www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Həcər Hüseynova "Nitqin inkişafına dair praktik məşğələlər"
37
37
37
7. Sözdə 2 qapalı, 1 açıq sait işlənmişdir.
TapĢırıqlar
:
I. VerilmiĢ sözləri fonetik təhlil edin.
bağça, dalğa, dəniz, altı, yeddi, səkkiz, hoppanmaq,
sürətlə, bacımla, səndən…
II. VerilmiĢ sözlərdə vurğunun yerini müəyyən-
ləĢdirin.
Kitabda, qardaşımın, könüllü, sevinclə, görmədən,
məharətlə, babamgil, qəhrəmancasına, qaçmışlar, gələ-
cəklər…
III. VerilmiĢ sözləri hecalara ayırın.
Azərbaycan, Bakı, Türkiyə, İstanbul, dostluq, qar-
daşlıq, birgəlik, xoşbəxtlik, sevgi, gələcək, məktəbli,
tələbə, universitet və s.
IV. VerilmiĢ mətndən ahəngə tabe olan sözləri
seçin.
Nəriman güzgü istədiyini başa sala bilmədi. Ətrafa
göz gəzdirdi. Çoxdanın tanışı, dostu kimi ərklə qızın
qolundan tutub pəncərə qabağına gətirdi. Şüşənin önündə
diz çöküb dayandı, baxdı, haçandan bəri daraq və sığal
görməyən saçlarını sığalladı. Qaragöz qız əl güzgüsü gə-
tirdi. Nəriman güzgüyə baxıb öz sifətini salamat görəndə
həmin açıq və geniş alnı, həmin qalın qaşları, gülər göz-
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Həcər Hüseynova "Nitqin inkişafına dair praktik məşğələlər"
38
ləri, parlaq bəbəkləri, qara tüklə örtülmüş üzünü görəndə
elə bil bütün təhlükələr ötdü, sevinci daha da artdı. «Mən
ölməyəcəyəm!».
V. Mətndən ahəngə tabe olmayan sözləri seçib
yazın:
Vidadi namaz üstündə zəmanədən şikayətlənərək
Allahdan insanlara imdad diləyir. Arvadı Tükəzbanla
söhbətində də zəmanədən şikayəti, Vaqifdən isə nigaran
olduğunu bildirir. Bu zaman Cavad xanın elçiləri onu
saraya dəvət etmək üçün gəlirlər. Vidadi xanın elçilərini
rədd edir.
Qarabağ xanının sarayında yaşayan Vaqifin gözlə-
nilməz gəlişi onları sevindirir. Vaqifin ürəyi el içində,
xalqın yanında olsa da, Vidadinin vəfasızlıqda
günahlandırdığı Vaqif sarayda qalmasının səbəbini belə
izah edir: «Mən orda olmasam, qan dizə çıxar. Şahın
hissinin qarşısını bəzən ala bilirəm. Mən getsəm, qırğının
hesabı olmaz…».
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Həcər Hüseynova "Nitqin inkişafına dair praktik məşğələlər"
39
39
39
Təkrar üçün suallar:
1. Fonetika nədir?
2. Fonetikanın hansı şöbələri var?
3. Azərbaycan əlifbasında neçə hərf, neçə səs var?
4. Danışıq üzvləri hansılardır?
5. Səs və hərfin fərqi nədədir?
6. Neçə sait var? Saitlərin hansı xüsusiyyətləri var?
7. Neçə samit var, neçə yerə bölünür?
8. Heca nədir?
9. Ahəng qanunu hansı qanundur?
10. Ahəngin neçə növü var?
11. Vurğu nədir? Hansı növləri var?
12. Vurğu qəbul etməyən şəkilçilər hansılardır?
13. Fonetik təhlil necə aparılır?
14. Orfoepik normalar hansılardır?
15. Ən mühüm orfoqrafik normalar hansılardır?
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Həcər Hüseynova "Nitqin inkişafına dair praktik məşğələlər"
40
I.
Test tapĢırıqları
1. Hansı sıra yalnız qapalı saitlərdən ibarətdir?
a) a, ə, ı, u
b) ö, u, ü
c) a, ə, e, o, ö
d) ı, i, u, u
e) a, o, u, ö, i
2. Hansılar qalın saitlərdir?
a) 1, 3, 4, 5
b) 1, 3, 5, 6
c) 2, 4, 6
d) 1, 2, 3
e) 2, 4, 5
3. Yalnız saitlərdən ibarət sıranı müəyyən edin.
a) v, f, t, d
саитляр
1
2
3
4
5
6
а
и
о
ц
у
ы
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Həcər Hüseynova "Nitqin inkişafına dair praktik məşğələlər"
41
41
41
b) v, a, o, s
c) a, ı, o, z
d) ı, i, u, ü
e) l, m, n, r
4. Ahəngə tabe olan sözləri seçin.
a) 2, 3, 5, 6
b) 1, 2, 3
c) 2, 3, 4
d) 4, 5, 6
e) 1, 3, 6
5. Ahəngə görə şəkilçilər neçə cür yazılır?
a) 2 və 4
b) 3
c) 1
d) 1 və 4
e) 2 və 3
6. Vurğusu son hecaya düşməyən sözü seçin.
a) qapqara
b) sarı
c) qara
d) əlvan
e) gümüş
7. Vurğusu son hecaya düşən sözü tapın.
a) qapqara
илан ары
мяктяб
гялям
сары китаб
1
2
3
6
4
5
1
1
Dostları ilə paylaş: |