Yazılmışdır. Bu kitabda mülki hüquq münasibətlərinin yaranmasında aparıcı
Yüklə 2,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Hədiyyə alanın hüquq və vəzifələri.
- Məsuliyyət.
- Müqavilənin ləğvi.
Rüfət Göyüşov da bildirişin hədiyyə alana çatdığı halda qüvvədədir) iddia müddətlərinə deyil, daha çox mülki hüquqların həyata keçirilməsi müddətlərinə aiddir. Göstərilən müddətlər ərzində imtina hüququndan üzrsüz səbəbdən istifadə etməməsi hədiyyə verənin imtina hüququnun həyata keçirilməsi imkanlarını aradan qaldırır. İmtina hüququ vərəsəlik qaydasında keçir. Belə ki, hədiyyə verənin həmin ilin sonunadək öldüyü halda imtina hüququ qalan müddət üçün onun vərəsələrinə keçir. Bağışlamaqdan imtina edildikdə hədiyyə alan, əgər bağışlanmış predmet onun mülkiyyətindədirsə, hədiyyəni qaytarmağa borcludur (bax. AR MM, mad.673.4). Hədiyyə alanın hüquq və vəzifələri. Hədiyyə qəbul etmək hüququ məntiqi olaraq bağışlama müqaviləsinin məzmunundan irəli gəlir. Bu hüququn məzmunu hədiyyə verənin müvafiq vəzifəsinin (hədiyyəni vermək) məzmunu ilə müəyyən olunur'. Əgər hədiyyənin predmeti fərdən müəyyən olunan əşyadırsa və hədiyyə verən vəzifəsini icra etmirsə, o halda AR MM-in 452.1-ci maddəsində müəyyən olunmuş qaydaya əsasən, hədiyyə alan həmin əmlakın hədiyyə verənin əlindən alınmasını və öhdəlikdə nəzərdə tutulan şərtlərlə ona verilməsini tələb edə bilər. Əgər öhdəliyin predmeti cinsən müəyyən olunan əşyadırsa və hədiyyə verən vəzifəsini icra etmirsə, o halda AR MM-in 450.2- ci maddəsində müəyyən olunmuş qaydaya əsasən, zərərin əvəzinin ödənilməsi və onun icra edilməməsi üçün dəbbə pulunun ödənilməsi borclunu (hədiyyə verəni), əgər Mülki Məcəllədə və ya müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, öhdəliyin naturada icrasından azad edir.
Hədiyyəni qəbul etməkdən imtina hüququ AR MM-in 670.4- cü maddəsində birbaşa nəzərdə tutulmuşdur. Həmin normada qeyd olunur ki, əgər bağışlama müqaviləsi bağlandıqdan sonra hə- ' Гражданское право: Учебник / Под. ред. А.П.Сергеева, Ю.К.Толстого. Том 2. М.: Проспект, 2003, с. 148 88
III fəsil. Bağışlama müqaviləsi diyyə alan hədiyyənin dəyərinin öhdəliyin icrası xərclərini ödəmədiyini və zərərin əvəzinin ona ödənilməyəcəyini aşkar edərsə, öhdəliyin icrasından imtina edə bilər. Deməli, hədiyyə alanın hədiyyəni qəbul etməməsinin nəticəsi olaraq bağışlama müqaviləsi bağlanmış hesab olunmayacaqdır. Hədiyyəni qəbul etməkdən imtina hüququ hədiyyə verilənə qədər istənilən vaxt həyata keçirilə bilər və hədiyyə alan imtinanın səbəblərini izah etməyə borclu deyildir. Hədiyyə alanın hədiyyəni qəbul etməsi onun hüquqlarından biri olmaqla bağışlama müqaviləsinin bağlanmış sayılması üçün əsasdır. Bu hüquq AR MM-in 666.1-ci maddəsinin məzmunundan irəli gəlir. Həmin normada qeyd olunur ki, bağışlama müqaviləsi hədiyyə alanın hədiyyəni qəbul etməsi ilə bağlanmış sayılır. Hədiyyə alan tərəfində vəzifənin olması adi bağışlama müqaviləsi üçün nadir rast gəlinən hüquqdur. Hədiyyə alanın bağışlama müqaviləsi üzrə vəzifəsinə bağışlamanın şərtlərin və ya öhdəliklərin