179
sətrin kəsişdiyi yerə: 100-94,74=5,26). Bu göstərici 2453
abituriyenti əhatə edir. Nəzərə alsaq ki, Azərbaycanda təqribən
3169 orta məktəb fəaliyyət göstərir, onda hər bir məktəb
beynəlxalq standartlara uyğun 1 tələbə belə hazırlaya bilmədiyi
qənaətinə gəlirik. Sovetlər zamanında ölkə gənclərinin hər üç
nəfərindən biri, yəni 30%-i ali və orta ixtisas məktəblərində təhsil
alırdı. Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi keçmişdə hər buraxılışdan
10-larla məzun məktəbi medalla bitirərdi. Əgər nəzərə alsaq ki,
bizim 3000-dən çox orta məktəbimiz var və xalqımızın 15 000
mindən çox medalist potensialı vardır, onda bu potensialın
çürüməsinə imkan verməməliyik. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi,
yaxşı ki, bu potensialın 10%-dən “ÇAĞ“ Öyrətim İşlətmələri
Şirkəti istifadə edir. Yerdə qalan 90%-dən də biz istifadə
etməliyik. Talantlı gənclərin biliksiz qalmasına yol verməməliyik.
XXI əsrdə qloballaşan və informasiyalaşan dünyanın intellektual
mübarizələrindən, “müharibələrindən“ Azərbaycan xalqını bu
talantlı gənclər keçirə bilərlər.
Azərbaycan prezidenti Heydər Əliyevin başqa bir
kəlamında deyilir:
«Təhsili olmayan gənc, şübhəsiz həyatda lazımi yer
tuta bilməz. İndi dünya mədəniyyət dünyasıdır, intellektual
dünyadır, elmi-texniki tərəqqi dünyasıdır. Azərbaycanın
elmi-texniki səviyyəsini inkişaf etdirmək üçün yüksək təhsilə,
elmə nail olmalıyıq”.
Ali məktəblərin qəbul planı dünyada qəbul olunmuş
qaydalara, standartlara uyğun yox, inzibati metodlarla doldurulur.
Başqa sözlə, ali məktəblərə girməyə hüquqi-haqqı olmayanlar
inzibati üsullarla ali məktəblərə qəbul edilir. Bu bir tərəfdən
təhsil sisteminin mövcud qüsurunu ekranlayır, digər tərəfdən
təhsil sisteminin tədricən deqradasiya etməsinə, çürüməsinə,
çökməsinə səbəb olur. Çünki 100 balla da ali məktəbə qəbul
olmaq mümkündür.
180
Nəticədə dərin bilik öyrənmə həvəsi və təhsil səviyyəsi
aşağı düşür. Arzuolunmaz hal isə bundan ibarətdir ki, gənclər 100
balla məhz pedaqoji ixtisaslara qəbul edilmişlər.
Cədvəl 15.3
Sıra
Sayı
Təhsilin göstəriciləri
2000
2001
2002
1.
2.
3.
4.
Məzunların sayı
Abituriyentlərin ümumi sayı
o cümlədən məzun- abituriyentlərin
sayı
Ali məktəblərə qəbul olunanların sayı
o cümlədən məzun- abituriyentlərdən
qəbul olunanların sayı
Məzunlardan qəbul olma %-lə
102 236
75 243
47 825
24 372
16 675
16,29
98 255
81 198
48 752
24 499
16 501
16,79
57 258
50 621
20 322
18 640
8145
14,23
Misal üçün, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin
«Riyaziyyat və informatika» itxtisası üzrə keçid balı 100,
Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunun (Gəncə filialı) «İbtidai
təhsilin pedaqogikası və metodikası» ixtisası üzrə keçid balı
100.375 olmuşdur (Bax: “Abituriyent “, 2002, №12, səh. 58).
