Yazılmışdır. Bu kitabda mülki hüquq münasibətlərinin yaranmasında aparıcı
Yüklə 2,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
III fosil. Bağışlama müqaviləsi üzrə hədiyyə alana qarşı əşyanın geri alınması barədə iddia irəli sürərsə, hədiyyə alan hədiyyə verəni işdə iştiraka cəlb etməyə, hədiyyə verən isə hədiyyə alan tərəfində bu işə daxil olmağa borcludur. Oxşar qaydanı tələblərin və hüquqların bağışlanması ilə əlaqədar də müəyyən etmək olar. Tələblərin və hüquqların alqı-sat- qısı zamanı satıcının məsuliyyətini tənzimləyən AR MM-in 654- cü maddəsində müəyyən olunan normanı analoji olaraq bağışlama müqaviləsinə tətbiq etsək,; o zaman, növbəti qaydanı formalaşdırmış olacağıq. Hər hansı tələbi və ya hüququ bağışlayarkən hədiyyə verən həmin tələbin və ya hüququn həqiqətən mövcud olmasına cavabdehdir.. Bu cavabdehlik tələbin və hüququn mövcud olduğu bütün dövr üçün qüvvədə olacaqdır. Bağışlama müqaviləsini tənzimləyən. normalarda əksini tapan öhdəlik xarakterli hüquq və vəzifələr əsasən konsensual bağışlama müqaviləsinə münasibətdə daha açıq formada büruzə verir. Hədiyyə verənin əsas vəzifəsi hədiyyəni verməkdir. Bu ya təqdim etmə, ya təhvil vermə və ya çatdırılma formasında ola bilər. Əmlak hüquqlarının bağışlanması hüquq təsdiq edən sənədlərin verilməsi ilə həyata keçirilir. Məsələn, qiymətli kağıza mülkiyyət hüququ qiymətli kağıza sahiblik hüququnun verilməsi yolu ilə verilir (bax. AR MM, mad.993.1). Bağışlamanın predmeti hədiyyə alanı üçüncü şəxsə münasibətdə öhdəlikdən azad etmə olduqda, hədiyyə verən öhdəliyin öz üzərinə keçirilməsi üçün hədiyyə alanın kreditorunun razılığının alınmasına yönələn hüquqi hərəkətlər etməlidir. Belə ki, AR MM-in 522.2-ci maddəsinin tələblərinə görə, əgər borclu ilə öhdəliyin üçüncü şəxsə veriləcəyi barədə razılaşma əldə edilərsə, bu yalnız kreditorun icazəsi ilə etibarlı olur. Konsensual bağışlama müqaviləsinə görə hədiyyə verənin vəzifələri vərəsəlik qaydasında onun varislərinə keçir (bax. AR MM, mad.670.2).
Rüfət Göyüşov Hədiyyə verənin hüquqları. İmtina hüququ hədiyyə verənin əsas hüququdur. Hədiyyə verən bu hüququndan müxtəlif vəziyyətlərdə istifadə edə bilər. Birincisi, hədiyyə verilənə qədər. AR MM-in 669-cu maddəsində göstərilir ki, nəyi isə bağışlamaq niyyəti ilə başqa şəxsə verən şəxs hədiyyə alan hədiyyəni qəbul edənədək istədiyi vaxt onu geri götürə bilər. İkincisi, hədiyyənin restitusiyası. Hədiyyə verən hədiyyə alanın ondan qabaq ölməsi halı üçün bağışlanmış əşyanın restitusi- yası hüququnu özündə saxlaya bilər. Restitusiya hüququ tam olaraq imtina hüququ demək deyildir. Çünki imtina hüququ hədiyyə verən tərəfindən hədiyyə alanın özünə münasibətdə onun sağlığı dövründə həyata keçirilir və hədiyyə alan sağ ikən hədiyyə verənin imtina hüququnu özündə saxlamasını bilərək hədiyyəni qəbul edir'. Hədiyyə verənin restitusiya hüququnu özündə saxlaya bilməsi bir çox suallar doğurur ki, qanunverici buna birbaşa cavab vermir. Belə ki, əgər hədiyyə verən restitusiya hüququnu özündə saxlamışdırsa, deməli hədiyyə alan ona verilmiş əmlak üzərində mülkiyyətçinin əsas hüququ olan sərəncam vermə (özgə- ninkiləşdirmək və ya vəsiyyət etmək) hüququnu həyata keçirə bilməyəeəkdir. O zaman hədiyyə alanın əmlaka sahibliyinin hansı hüquq (əşya, yoxsa öhdəlik) əsasında həyata keçirməsi məsələsinin cavabı açıq olaraq qalır. Odur ki, AR MM-in 671- ci maddəsində göstərilən hədiyyə verənin hədiyyənin restitusiya- ' Tarixi kökbri ilo hadiyyonin restitusiyası hüququ Roma hüququna söykənir. Tam hüquqlu şəxs (persona sui iuris) olan paterfamilias (ailə başçısı) əmlakının bir hissəsini yetkinlik yaşma çatmış, lakin hakimiyyət altında olan övladma verərkən onun atalarından tez ölməsi halı üçün pekuli şəklində verdiyi əmlakları geri götürə bilərdi. Bax. İ.B.Novitski. Roma Hüququ / (Rus dilindən Azərbaycan dilinə tərcümə) tərcümə edən və elmi redaktor İ.Ə.Vəliyev. Bakı. "Adiloğlu" nəşriyyatı 2006, səh. 80. 86
III fəsil. Bağışlama müqaviləsi sı hüququnun konsensual bağışlama müqaviləsi çərçivəsində baxılması daha doğru olacaqdır. Torpaq sahələri və ya onlara əşya hüquqları bağışlanarkən bu cür restitusiya hüququ daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qabaqcadan qeydə alına bilər. Üçüncüsü, hədiyyə qəbul edildikdən soma bağışlamaqdan imtina hüququ. Bu hüquq AR MM-in 673.1-ci maddəsində göstərilən hüquqi faktlar baş verdikdə həyata keçirilə bilər. Bu faktlar aşağıdakılardır: -
hədiyyə alan hədiyyə verənin və ya onun yaxın qohumunun barəsində ağır cinayət törətdikdə; -
üzərinə qoyulmuş vəzifələri hədiyyə verənin və ya onun yaxın qohumlarının biri barəsində kobudcasına pozduqda; -
etmədikdə. Dördüncüsü, konsensual bağışlama müqaviləsi üzrə hədiyyə verənin bağışlamaq barəsində verdiyi vədi ləğv və onun icrasından imtina edə bilməsi hüququ. Bu hüquq AR MM-in 673.2-ci maddəsində göstərilən hüquqi faktlar baş verdikdə həyata keçirilə bilər. Bu faktlar aşağıdakılardır: -
Mülki Məcəllənin 673.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan hallarda; -
bağışlamanı onun üçün son dərəcə ağır yükə çevirə biləcəyi dərəcədə dəyişdikdə; -
üzrə əvvəllər olmamış, yaxud çox cüzi həcmdə olmuş öhdəlikləri yarandıqda. Qanunverici hədiyyə verənin imtina hüququnu həyat keçirə bilməsini müddətlə məhdudlaşdırır. AR MM-in 673.3-cü maddəsində müəyyən olunan müddət (imtina yalnız onun əsasının hədiyyə verənə məlum olduğu gündən bir il ərzində imtina haqqın 87 Yüklə 2,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|