43
Abdülmecit NUREDİN
yaşan müslümanların kimlik bağlamındaki ayrıştırma etkinliği “vehabi akı-
mının” bölgede hayat bulması ile, sünni çoğunluğun kendi arasında itilafa
düşmesini tetiklemektedir.
Söz konusu akım, Balkanlarda Osmanlı tarafından tesis edilen islam “hoş-
görülü, diğer kimliklere saygı, birlikte yaşam”geleneğini ayrıştırıp, radikal
bir görünüm vermesi “İslamofobi” nin tetiklenmesine neden olmaktadır.
24
Sonuç
Kimlik, bireyin sahip olduğu ve onu diğerlerinden ayıran, ırk, renk, cin-
siyet, din, dil, meslek gibi özelliklere göndermede bulunur. Kimlik yalnızca
olgusal düzeyde kalmaz, bireyin bilincine ve duygularına da sirayet eder. Bu
sebepten dolayı, kimlikler bireyler için anlam kaynağıdırlar. Bireyin hayatına
anlam katan kimlik, öğeleri birbirinden bağımsız “yamalı bohça” değildir.
Onun özellikleri birbiriyle uyum ve ahenk içindedir.
Kimlik özelliklerinden bir tanesi değişse, bireyin duygu dünyası ve ken-
dini algılaması değişeceğinden, diğer kimlik öğeleri de bu değişimden et-
kilenecektir. Kimliklerin oluşumu sosyal-kültürel çevre tarafından gerçek-
leştirilmektedir. Dolaysıyla doğuştan gelenler dedâhil olmak üzere bütün
kimliklerin özsel değil, kurgusal oldukları söylenebilir. Kimlik olgusunun,
insanlığın başlangıcından beri var olduğu bilinen bir gerçektir. Ancak mo-
dern ve postmodern zamanlarda bu olguya yüklenen anlam, modernite öncesi
zamanlara göre bazı farklılıklar göstermektedir. Modern zamanlarda, klan,
kabile gibi toplulukların belirlediği soya dayalı kimliklerin önemi azalırken,
bireysel etkinliklerle kazanılan kimliklerin önemi artmıştır.
Postmodern zamanlarda ise, onun yapısına uygun olarak, göreli, geçici ve
yüzeysel kimlikler türetilmeye başlanmıştır. İster geleneksel, ister modern,
ister postmodern olsun, bütün zamanlarda din bireyin kimlik öğelerinden biri
olmayı başarmıştır. Kimlik öğelerinden birisi olan din, kimliğin oluşumunda
önemli bir yer tutmaktadır. Bireyler genellikle ailelerinden öğrendikleri dini
değiştirmeyi düşünmezler.
Din, birçok birey için “verili bir kimlik” olma özelliğine sahiptir. Veri-
li kimlik, “etiket” şeklinde bireyin “düşük ben katılımı” gösterdiği “dış
kaynaklı” bir kimliktir. Bireyler çoğunlukla sahip oldukları dini kimlikle
24 Williams Christopher and Sfikas Thanasis, Ethnicity and nationalism in the East-Central
Europe and the Balkans, Aldershot: Dartmouth Publishing, 1999,s.19.
44
Din-Kimlik Bağlamında Balkanlar’da Kimlik Arayışları
yaşasalar da, az da olsa dinini, dolayısıyla dini kimliğini değiştiren kişiler de
mevcuttur. Bu kişilerin kimliği, “iç kaynaklı”dır ve bu kişiler, dinlerine “yük-
sek ben katılımı” gösterirler.
Günümüzde Balkan kimlik algılaması ve arayışları bağlamında dini yö-
nelim de yaygınlaşmaktadır. Fakat, din kisvesi altında, kökten dincilik çağın
yapısına uygun olarak, bireylere, hazır, yüzeysel ve kırılgan kimlikler sun-
maktadır. Postmodern çağda bireylerin kimlik ihtiyaçlarındaki artışa paralel
olarak kökten dinci kimliklerde de artışlar görülmektedir. Balkan ülkelerin-
deki toplumsal eşitsizlik, adaletsizlik ve mahrumiyet yaşayan insanlar kökten
dinci hareketlerin etkisine kapılabilmektedir.
