Xaqani Şİrvani seçİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ
Yüklə 3,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
________________Milli Kitabxana________________ - məşhur alim olmuş, özünü qul kimi Məhəmmədə satdırmışdır. Xaqani burada özünün Müvəffəqəddinə sədaqətini Ənəslə Səlmanın Məhəmmədə olan sədaqətilə müqayisə edir.
Bax, bu xurdad ayı içrə çiçək açan ağacın, Meyvəsini aban ayı yığışdırar bağiban.
habelə bundan əvvəl və sonra gələn bir neçə başqa beytdə Xaqani Müvəffəqəddini gec mədh etdiyi ücün ondan üzr istəyir və bunun daha yaxşı nəticəsini necə biləcəyini müxtəlif misallarla təsdiq edir. Səh 150. Bir cəza ki, Neman onu gördü Nuşirəvandan. Neman (Neman ibn Münzir) - orta əsrlərdə Ərəb İraqında öz mərkəzi şəhərinin (Hiyrə) adı ilə adlanan bir ərəb məmləkətinin 18 hökmdarından biri olmuşdur. Hiyrə uzun zaman Sasanilərin hakimiyyəti altında olmuş, onun məlikləri də Sasani hökmdarları tərəfindən təyin edilmişdir. Neman 22 il Hiyrədə Nuşirəvanın və onun oğlu Xosrov Pərvizin vassalı vəziyyətində hakimiyyət sürdükdən sonra Mədainin Qəsr-Kəsra sarayında yaşayan ərəb rəislərindən Zeyd ibn Ədnin fitnəsi ilə Nuşirəvanın əmrilə öldürülmüşdür. Səh. 157. Kəsra, üzüyünü görərsə, inan, O, öz üzüyünü edər ağacdan.
ümumi addır. Xosrov sözü də öz etimologiyasına görə Kəsra ilə bağıdır. Səh. 159. Qızıl papaqlı səhər qəşəng qəba büründü, Gecə qunduz xəzini atıb üryan göründü. Səhər şəfəqə büründü (Günəş çıxdı). Gecənin boz rəngi yox oldu.
Bubbu dedi: - Nərgizin Cəm taxtında var yeri, Yasaməndən gözəldir Əfrasiyab əfsəri.
padşahı.
Mənası: nərgiz gülü taxta oturub, başına tac qoymuşdur. O, yasəməndən gözəldir. Səh. 164. Görünsəm də vəsl əlifi kimi hər bir ünvanda, Heç kəs mənim varlığımdan xəbər tutmaz bir an da.
Əbdüləli adında olan "əlif" kimi. Səh. 165. Əşa kimi dilim səpir saf incini aşikar... Əşa ibn-Qeys - yeddinci əsrin əvvəlində yaşamış ərəb şairidir. Səh. 166. Belə hünər nəsib olmaz yüz Bəşşarə, Ləbidə. Ləbid- Əbu-Əqil ibn-Rabiə (VII əsr) və Bəşşar ibn Bürd (VIII əsr) məşhur ərəb şairləridir. Səh 166. ________________Milli Kitabxana________________ Qəlb bazarı salar Yusifini hörmətdən. Yusif peyğəmbərin Misir bazarında satılmasına işarədir. Burada Yusif xitab edilən şəxsin heysiyyət və ləyaqətinə işarədir. Səh 167. Zahirən insana oxşar yabanı ot kökü var. Bu misrada məşhur jenşen xatırlanır ki, onun kökü insana bənzəyir.
"Bəli" əhdini "Ələstə" verən ötkəm dilidir, "La ilahe" qapısında dayanan "la" kimidir. Beytin mənası: O, əzəliyyət çağırışına "bəli" cavabını verərək "Allahdan başqa Allah yoxdur" sözünün əvvəlində olan "La" kimi kəmərini bağlayıb hazır durmuşdur. Yəni: əsil dindardır. Səh. 168. İsməti sirr Firidununa bayraqdır onun, Hümməti zərbədir acgözlüyünə fəğfurun. Firidun - Cəmşid nəslindəndir. Dəmirçi Gavə üsyan edərək, qan içən Zöhhakı öldürüb, onu taxta oturtmuşdur ("Şahnamə").