yerinə yetirilməsindən asılı edilən hallarında rast gəlinir. AR MM-in 670.1-ci maddəsinə əsasən, bağışlama şərtlərin və ya öhdəliklərin yerinə yetirilməsindən asılı edilə bilər. Şərtlərin və öhdəliklərin yerinə yetirilməsi tələbi iki halda həm müqavilə bağlanana qədər, həm də müqavilə bağlandıqdan sonra ola bilər. Birinci halda hədiyyə verən bağışlama müqaviləsinin bağlanmasını şərtlərin və öhdəliklərin yerinə yetirilməsindən asılı edir. Bu halda hədiyyə alan şərti və ya öhdəliyi yerinə yetirdiyi təqdirdə bağışlama predmetini əldə edəcəkdir. İkincisi, şərtlərin və öhdəliklərin yerinə yetirilməsi tələbi müqavilə bağlandıqdan sonra da qüvvədə ola bilər. Bu halda bağışlama müqaviləsinə uyğun olaraq hədiyyə verən və onun vərəsələri hədiyyə alanın götürdüyü öhdəliyin icra edilməməsi və ya lazımınca icra edilməməsi barədə iddia verə bilərlər. Əgər öhdəliyin icrası ilə ictimai mənafelərə riayət edilirsə, hədiyyə verənin ölümündən sonra icranı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tələb edə bilər (bax. AR MM, mad.670.3). 89
Rüfət Göyüşov Məsuliyyət. Bağışlama müqaviləsinin icra edilməməsinə və ya lazımi qaydada icra edilməməsinə görə məsuliyyət AR MM-in 23-cu fəslinin (öhdəliklərin icra edilməməsinə görə məsuliyyət) qaydaları əsasında tənzimlənir. Lakin müqavilənin əvəzsiz xarakterini nəzərə alaraq ümumi qaydalardan bir sıra istisnalar edilmişdir. İstisnalar hədiyyə verənin məsuliyyətinin əsaslarının azalmasında ifadə olunur. Əgər qarşılıqlı öhdəliklərdə tərəflər öhdəliyin hər cür pozuntusu (hərəkət və ya hərəkətsizlik) üçün məsuliyyət daşıyırlarsa, əvəzsiz öhdəliklərdə (bağışlama, əvəzsiz istifadə) fayda götürməyən şəxsin (bu halda hədiyyə verənin) məsuliyyəti təqsirin bütün formalarına (qəsd və ya ehtiyatsızlıq) görə deyil, onların bir hissəsinə görə müəyyən olunur. Bu qayda AR MM-in 672.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuşdur. Həmin normaya əsasən, hədiyyə verən hədiyyə alana hədiyyə ilə əlaqədar dəyən zərər üçün onun qarşısında yalnız o halda məsuliyyət daşıyır ki, zərər qəsdən və ya kobud ehtiyatsızlıq üzündən vurulmuş olsun. Misal üçün, hədiyyə verən qəsd və ya kobud ehtiyatsızlıqla yararhhq müddəti keçmiş əşyanı bağışlayır və hədiyyə alanın həmin əşyadan istifadə etməsi nəticəsində onun həyat və sağlamlığına zərər dəyir. Bu halda vurulmuş zərərin ödənilməsi ilə əlaqədar münasibətlər AR MM-in 59-cu fəslinin (mülki hüquq pozuntularından əmələ gələn öhdəliklər) normaları əsasında tənzimlənəcəkdir. Qalan hallarda hədiyyə verən yalnız hədiyyə alana vəd etdikləri üçün məsuliyyət daşıyır (bax. AR MM, mad.672.2). Lakin hər cür vəd deyil, yalnız notariat qaydasında təsdiqlənmiş vəd etibarlı olduğu üçün tərəflərdə müvafiq hüquq və vəzifə yaradır və öhdəlik icra olunmadığı təqdirdə məsuliyyət doğurur. Müqavilənin ləğvi. Bağışlama müqaviləsinin ləğvi subyektiv və obyektiv (tərəflərin iradəsindən asılı olmayan) səbəblərdən ola bilər. Subyektiv səbəb kimi çıxış edə biləcək əsasları yuxarı 90
Yüklə 2,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|