Balkanlarda din, kimliğin oluşumunda önemli bir yere sahip olduğu gibi,
korunmasında da önemli bir yere sahiptir. Din kimliğin korunmasındaki et-
kisi genellikle olumludur. Din, bireye anlam dünyası ve değerler hiyerarşisi
ve toplumun genel eğilimlerinden farklı bir “referans noktası” sunmaktadır.
Doğru anlaşıldığında din, bireyi, kimlik bunalımına, kimlik karmaşasına ve
kimlik krizine düşmekten korumaktadır. Son olarak da, din ve kimlik ilişkisi
bağlamında günümüz Balkanlardaki müslüman toplumunun kimlik arayışı
sürecine bakılacak olursak, geçmişte kimi dönemlerde yapıldığı gibi bugün
de Balkan coğrafyasında modernizmin etkisiyle oluşan parçalı kimlik yapıları
ya da bunalımı/karmaşası karşısında dinin bütünleştirici etkisine başvuruldu-
ğu gözlemlenmektedir. Bosna Herşek ve Kosova savaşı esnasında, binlerece
mülteci Osmanlı varisi olarak gördükleri ve sadece din olarak bağları olan
Türkiye’ye sığınmaları,dinin kimlikteki yerini belirmedeki en belirli özelli-
ğidir.
Kaynakça
Abdülmecit Nuredin, Osmanlı Sonrası Makedonya, Üsküp,2008.
Abdülmecit Nuredin, Balkanlardan Türkiye’ye Göç ve Etkileri, Anka-
ra,2011.
Abdülmecit Nuredin, Osmanlı Sonrası Arnavutluk, Ankara,2013.
Antoni D. Smit Nacionalni İdentitet,Beograd, 1998.
Бенедикт Андерсон, Замислени Заедници ,Култура, Скопје, 1998.
Bryan S. Turner, Orientalism, Postmodernism and Globalism
,
Publis-
her: Routledge,1994.
Вил Кимлика Мултикултурно граѓанство, ИДСЦО, Скопје, 2004.
45
Abdülmecit NUREDİN
Cohen Anthony P., , Routle-
dge,1985.
Eran Frankel. “Turning a Donkey into a Horse: Conflict and Paradox in the
Identity of Muslims in Balkan”, 23rd National Convention of the AAASS,
Miami, 1991.
Eriksen Thomas H, Ethnicity, Race, Class and Nation, in Ethnicity,
edited by Hutchinson John and Smith Anthony D., Oxford University Press,
1996.
Ерик Хобсбаум, Нациите и Национализмот по 1780 , Култура, Скопје,
1993.
Glenny Misha, Nationalism, War and the Great Powers 1804-1999,
Penguin Books, 2001.
Katerina Limenopoulou, The politics of ethnic identity in the Balkans in a
post Communist power vacuum, M.Phil in development Studies,2004.
Maria Todorova, Imagining the Balkans, Oxford University Press, 1997.
Maria Todorova. “The Ottoman Legacy in the Balkans”. The Balkans: A
Mirror of the New International Order., İstanbul, 1999.
Mazower Mark, Minorities and the League of Nations in Interwar Europe,
Journal fo the American Academy of Arts and Sciences, Spring 1997.
Miranda Vickers,The Albanians: A Modern History, Published, I. B. Tau-
ris, 2001
Mazower Mark, The Balkans, Weidenfeld & Nikolson, London, 2000.
McGarry John and Brendan O’Leary, The macro-political regulation of et-
hnic conflict, in The Politics of Ethnic Conflict Regulation, Routledge, 1993.
Smith Anthony D.,Chosen peoples: Sacred sources of national identity,
Oxford University Press, 2003.
Terzić Slavenko, The Serbs and the Macedonian Question, University of
Belgrade, publisher - Faculty of Geography, Belgrad,1995.
Winnifrith Tom, The Vlachs: The History of a Balkan People, St. Mar-
tin’s Press, New York, 1987.
Williams Christopher and Sfikas Thanasis, Ethnicity and nationalism in
the East-Central Europe and the Balkans, Aldershot: Dartmouth Publishing,
1999.
Dostları ilə paylaş: |