hakimiyyətini qanuniləşdirmək məqsədi ilə Dara Kirin qızı Atossa və Kambizin və Qaumatanın hərəmxanasında olan bütün qadınlarla evləndi, hərçənd o, artıq evli idi və üç oğlu vardı. Bundan sonra I Dara Əhəmənilər dövlətinin bir sıra əyalətlərində baş verən üsyanlarla üzləşdi. Onun 96
üçün daha təhlükəli olanları Midiyada Fravartişin, Asaqartada (Cənubi Azərbaycanda əyalət) isə Çissantaxmanın üsyanları idi. Bu üsyanları yatırdıqdan sonra o, üsyan başçılarını şəxsən özü edam etmişdi. Bundan sonra I Dara əmr vermişdi ki, məşhur Bisütun kitabəsinin həkkinə başlanılsın. E.ə. təqribən 518-ci ildə I Dara inzibati-maliyyə islahatları keçirdi: dövləti vilayətlərə - satraplıqlara böldü. Hər bir satraplıq şah tərəfindən təyin olunmuş ayrıca məmur - satrap tərəfindən idarə olunurdu. E.ə. 517-ci ildə I Dara Hindistanın şimal-qərb hissəsini istila etdi. E.ə. 514 - 512-ci illərdə I Dara Qara dəniz ətrafı skiflərə qarşı uğursuz yürüş təşkil etdi, amma iranlılar Makedoniya və Frakiyanı tuta bildilər. E.ə. 490-cı ildə I Dara yunan şəhər-dövlətlərini zəbt etmək məqsədi ilə yürüş təşkil etdi, lakin Marafon çölündə yunanlar tərəfindən məğlub edildikdən sonra geri qayıtmağa məcbur oldu. Dara Yunanıstana yeni yürüş hazırlamağa başladı, lakin hazırlığın qızğın çağında öldü. I Daranın hakimiyyəti illərində vahid qızıl pul - darik (8,4 q) kəsildi; vergi yığımı sahmana salındı; Əhəməni qoşunlarının sayı istila olunmuş ölkələrin xalqlarının cəlb edilməsi sayəsində artırıldı; İranın mərkəzi rayonlarını ayrı-ayrı satraplıqlarla birləşdirən yollar şəbəkəsi inşa edildi; Nildən Süveyşə qədər olan kanal bərpa edildi. I Daranın dövründə Persepolda şah sarayı, Suzda saraylar, Memfisdə məbədlər və s. inşa edildi. Dara III - Əhəmənilər dövlətinin sonuncu şahı (e.ə. 336 - 330). III Dara Kodoman qüdrətli hərəmağası Baqoyun sayəsində taxta çıxarılmışdı. Sonralar Baqoy III Daranı zəhərləməyə cəhd göstərmiş, lakin hökmdar onun özünü zəhər dolu badəni başına çəkməyə məcbur etmişdi. III Dara hakimiyyətinin lap başlanğıcında Misirdəki üsyanı yatıra bildi. Bu zaman Əhəməni əyanları saray çəkişmələri və çevrilişləri ilə məşğul idi. Həmin dövrdə Makedoniya monarxiyası xeyli qüvvətləndi. Makedoniya ilə İranın toqquşması getdikcə daha çox labüdləşirdi. İran sərkərdələri ordularının yaxşılaşdırılması qeydinə qalmırdılar. Onlar yalnız ordunun ən döyüşkən hissəsini təşkil edən 30 minlik yunan muzdlularını ordularına əlavə etmişdilər. E.ə. 334-cü ildə makedoniyalılar Makedoniyalı İsgəndərin başçılığı ilə İrana yürüşə başladılar. Üç iri döyüş -Qranik, İss və Qavqamela yaxınlığındakı döyüşlər nəticəsində Makedoniyalı İsgəndər Əhəmənilər dövlətini darmadağın etdi və onun paytaxtlarında külli miqdarda sərvətlər ələ keçirdi. Sonuncu Əhəməni hökmdarı III Dara öz satrapı Bess tərəfindən xaincəsinə öldürüldü. Sonralar Baktriya makedoniyalılar tərəfindən tutulan zaman Makedoniyalı İsgəndərin göstərişi ilə Bess hökmdar qatili kimi əzablı və ağır işgəncə ilə edam edildi.
edilmiş memarlıq kompleksi. Bu kompleksdə bir sıra tədris müəssisələri, tibbi və elmi idarələr, rəsədxana və zəngin kitabxana var idi. Burada təkcə Azərbaycan alim və müəllimləri deyil, həm də başqa ölkələrdən dəvət olunanlar çalışırdılar. "Dar üş-şəfa"da ali məktəb var idi və Şərqin müxtəlif ölkələrindən təbiəti,
Yüklə 4,42 Mb. Dostları ilə paylaş:
|