Xususiy kapital tarkibi va ularning hisobi
Yüklə 0,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
часть 1 « Научный импульс » Февраль , 202 3 838 paytda qоnun hujjatlarida belgilab qo’yilgan bir yuz ellik ming AQSh dollar miqdordan kam bo’lmasligi kerak. Aksiyadorlik jamiyatining ustav kapitali miqdori ko'payishi yoki kamayishi mumkin. “Aksiyadоrlik jamiyatlari va aksiyadоrlarning huquqlarini himоya qilish to’g’risida”gi O’zbekistоn Respublikasi qоnunining 21-mоddasiga muvоfiq “Jamiyatning ustav fоndi aksiyalar nоminal qiymatini оshirish yoki qo’shimcha aksiyalarni jоylashtirish yo’li bilan ko’paytirilishi mumkin”. Aksiyadorlik jamiyati ustav kapitalini kamaytirish favqulodda hollarda yuz beradi va uni ko'paytirishdagi singari tartibda amalga oshiriladi. Ustav kapitali miqdorining kamayishi aksiyalar umumiy sonining qisqarishi bilan bog'liq bo'ladi. Shu jumladan, jamiyatning o'zi haqini keyinchalik to'lash bilan aksiyalami sotib olishi ham shu hisobga kiradi. Amaldagi qonunlarga binoan aksiyadorlik jamiyati ustav kapitaliga hissa tariqasida pul bilan baholanadigan va ta'sischilar tomonidan jamiyat aksiyalari haqini to'lash uchun kiritiladigan moddiy boylik, mulkiy yoki o'zga huquqlami to'lashlari mumkin. Jamiyat ta'sis etilayotganda uning aksiyalari pulini to'lash shakllari jamiyatni tashkil etish to'g'risidagi shartnoma yoki jamiyat ustavida, qo'shimcha akiyalar va boshqa qimmatli qog'ozlar pulini to’lash ularni joylashtirish to’g’risidagi qarorda ko’rsatiladi. Aksiyador ta’sis yig’ilishi belgilangan muddatlarda, ammo jamiyat ro’yxatdan o’tgandan keyin bir yildan kechikmay aksiyalarning to’liq pulini to’lashi kerak. Aksiyalarni sotib olish muddati o’tganidan keyin aksiyadorlar jamiyati ularni o’z ixtiyoriga qarab sotishga haqli. O’zbekiston Respublikasi Fuqarolamdi (ustav kapitali) ta’sis hujjatlari bilan belgilab qo’yilgan miqdоrlardagi ulushlarga bo’lingan jamiyat tan оlinadi.Bunday jamiyat ustav kapitalidagi bo'lingan hissalar miqdori ta'sis hujjatlarida belgilab qo'yiladi. Uning ishtirokchilari majburiyatlar bo’yicha faqat o'z mulki doirasida javob beradi. Ma'suliyati cheklangan jamiyatning ustav kapitali faqat muassislarning hissalari hisobiga tashkil topadi va uning ko’payishi yoki kamayishi hammaning roziligi bilan hissa qo’shuvchilarning ko'payishi yoki kamayishi bilan yuz berishi mumkin. Jamiyat ishtirokchisi o'z hissasini jamiyat ro’yxatga olingan sanadan keyin bir yil davomida to’lashi lozim. Amaldagi qonunchilikka binoan korxona,tashkilot va jamiyatlarda rezerv kapitali tashkil etiladi. Uning miqdori jamiyat ustav kapitalining 20 foizidan kam bo'lmasligi kerak. Rezerv kapitali har yili sof foydadan ajratmalar o'tkazish yo'li bilan jamiyat ustavida belgilangan miqdorga yetguncha tashkil etiladi. Rezerv kapitali korxona ko'rgan zararini qoplash, imtiyozli aksiyalar uchun dividend to'lash, aksiyadorlar talabiga ko'ra aksiyalarni qayta sotib olish uchun ishlatiladi. Shu bilan birgalikda rezerv kapitali hisobvaraqlari uzoq muddatli aktivlarni qayta baholashda yuzaga keladigan inflyatsion rezervlarga muvofiq foyda hisobidan tashkil qilinadigan rezerv hisobi uchun mo'ljallangan.Amaldagi qonunchilikka binoan bepul olingan mol-mulk qiymati foyda solig'i bazasini oshiradi. Bepul olingan mol-mulk ekspert yo'li bilan yoki o'tkazma hujjatlar asosida aniqlangan adolatli qiymat bo'yicha hisobda aks ettiriladi. |