Xalqaro birliklar tizimi – si

Xalqaro birliklar tizimi – SI
35
w w w . O r b i t a . U z : I l m i y – o m m a b o p a d a b i y o t l a r t u r k u m i d a n .
Huddi shuningdek, old qo‘shimchalarning nomlari ham, nazarda tutilayotgan birlik nomi bilan birgalikda qo‘shib yoziladi va ular o‘zaro ajralmasdirlar. Ya’ni, masalan, millimetr, mikropaskal va meganyuton kabilar
– alohida so‘z tarzida emas, aynan bitta so‘z shaklida ifodalanadi.
Old qo‘shimchalarning belgilaridan foydalanishda, ikki yoki undan ortiq old qo‘shimchaning belgisini o‘zaro birlashtib ishlatish mumkin emas. Bu qoida shuningdek, old qo‘shimchalaring nomlariga ham taaluqlidir.
Old qo‘shimchalarning belgilari yakka holda qo‘llanishi, yoki, bir (1 raqami) birligiga nisbatan ishlatilishi mumkin emas. Huddi shuningdek, old qo‘shimchalrning nomlari ham bir birligiga va 1 soniga nisbatan qo‘llanilishi mumkin emas.
Old qo‘shimchalar va ularning belgilari, SI tarkibiga kirmaydigan (5- bo‘libga qarang) birliklarning aksari bilan birga qo‘llaniladi, biroq, ular hech qachob vaqt o‘lchov birliklari: daqiqa, daq; soat, soat; soniya, s; kun; k lar bilan birgalikda ishlatilmaydi. Biroq, astronom olimlar, juda kichik burchaklarni o‘lchash va ifodalash uchun, millisekund1, mas; va mikroekund, mkas birliklarini qo‘llashadi.
3.2 Kilogramm.
SI ning asosiy birliklari ichida faqatgina kilogramm, tarixiy sabablarga ko‘ra nomi old qo‘shimcha bilan birga keluvchi yagona birlikdir. Massa birligi uchun o‘nli karrali va ulushli old qo‘shimchalar, «gramm» birligi nomiga va
«g» belgisiga old qo‘shimchalarni qo‘shib yozish orqali shakllantiriladi (O‘TXQ 1967, Tavsiyanoma-2, PV, 35, 29 va Metrologia, 1968, 4, 45).
1 O‘zbek tilida, vaqt birligi nazarda tutilayotganida «soniya» tarzida, burchak va yoy o‘lchami birligi nazarda tutilayotganida esa,
«sekund» tarzida ifodalansa, adashmovchlik va ikkiyoqlamalik oldi olingan bo‘lar edi (izoh-tarjimondan).
nm (nanometr) tarzida yozish to‘g‘ri;