Dağ başında Musa əli görünər. Musa peyğəmbər guya Tur dağında əlini qaldıranda parlaq işıq vermişdir.
Gün Şirin üstünə həmişə minir. Əsəd (Şir) bürcünə işarədir. Günəş bu bürcdə olur.
Can əcəldən aman çəkir bəzən, Necə Əfrasiyab Rüstəmdən. "Şahnamə"də Rüstəm Turan şahı Əfrasiyabın kəmərindən tutub başı üstə qaldırdıqda kəmər qırılıb, Əfrasiyab qaçmışdı.
Bu Günəş qərq edib Reyi nura, O, Xoy əhlinə oldu Ahura.
Cənubi Azərbaycanda şəhər. Səh. 182. Xoyda bu, Şafei əqidə ikən, Hənəfi oldu Reydə o qəlbən.
adları ilə məşhurdur. Səh 182. Bu, Nəbinin hədisin etdi şüar, O, Əlinin kəlamını təkrar.
Kəbül-Əhbar Kəbdir, şəksiz. Kəbul-Əhbar – Kəb ibn Mane həmirayə işarədir. ________________Milli Kitabxana________________ O, məşhur yəhudi alimlərindən idi. Xəlifə Ömər vaxtı İslamı qəbul etdi. Səh. 185. Tacda üçdür, Əmində dörd hərf var, Bismdə və İllahda da bu qərar. Xaqani mədh etdiyi Tacəddin ibn Əminəddini tərif edərkən bu adların hərf sayı etibarilə "Bismillah"a uyğun gəldiyini bildirib, bu adlarda şərafət olduğunu nəzərə çarpdırır. Səh .187. Bu qəsidəm də yeddiliklə gedir, Ən gözəl səkkizinci şerimdir. Bu beytdə Xaqani Məkkə divarından yeddi məşhur şerə (müəlləqati-səbə) işarə edərək, öz şerini onların yanından asılmağa layiq səkkizinci şeir hesab edir.
İmrəl-Qeysin qəsidəsin yada sal, Bu qəsidəm ona yetirdi zaval. Məkkə divarından yeddi şerin ən qüvvətlisi məşhur Ərəb şairi İmrəl-Qeysin hesab edildiyi üçün, Xaqani öz şerini onun şerindən üstün hesab edir.
Üzrümü dinləsən, "Quran"da da var, "Xalq" sözü sonda, eyləmə inkar! Xaqani "Quran"ın "nas" (nisan, xalq) sözü ilə bitdiyinə işarə edir. Səh .191. Bəsdir Məryəm ismətinə bu dəlil, Ki, uşağı bir günlükdə açdı dil. Dini rəvayətə görə Məryəm İsanı atasız doğduğu üçün, onu ismətsiz hesab edənlər vardı. Yeni doğulmuş oğlu İsa dil açıb anasının günahsız olduğunu söyləmişdir.
Ütaridtək yaz bu mədhi, et bəyan. Ütarid - Merkuri səyyarəsi. Guya səmada katiblik işini o aparır: Səh .194. ...sürmə yuyuldu haman. Burada sürmə gecənin qaranlığına işarədir.
Qırx səhərin elminin məğzi olub məktəbi, Nuh ona bir xəlfədir, ruh açar hər mətləbi.
Beytin mənası: Şah Adəmin yaranma hikmətini bilir, Nuh peyğəmbər isə ikinci Adəm adlandığı üçün xəlifə (əvəz edən) hesab edilir. Buna görə də şahın hər əmri mənalı və ürək açandır.
Səh. 197. ...südab cövhəri Südab bitki adıdır. Onun suyu ilə baş yuyulduqda qara saçın rəngt ağarır. Səh. 198. Çıxdı dünən Dəlvdən Yusifim üzdə niqab. Yusif- Günəşə işarədir. Dəlv - XI bürc. Burada eyni zamanda Yusifın quyudan dol içində çıxmasına işarə var. Yüklə 3,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|