100 bal - orta məktəb proqramının 15%-ni mənimsəmək
deməkdir. Bu qədər bilik əldə etmək üçün isə 6-7 sinifi bitirmək
kifayətdir. 11-ci sinifi bitirməyə ehtiyac qalmır. Belə biliksiz
gənclərin inzibatı yolla ali pedaqoji ixtisaslara qəbul etmək,
ölkəmizin gələcəyini təhlükə altına ala bilər. Əslində Arximed
spiralı öz işini görür və tərsinə fırlanır.
Beləliklə, 2002-ci ildə Azərbaycan bölməsi üzrə 23159
nəfər plan yerinə qəbul olmuş 15112 nəfər abituriyentin ancaq
1986 nəfərinin biliyi beynəlxalq standartların tələblərinə cavab
veribdir (bax şəkil 15.a). Qeyd etmək lazımdır ki, bu
abituriyentlərin təqribən 200 nəfərindən çoxu türk liseylərinin
məzunlarıdır. Repetitorluq fəaliyyətini də nəzərə alsaq dövlət
181
məktəblərinin vəziyyətini obyektiv qiymətləndirmək olar. Yerdə
qalan 12 921 nəfərin test balı 200-420 intervalında, 205 nəfərin
topladığı bal isə 100-200 intervalında olmuşdur. Bu vəziyyət ali
təhsil məktəblərinə qəbulu, ali təhsilin keyfiyyətini və testin
əhəmiyyətini və millətin gələcəyini, möhtərəm prezidentimiz
Heydər Əliyevin “Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi dönməzdir,
sarsılmazdır və əbədidir“ inamını təhlükə altına alır. Rus
bölməsində də vəziyyət buna oxşardır.
Hər hansı bir inkişaf etmiş ölkədə “0“” bilik səviyyəli
bircə nəfərə attestat verilmiş olsaydı, bu ölkə üçün fövqəladə
hadisə hesab edilərdi. Həmin şagirdin, onun valideyninin məktəb
direktorunun və bu işə məsul digər yetgililərin şəkilləri aylarla,
illərlə qara fonda KİV səhifələrindən, TV ekranlarından
düşməzdi. Ziddiyyətli vəziyyət yaranır. Bir tərəfdən Azərbaycan
prezidenti millətin istedadının yüksək olduğunu hər məqamda
vurğulayır, digər tərəfdən biz 11 ilə şagirdə 5 sual öyrədə
bilmirik. Bizdə bu hadisəyə ona görə reaksiya yoxdur ki, bunların
sayı çoxdur. Artıq vərdiş etmişik. Yaxşı deyiblər: “Bir nəfərin
ölümü faciədir. 1000-lərlə insanın ölümü statistikadır”“. Bir
abituriyentin “0”“ bal toplaması faciədir. Yüzlərlə belə
abituriyent varsa, bu statistikadır. İctimai şüurumuza düşmənlər
tərəfindən yeridilmiş bir deyimdə deyilir: “Elnən gələn qara gün
toy-bayramdır“. Attestat dövlət sənədidir və dövlətin adından
verilir. Dövlət nəzarət (Prokurorluq) orqanlarının tədbir
görməməsi də təəssüf doğurur.
Bu səbəbdən də buraxılış imtahanlarının məsuliyyəti digər
imtahanlardan çox olmalıdır. İmkan vermək olmaz ki, attestat
nəzarətsiz bir məktəbin, məsuliyyətsiz təhsil idarəsinin sənədinə
çevrilsin. İmtahan prosesi havayı başa gəlmir, ona dövlət pul
xərcləyir. Xərclənən pul məqsədinə xidmət etməlidir.
Bir dəyərli şərq misalında deyilir: «Əgər qaş düzdürsə,
deməli o əyridir». Deməli, qaşın düzlüyü onun əyriliyindədir. Və
ya başqa cür demək olar: Qaş düz (düm-düz mənada) olarsa,
deməli o əyridir.
Dostları ilə paylaş: |