S. F. Abdirasilov

serbahori, tovoncha
uslublari bilan chiziladi. Naqsh 
rasm daftar varag‘ining o‘rtasiga joylashtiriladi. Avvalo katta kvadrat 
chizilib, uni bir necha teng kvadratchalarga bo‘lish kerak. So‘ngra 
kichik kvadratlar ichiga lola naqsh chizilib qora qalam bilan chizilgan 
naqsh akvarel bo‘yoq yoki guash bilan bo‘yaladi.
Y o i ichiga paxta naqsh chizish ham oldingi mashqdagidek 
serbahori, tovoncha uslubida ishlanadi. Y o i ichiga bir necha kvadratlar 
chizilib, nuqtalar yordamida kvadrat atroflarini ko‘z bilan chamalab teng 
ikkiga b o iib chiqiladi. So'ngra nuqtalami egri chiziqlar yordamida 
biriktirilsa, paxta naqsh hosil boiad i.
Kvadrat ichiga girix uslubida naqsh chizish.
Eng a w a l kvadrat 
chizib, uning ichidan yon tomonlarga hoshiya tortiladi. Keyin 
kvadratning to‘rt tomoniga nuqtalar qo‘yib, uni 3 ta teng b o iak k a
220
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

boiinadi. U nuqtalarni tik va yotiq chiziqlar bilan birlashtiriiganda 
kvadrat 9 katakka boiinadi. 0 ‘tkazilgan chiziqlar o‘q chiziq hisoblanib, 
ulaming ikki yonidan m aiu m oicham da yondash chiziqlar tortish bilan 
naqsh yasaladi. Bu naqsh yasalish jihatidan ancha murakkab bo iib, 
talabalardan kvadratlarga boiishda ko‘z bilan aniq chamalashni talab 
qiladi. Kvadrat ichidagi chiziqlar biri ikkinchisining ustidan to‘g‘ri 
oim asdan, bir gal tagidan, so‘ng ustidan o‘tib, tugun hosil qiladi.
Doira ichiga naqsh chizish.
Bular ham o‘z xarakteri jihatdan 
kvadrat ichiga chiziladigan naqshlarga o'xshab ketadi. Doira shaklidagi 
naqshlarning eng soddasida takrorlanuvchi elementlar uning chekkasida 
joylashgan b o iib , o‘rtasi bo‘sh qoladi. Doira shaklidagi naqshlarning 
boshqa turida esa uning markazi bezatilib, chekka qismi bo‘sh 
qoldiriladi yoki ingichka hoshiya o‘tkaziladi.
Shunday doira shaklidagi naqshlaming turlari ham borki, bunda 
uning elementlari simmetriya o ‘qlari bo‘ylab markaz atrofida joylashadi. 
Naqsh elementlari simmetriya o‘qlarining soniga qarab to‘rtta, oltita, 
sakkizta b o iib , ular takrorlanib yoki almashib keladi. Doira chetini 
hoshiya bilan toidirish ham mumkin.