9-jadval. SI tarkibiga kirmaydigan birliklarning SGS va SGS-Gauss
tizimi birliklari bilan bog‘liqliklari.
| | | |
Kattalik
|
Birlik nomi
|
Birlik belgisi
|
SI dagi qiymati
|
Energiya
|
erg(a)
|
erg
|
1 erg = 10−7 J
|
Kuch
|
dina(a)
|
din
|
1 din = 10−5 N
|
Dinamik qovushgqoqlik
|
puaz(a)
|
P
|
1 P = 1 din∙s∙sm−2 = 0.1 Pa∙s
|
Kinematik qovushqoqlik
|
stoks
|
St
|
1 St = 1 sm2∙s−1 = 10−4 m2 ∙s−1
|
Ravshanlik Yoritilganlik
|
stilb(a)
|
sb
|
1 sb = 1 kd∙sm−2 = 104 kd m−2
|
| |
fot
|
fot
|
1 fot = 1 kd∙sr∙sm−2 = 104 lks
|
Tezlanish
|
gal(b)
|
Gal
|
1 Gal = 1 sm∙s−2 = 10−2 m∙s−2
|
Magnit oqimi
|
maksvell(c)
|
Mks
|
1 Mks = 1 G∙sm2 = 10−8 Vb
|
Magnti induksiyasi
|
gauss(c)
|
G
|
1 G = 1 Mks∙sm−2 = 10−4 T
|
Magnit maydon kuchlanganligi
|
ersted(c)
|
E
|
1 E = (103/4π) A∙m−1
|
(a) Mazkur birlik va uning belgisi, 9-O‘TXK 7-Rezolyutsiyaga kiritilgan (1948; CR, 70 ).
| | | |
(b) Gal – geodeziya va geofizikada qo‘llanadigan, og‘irlik kuchi ta’sirida yuzaga keladigan tezlanishni ifodalash uchun maxsus qo‘llanadigan birlik.
| | | |
(c) Ushbu birliklar, SGSning uch o‘lchovlik (elektromagnitik) tizimining bir qismi bo‘lib, tegishli fizik kattaliklardan, soddalashtirilmagan tenglamalr orqali keltirib chiqarilgan. Ulardan foydalanganda, elektromagnit nazariya uchun to‘rtta fizik kattaliklarga asoslangan to‘rt o‘lchovli tizim nuqtai nazaridan keltirib chiqarilgan, soddalashtirilgan tenglamalar bilan ifodlanuvchi muqobil SI birliklaridagi qiymatlarni ham alohida keltirib o‘tish lozimdir. Magnit oqimi Φ hamda, magnit oqimi zichligi B, birliklari SGS tizimida
ham, SI tizimida ham o‘xshash tenglamalr bilan shunday tarzda keltirib chiqarilganki, ularning mos birliklarining o‘zaro bog‘liqliklari, jadvaldagi kabi nisbatlarga egadirlar.
| | | |
